Türkiye ve Türk şirketler, bu yıl iskontolu fiyatlarla aldıkları Rus ham petrol ve petrol ürünleri sayesinde yaklaşık iki milyar dolar tasarruf ederken işlemciler Türkiye'nin Rusya'dan yaptığı alımlarını artırmak istediklerini belirttiler.
Reuters tarafından LSEG verilerine dayanarak yapılan hesaplamalar ve işlemcilerin tahminleri Türkiye'nin bu yıl Rus ürünleri alarak ithalatını iki milyar dolar azalttığına işaret etti.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesiyle birlikte Avrupa ülkelerin Rusya'dan yaptıkları petrol ve doğalgaz ithalatının büyük bölümünü durdurdu. Alıma devam eden Türkiye ise bölgedeki en büyük Rus petrol ve gaz ithalatçısı konumuna geldi.
Çin ve Hindistan, Türkiye'den daha fazla hacimde Rus ürünü ithalat ediyor olsa da Rus limanlarına yakınlığı sayesinde navlun maliyetinin daha düşük olması Türkiye'nin diğer alıcılara kıyasla daha fazla tasarruf yaptığı anlamına geliyor.
RUSYA'NIN İHRACATININ YÜZDE 14'Ü TÜRKİYE'YE
LSEG verilerine ve Reuters hesaplamalarına göre, Rusya'nın Türkiye'ye ham petrol ihracatı Kasım 2023'te günlük 400 bin varil ile tüm zamanların en yüksek seviyesine yükseldi ve geçen ay Rusya'nın deniz yoluyla gerçekleştirdiği petrol ihracatının yaklaşık yüzde 14'üne tekabül etti.
Rusya Enerji Bakanlığı haberin yazıldığı sırada konuyla ilgili yorum yapmayı reddetti. Türkiye Ticaret Bakanlığı soruları Enerji Bakanlığı'na yönlendirdi. Enerji Bakanlığı ve Tüpraş haber anında sorulara yanıt vermedi. SOCAR'a ait STAR rafinerisine ise ulaşılamadı.
Ticaret kaynakları, Rusya'nın petrol şirketi Lukoil ile Azeri kamu petrol şirket SOCAR arasında yapılan SOCAR'a ait Türkiye'deki STAR rafinerisinde kullanılmak üzere günde 200 bin varile kadar ham petrol alımı anlaşmasını hatırlatarak önümüzdeki aylarda ham petrol ithalatının daha da artmasının beklendiğini söylediler.
Artan ham petrol arzının yanı sıra, Türkiye'nin Rusya'dan ithal ettiği dizel yakıt, fuel oil, jet ve deniz yakıtı ithalatı Ocak-Kasım döneminde %200 artarak günde yaklaşık 0,29 milyon varile yükseldi.
TON BAŞINA 150 DOLARA KADAR TASARUF
LSEG verileri ve işlemcilerin belirttiklerine göre Rusya Ocak-Kasım döneminde Türkiye'ye 8,6 milyon ton çok düşük kükürtlü dizel de dahil olmak üzere 13 milyon ton damıtılmış ürün ihraç etti. 2022'nin aynı döneminde ise 3,2 milyon ton düşük kükürtlü dizel ve 4,3 milyon ton damıtılmış ürün ihraç edilmişti.
İşlemcilere göre, Türkiye bu yıl Rusya'dan dizel yakıt ithal ederken bir önceki yıl Akdeniz'de benzer seviyedeki yakıtlar için ödediği miktara kıyasla ton başına 25 ila 150 dolar arası daha az ücret ödüyor.
Ham petrol için ise varil başına 5 ila 20 dolar arasında daha az ücret ödüyor. Enerji ürünlerinin daha ucuza ithal edilmesi Türkiye'ye cari açığını daraltma ve TL üzerindeki baskıyı hafifletme konularında yardımcı oldu. TL yılın başından bu yana yüzde 30 değer kaybetti.
LSEG verilerine göre Türkiye, Ocak Kasım 2023 döneminde dizel yakıt ihracatını da yüzde 120 artırarak 2,75 milyon tondan 6,03 milyona çıkardı.
Ukrayna'yı destekleyenler ve aktivistler, Türkiye'yi Rusya'ya ürünlerini yaptırımları aşarak Avrupa'ya yönlendirmesine yardımcı olmakla suçlamışlardı. Rusya, bu suçlamaları reddederek ham petrolün birçok türünden rafine edilen yakıtları ihraç ettiğini söylüyor.
EN İYİ HAM PETROL
Rusya'dan yakıt alarak büyük miktarda tasarruf eden tek ülke Türkiye değil.
Moskova'ya uygulanan yaptırımlara katılmayı reddeden bir diğer ülke olan Hindistan, yıl başından bu yana Rusya'dan petrol ithalatını yüzde 77 arttırdı. Hükümet verilerine dayanan hesaplamalara göre, 2023'ün ilk dokuz ayında Rusya'dan petrol ithal ederek yaklaşık 2,7 milyar dolar tasarruf etti.
Ancak Hindistan günlük 1,7 milyon varil ile çok daha fazla hacimde Rus petrolü ithal ettiği için Türkiye'nin varil başına tasarrufu çok daha yüksek oldu.
İşlemciler, Rus petrolü taşıyan bir tankeri Türkiye'ye getirmenin maliyetinin şu anda Hindistan'da görülen 9 milyon dolara kıyasla 6 milyon dolar olduğunu tahmin ettikleri için navlun fiyatlarında tasarruf yapılabileceğini söylediler.
Kpler analisti olan Viktor Katona, Şubat 2022'de Rusya'ya uygulanan yaptırımlardan bu yana Akdeniz'deki en kârlı tesislerden bir kısmının Türkiye'deki rafineriler olduğunu söyledi.
Katona, Türkiye'nin en büyük petrol rafinerisi Tüpraş'ın geçtiğimiz yıl brüt kâr marjının varil başına 30 dolar olduğunu ve bu rakamın varil başına Akdeniz'deki kompleks bir rafinerinin ortalama kâr marjından 6 dolar daha yüksek olduğunu söyledi.
Rusya ile Türkiye, Avrupa Birliği'nin (AB) Rus doğalgaz satın alımlarını keskin şekilde azaltmasının ardından Türkiye'de Rus doğalgazına yönelik bir merkez kurmak hakkında görüşüyorlar. Bu plan, Türkiye'nin Avrupa'nın güneyine yönelik büyük bir enerji dağıtımı merkezi gelme arzusunu da destekliyor.
Rusya ise merkezi, doğalgaz ihracatını Avrupa'dan yeniden yönlendirmek ya da AB'ye dolaylı yoldan bir miktar doğalgaz satmak için bir yöntem olarak görüyor.
