Nevin Salman Trabzon’un en büyük ilçesi olan Akçaabat, zaman içinde gelişerek büyümüş ve artık şehirle birleşmiş. Tüm Türkiye’de köftesi ile ünlü. Oysa Karadeniz kıyısının bu güzel ilçesi; kültürel özellikleri, halen yaşatılmakta olan tarihi evleri ve kiliseleriyle çok daha fazla takdiri hak ediyor. O halde gezmeye bu tarihi yapıları barındıran Orta Mahalle’den başlayalım isterseniz. Fatih Sultan Mehmet tarafından 1461 yılında fethedilen şehrin orta kesiminde sit alanı ilan edilen, yanı sıra içerisinde 24 adet tescilli sivil mimarlık örneği olan bir yer Orta Mahalle. 80 ila 100 yıllık tarihi evler bahçe içinde taş, ahşap ve kiremit kullanılarak inşa edilmiş. Evler yaz-kış doğa ile iç içe bir yaşam olacak şekilde tasarlanmış. Bu evler, alt katlarındaki yaşama mekânları ve devamlı açık duran giriş kapılarıyla dikkat çekiyor. Çoğu evde kuyu ya da havuz bulunuyor. Bahçe çevresindeki yüksek dış duvarlar ve sokağa sırtlarını dönmüş kapılar evleri dış dünyadan tecrit ederken, bol pencereli geniş sofalar bahçeye ve deniz manzarasına yönlendirilmiş. Osmanlı dönemi ve geçmiş kültürlere ait sivil ve anıtsal mimarlık örnekleri, taş sokaklar, bu sokaklarda sıkça görülen çeşmeler, merdivenler, duvarlar, kısacası tümüyle bir tarih, günümüze kadar ulaşmış. Bazı yapılar yılların etkisiyle tarih yorgunu, harap vaziyetteyken; bazıları ise restore edilmiş, şık butik oteller olmuş. Usta sanatçı Erol Günaydın’ın doğduğu ev de bu mahallede örneğin; ancak ne yazık ki biraz harap durumda. 4 Trabzon imparatorlarından Komnenos Manuel tarafından, Komnenoslar’ın Selçuklu ordusunu yenmesi üzerine, zaferi kutlamak amacıyla yaptırılan Aziz Michael Kilisesi (Hagios Mikhailos) mutlaka görmeniz gereken yerler arasında. Duvar işlemelerinde Bizans izleri taşıyan, dikdörtgen planlı, tek nefli, kesme ve moloz taştan yapılmış bu yapı, pandantiflerin taşıdığı yüksek kasnaklı bir kubbe ile örtülü. Kilisenin hemen yanında bulunan Fevzi Paşa İlköğretim Okulu da görülmeye değer. Binanın dışında bulunan ve halen okunabilen bir yazıta göre bina 1893’te Rum okulu olarak inşa edilmiş. 1993 ve 2003 yıllarında yeniden restore edilerek bugünkü görünümüne kavuşmuş ve yeniden okul olarak hizmet vermeye başlamış. Giriş bölümündeki avlu ve yanı başındaki kahvesiyle çevresindeki konutlarla uyum ve bütünlük oluşturan Orta Mahalle Camii ise alanın merkezi konumunda. 1222 yılında Müslüman halkın el emeği ve yardımları ile yapılmış. 1982 yılında ise minaresi eklenmiş. Ahşap minberi ve üzerindeki motifler ahşap oymacılığının seçkin örneklerinden. Trabzon’a yolunuz düşerse Akçaabat’a mutlaka gidin. Bu tarihi mahalleyi, denize nazır manzaralı muhteşem yapıları, harika mimariyi görmeden; köfte yemeden ve tabii ki Akçaabat horonu izlemeden, hatta oynamadan da dönmeyin.