‘Polis niye abartıyor?’

Kimi toplum önderleri “Pet şişeden ne zarar gelir, neden abartıyor polis” diyor. Bir diğer görüşse polisin kendisine gelen cismi ayırt etme lüksünün olmadığı yönünde.

Siyahi bir genç, 9 Ağustos günü polis kurşunuyla vuruldu. Halk ayağa kalktı 11 gündür sokakları protestolarla inletenlerin istekleri aynı: Adalet ve barış!
Ame­ri­ka­’nın Mis­so­uri Eya­le­ti­’n­de si­ya­hi bir genç po­lis kur­şu­nuy­la öl­dü­rül­dü. Her­kes aya­ğa kalk­tı. Tüm dün­ya­nın gö­zü, olay­la­rın mer­ke­zi Fer­gu­so­n’­a çev­ril­di. Ya­şa­nan­lar için “A­me­ri­ka­’nın Ge­zi­si­” di­yen­ler de ol­du. SÖZ­CÜ Ya­za­rı Oray Eğin, Fer­gu­so­n’­a git­ti. İz­le­nim­le­ri­ni yaz­dı:

Bir yaz üni­for­ma­sı

Ame­ri­kan şe­hir­le­rin­de si­yah­la­rın ağır­lık­lı ola­rak ya­şa­dı­ğı böl­ge­ler­de res­mi ol­ma­yan bir yaz üni­for­ma­sı var. Er­kek­ler­de bas­ket­bol şor­tu, bi­lek bo­yun­da ço­rap­lar, Air Jor­da­n’­lar ya da ter­lik­ler, üst çıp­lak ve­ya at­let­li. Kız­lar kal­ça­la­rı­nı bel­li ede­cek dar kot pan­to­lon­lar ve­ya kı­sa­cık şort­lar... Son­ra bir de yaz adet­le­ri var, ara­ba­yı kal­dı­rım ke­na­rı­na çe­kip ka­pı­la­rı­nı aça­rak so­ka­ğa mü­zik ya­yı­nı yap­mak. Ve­ya bir alış­ve­riş mer­ke­zi­nin oto­par­kı­na park edip ka­por­ta­nın üze­ri­ne uza­nıp yıl­dız­la­rı iz­le­mek.

Şe­hir iki­ye ay­rı­lı­yor

Bü­tün bu gö­rün­tü­ler ön­ce­ki ak­şam Fer­gu­so­n’­ın West Flo­ris­sant So­ka­ğı­’n­da mev­cut­tu. Bu se­fer ola­ğan bir yaz ak­şa­mı yok­tu ma­hal­le­de. 25 ya­şın­da­ki ge­ce ku­lü­bü iş­let­me­ci­si Pe­da, ba­na bu­ra­la­rın as­lın­da hep can­lı ol­du­ğu­nu, her­ke­sin so­kak­ta ta­kıl­dı­ğı­nı, eğ­len­di­ği­ni an­la­tı­yor. “Fer­gu­son iki­ye ay­rı­lı­r” di­yor. “Bir si­yah­la­rın ya­şa­dı­ğı bu kı­sım var, bir de da­ha ku­zey­de, ge­li­ri da­ha iyi be­yaz­la­rın ya­şa­dı­ğı ma­hal­le­ler.”



Oray Eğin, Ferguson’dan bildiriyor... 

Si­yah ol­ma­nın çi­le­si

9 Ağus­tos ak­şa­mı so­ka­ğın or­ta­sın­da yü­rür­ken po­li­sin kal­dı­rı­ma geç ika­zı­na al­dı­rış et­me­di­ği için al­tı kur­şu­nun he­de­fi olup can ve­ren Mic­ha­el Brow­n’­ın ar­dın­dan baş­la­yan pro­tes­to­la­rı iz­le­mek için St. Lo­ui­s’­in he­men di­bin­de­ki Fer­gu­so­n’­a gi­der­ken ko­nuş­tu­ğum he­men her­kes bu­ra­lar­da si­yah ol­ma­nın hep zor ol­du­ğu­nu, gi­de­rek ko­lay­la­şa­ca­ğı­na zor­laş­tı­ğı­nı söy­lü­yor.
Pa­paz Do­ug­las ya­sa­la­ra uyan, eği­tim­li, 19 ya­şın­da­ki oğ­lu­nun sık sık po­lis­le ba­şı­nın be­la­ya gir­di­ği­ni an­la­tı­yor kal­dı­rım­da ba­na. Yok ye­re, öy­le­si­ne dur­du­rup “Se­nin bu­ra­da ne işin va­r” di­ye sor­gu­la­ma­ya baş­lı­yor­lar­mış. Si­yah­la­rın hak­la­rı­na ka­vuş­ma­sı­nın üze­rin­den ya­rım yüz­yıl­dan faz­la za­man geç­me­si­ne rağ­men si­yah adam Ame­ri­kan şe­hir­le­rin­de hâ­lâ ola­ğan şüp­he­li.

Ce­se­di kam­yon­la alın­dı

“Lüt­fen sah­ne is­mi­mi kul­la­n” di­yen 31 ya­şın­da­ki hip-ho­p’­çu Lo­uka­ne de ay­nı şe­yi söy­lü­yor: Be­yaz ar­ka­daş­la­rı hız sı­nı­rı aş­sa da po­lis şöy­le bir uya­rıp bı­ra­kı­yor­muş, si­yah­la­rı ku­ral­la­ra uy­sa­lar da­hi dur­du­ru­yor­lar­mış tra­fik­te. Mic­ha­el Brow­n’­ın na­sıl öl­dü­rül­dü­ğü­ne da­ir ta­raf­la­rın fark­lı gö­rüş­le­ri var: Po­lis ken­di­si­ne sal­dır­dı­ğı­nı söy­lü­yor, Brow­n’­ın ar­ka­da­şı bu­na kar­şı çı­kı­yor. Ama iki­si de Brow­n’­ın si­lah­sız ol­du­ğun­da hem­fi­kir. Da­ha­sı, ce­se­di öl­dük­ten beş sa­at son­ra kam­yon­la alı­nı­yor, yo­lun ke­na­rın­da öy­le­ce bı­ra­kıl­mış.

Or­tam ge­ri­li­yor ama...

Son 10 gün­dür her ge­ce Fer­gu­son so­kak­la­rı­nı pro­tes­to­lar­la in­le­ten­le­rin tek bir is­te­ği var: Ada­let. Dün­ya­nın her ye­rin­den med­ya Mis­so­uri’­ye akın et­miş du­rum­da, ge­çen ge­ce pro­tes­to­cu­lar­dan da­ha faz­la ga­ze­te­ci var­dı. Ga­ze­te­ci­le­rin ol­du­ğu yer­de ka­me­ra­la­ra şov yap­mak is­te­yen­ler za­man za­man or­ta­mı ger­di, ki­mi pros­tes­to­cu­lar da on­la­ra tep­ki gös­ter­di.

Hal­kın öz­le­mi: Ba­rış...

Ha­ya­tı­nı hep St. Lo­ui­s’­de ge­çi­ren 70 ya­şın­da­ki Pa­paz Ne­il or­ta­lı­ğı dı­şa­rı­dan ge­len­le­rin ka­rış­tır­dı­ğı­nı söy­lü­yor. “Biz bu­ra­da­yız, bu­ra­lı­yız, şeh­ri­mi­ze sa­hip çık­mak is­ti­yo­ruz, ne­den ya­kıp yı­ka­lım, ama New Yor­k’­tan, Los An­ge­le­s’­tan, baş­ka şe­hir­ler­den ge­len­ler var, on­la­rın ama­cı fark­lı. Genç­le­rin ba­zı­la­rı ye­te­ri ka­dar ol­gun de­ğil, dik­kat çek­mek is­ti­yor­lar, sa­de­ce tek bir çö­züm­den ya­na­lar, hal­bu­ki bir­kaç çö­züm var.” Pa­pa­z’­ın öz­le­mi ba­rış, bir ara­da, hep be­ra­ber, bir­bi­ri­ni an­la­ya­rak...

Tür­ki­ye­’den bü­yük tep­ki

Dı­şiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı Söz­cü­sü Tan­ju Bil­giç, AA mu­ha­bi­ri­nin AB­D’­de po­lis ta­ra­fın­dan darp edil­me­si ve gö­zal­tı­na alın­ma­sı hak­kın­da “AA mu­ha­bi­ri­nin AB­D’­de ma­ruz kal­dı­ğı mu­ame­le ka­bul edi­le­bi­lir de­ğil. ABD ma­kam­la­rın­dan da­ha du­yar­lı bir şe­kil­de dav­ran­ma­la­rı­nı bek­li­yo­ru­z” de­di.



So­kak­la­rı dol­du­ran Ame­ri­ka­lı­lar, “A­dil yar­gı­la­ma is­ti­yo­ruz” slo­ga­nıy­la yü­rü­yüş­ler ya­pı­yor. Po­lis de sa­kin, gös­te­ri­ci­ler de...

Sokaktan notlar

- Fer­gu­so­n’­da­ki gös­te­ri­ler sa­de­ce si­yah hal­kın ayak­lan­ma­sı de­ğil; ak­si­ne epey kar­ma bir grup var. Ki­mi za­man slo­gan­la­rı be­yaz­lar yö­ne­ti­yor. Bu, or­tak bir ada­let talebi.
- Ame­ri­kan mu­ha­fa­za­kar­la­rı ilk kez bu olay­da yük­sek ses­le po­li­si eleş­tir­me­ye, çif­te stan­dar­da vur­gu yap­ma­ya baş­la­dı. Bu dö­nüm nok­ta­sı.
- Din, ba­zı Ame­ri­kan şe­hir­le­rin­de çok bas­kın. Bu yüz­den ce­ma­atin ön­de ge­len­le­ri ola­rak pek çok ra­hip sa­at­ler­ce gös­te­ri­ler­de yer al­dı, oto­park­ta top­lu­ca du­a edil­di. Ara­bu­lu­cu­luk ya­pan­lar, ba­rış me­saj­la­rı ve­ren­ler de din adam­la­rıy­dı.
- Po­lis­le bir­kaç gös­te­ri­ci ara­sın­da kav­ga çık­tı, bi­ri tu­tuk­lan­dı. Ke­lep­çe­le­nip gö­tü­rü­lür­ken ya­kı­nı bir ka­dın ba­ğır­ma­ya, po­li­se kar­şı çık­ma­ya ça­lış­tı. Tam tu­tuk­la­na­cak­tı ara­ya baş­ka­la­rı gir­di. “Ha­mi­le, gö­tür­me­yin” de­di. Po­lis din­le­di.
- Eğer Mic­ha­el Brow­n’­ı vu­ran po­lis ce­za al­maz­sa, bu iş­ten sıy­rı­lır­sa... İş­te asıl ayak­lan­ma o za­man baş­la­ya­cak en­di­şe­si var. Ame­ri­kan hu­kuk sis­te­mi­ne her za­man gü­ven ol­mu­yor: 17 ya­şın­da­ki Tray­von Mar­ti­n’­i vu­ran Mic­ha­el Zim­mer­man ‘ken­di­ni sa­vun­du­ğu­’ ge­rek­çe­siy­le hiç ce­za al­ma­mış­tı.

Pet şişeler polisi gerdi

Bir ge­ce ön­ce­ki sür­tüş­me­nin ar­dın­dan po­lis sa­lı ak­şa­mı çok da­ha ca­na ya­kın, yar­dım­se­ver, şid­det­ten uzak­tı. Po­li­se ka­tı­lan or­du bir­li­ği Na­ti­onal Gu­ards da yol­la­rı sa­vaş­lar­da (Ira­k’­ta me­se­la) kul­lan­dık­la­rı Hum­ve­e’­ler­le ka­pat­mış, yüz­ler­ce üni­for­ma­lı kö­şe baş­la­rı­nı tut­muş­tu. Her ge­çiş­te se­lam ver­di­ler.
Pro­tes­to­lar da sa­kin­leş­miş­ti; bir­kaç yüz ki­şi­lik grup dur­mak­sı­zın tur atıp adil yar­gı­la­ma ta­le­bi­ni di­le ge­tir­di.

Dı­şa­rı­dan ge­len­ler

Ta ki po­li­se pet şi­şe için­de su atı­la­na ka­dar.
23 ya­şın­da­ki Chris­ti­an Bor­ne, gös­te­ri­le­re on­lar­ca pet şi­şe ge­tir­dik­le­ri­ni, an­cak dı­şa­rı­dan ge­len grup­la­rın bir sü­re son­ra bun­la­rı po­li­se fır­lat­tı­ğını söyledi. He­men he­men her­kes aji­tas­yo­nu ye­rel hal­kın yap­ma­dı­ğı ko­nu­sun­da hem­fi­kir.
Chris­ti­an ba­na ya­nın­da ta­şı­dı­ğı süt şi­şe­si­ni gös­te­ri­yor; on­lar ev­le­ri­ne dö­ner­ken ben hâlâ gös­te­ri ala­nın­da­yım. “La­zım olur­sa ve­re­yim” di­yor. Bu ge­ce­lik la­zım ol­mu­yor.



Olayları görüntüleyen AA muhaberi Bilgin Şaşmaz, ABD polisi tarafından böyle gözaltına alındı.

AA muhabirine gözaltı

Ferguson’daki eylemlerde Anadolu Ajansı (AA) muhabiri gözaltına alındı. Olayları görüntüleyen AA muhabiri Bilgin Şaşmaz, polis tarafından önce “ölüm”le tehdit edildi. Polisler, haber takibinde ısrar eden Şaşmaz’ın üzerine çullanarak, yere yatırdı. Yüzüne ve sırtına bastırılan Şaşmaz’a plastik kelepçe takıldı. Şaşmaz, 5 saat süreyle hücrede tutulduktan sonra serbest bırakıldı.

Bir ölüm daha

Mic­ha­el Brow­n’­ın (18) po­lis kur­şu­nuy­la öl­dü­rül­me­si­nin ar­dın­dan dün baş­ka bir ölüm ola­yı da­ha ya­şan­dı. St. Lo­ui­s’­de gö­rev­li iki po­lis, Fer­gu­so­n’­a bir­kaç mil öte­de, ken­di­le­ri­ne yak­la­şa­rak bı­çak çe­ken 23 ya­şın­da­ki si­ya­hi bir gen­ci vu­ra­rak öl­dür­dü.