Alman komutanın 100 yıl önceki Kanal Çanakkale planı ortaya çıktı

Kanal İstanbul projesi tartışmaları sürerken, tarih sayfalarından süzülen ilginç bir detay ortaya çıktı. Çanakkale Savaşları'nda 5. Ordu Komutanı olarak görev yapan Alman Otto Liman von Sanders'in hatıralarını yazdığı kitabında Çanakkale için bir kanal fikri sunduğu ortaya çıktı.

BOLAYIR'IN BATISINDA KANAL AÇMAK İSTEDİ

Sanders, hatıralarında 'Bolayır'ın batısına kanal açmayı istediğini belirterek söz konusu bölümde,“Çanakkale Savaşı son bulduktan sonra, Türk Genel Karargâhına açık denizlerden İstanbul’a yegâne ulaşım sağlayan Çanakkale Boğazı için yüzyıllardan beri duyulan endişeyi Bolayır’ın batısında bir kanal açarak başka temellere oturtmayı teklif ettim. Marmara Denizi’nden Ege Denizi’ne açılacak ikinci bir deniz yolunun üssü İstanbul olarak kalmak zorunda olan Türk donanması için güvenli bir çıkış kapısı olacağını vurguladım" ifadesi göze çarpıyor.



'İSTİHKÂMLAR VE SAHİL BATARYALARIYLA GÜÇLENDİRİLMELİ'

Saros Körfezi’nin 30 kilometre kadar olan denize açıklığını abluka altına almanın, dar Çanakkale Boğazı çıkışını abluka altına almaktan çok daha zor olduğunu öne süren Liman Paşa, "Bu yeni çıkışa karşı Bozcaada’nın etkisi hiç olmazken, İmroz’unki ancak kısmen olurdu. Trakya’dan gereken bütün her şeyin getirilebileceği Saros Körfezi’nin kuzey kıyısı, orada istihkâmlar ve sahil bataryaları tesis edilirse iyi bir temel direği teşkil ederdi" dediği ortaya çıktı.



Ayrıca Liman Paşa:

"Çanakkale Boğazı’nın Asya sahili ikinci bir temel direğine dönüştürülebilirdi. Planlanan kanal, denizden o kadar içeride kalacaktı ki, yarımadanın kuzey kıyısı yeterince korunabilirse herhangi bir düşmanın kanal üstünde etkili olması imkân haricinde olurdu."



TEKLİF DEĞERLENDİRMEYE ALINMADI

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Mithat Atabay, Sanders'in hatıralarında geçirdiği kanal fikrinin değerlendirmeye alınmadığını belirten Atabay, "Liman Paşa olaya Boğazların savunması ve İstanbul’un güvenliği açısından bakmaktadır. Teklif değerlendirmeye alınmadı çünkü şartlar uygun değildi, savaş devam ediyordu" ifadesini kullandı.

Dönem koşullarında, Çanakkale Bağazının ve Marmara Denizinin ortasındaki hattın dışında alternatif bir hat belirlenemeyeceğini belirten Atabay, "Eğer Saros'a herhangi bir kanal açılmazsa Kanal İstanbul’un bir anlamı yok. Zira askeri acıdan geçişler yine boğazlar rejimine tabi olacak" dedi.