Van’ın Bahçesaray İlçesi’nde çığ altında kalarak hayatlarını kaybeden 41 yurttaşımız memleketimizin çeşitli illerinde, hazin törenlerle toprağa verildi.
Çığ, dağlık, engebeli ve eğimli yamaçlarda, kat kat üstüne yığılarak tabakalaşmış kar kitlelerinin yerinden koparak hızla vadi tabanına yayılmasıdır.
Peş peşe gelen iki çığ felâketinde ihmaller zinciri olduğu görülüyor.
Tedbirsizlik, ihmal ve bilgisizlik!
Bölgede yoğun kar yağışı devam ediyor. Yeni çığ olaylarının yaşanacağı kesin.
Doğu Anadolu’da her yıl yüzlerce çığ olayı meydana geliyor ve çığlar insansız bölgeye düşerse bundan kimsenin haberi bile olmuyor.
★★★
Ben eski yıllarda bir çığ olayını bizzat yaşadım.
Halk Kitabevi’nin yayınladığı “MEMLEKETİM” adlı kitabımda böyle bir çığ faciasını anlatmıştım. O tarihte yedek subaydım ve 44 kişilik bir jandarma birliğine kumanda ediyordum.
Uludere İlçesi’ndeki Zevyan Geçidi’nde binlerce ton kar, korkunç bir uğultuyla vadiye inmiş ve 5 avcı karların altında kalmıştı.
Ben ve askerlerim, meydana gelen feci olayın yakınındaydık. Beş kazazededen birini kurtardık ama diğer dört avcıya ulaşamadık.
Çalışmalarımız günlerce sürdü ama nafile...
Dört avcının donmuş cesetlerini aylar sonra, bahar gelip de karlar erimeye başlayınca bulabildik.
★★★
Çığ altında kalan bir insana yarım saat içinde müdahale etmek gerekir. Süre uzarsa o kişinin yaşama şansı yoktur.
Çığa sebep olan birçok etken vardır.
- Tepelerde biriken kar yığınlarının ısı değişikliği (sıcaklık artışı) nedeniyle gevşemesi...
- Yoğun kar yağışından sonra çıkan sert rüzgârların kar tabakalarını yerinden oynatması...
- Yamaç eğiminin 30 - 40 derece gibi fazla bir diklikte olması...
- Karların üst üste yığıldığı tepelerin altındaki vadide bilinçsizce ateşlenecek bir silah sesinin yaratacağı titreşimlerin kar tabakalarını harekete geçirmesi...
Benim tanık olduğum çığ faciası, bir avcının vadide gördüğü bir dağ keçisine ateş etmesi sonucu meydana gelmişti.
Bahçesaray’da yaşanan çığ felâketinin en önemli sebebi, eğitim eksikliği sonucu oluşan büyük tedbirsizliktir.
Donmakta olan insan hayata nasıl döner?
Kar yığınına gömülmek, yalnız Doğu Anadolu’da değil, batıdaki kayak merkezlerinde de insanın başına gelebilir.
Dağlarda kaybolan kayakçılara zaman zaman rastlanıyor.
Yığın halindeki karlara gömülen bir kişi önce kollarıyla karları itip sıkıştırarak kendisine solunum boşluğu açmalıdır. Yumuşak karın içinde hava vardır ve insana bir süre yeter.
Kazazede, her imkânı kullanarak (varsa cep telefonu ile) yardım istemeli, gereksiz enerji sarf etmeden kurtarılmayı beklemelidir.
Zamanında yardım gelirse kurtulur.
DONMANIN DÖRT DERECESİ VAR
Kar altında uzun süre kalan ve donmak üzere olan bir insan hayata nasıl döndürülür?
Donmanın birinci ve ikinci derecesindeki bir kazazede kurtarılabilir.
Üçüncü ve dördüncü derecedeki donmalarda ise kurtulma şansı yoktur. Hasta mutlaka ölür. Bütün sinirleri felç olmuştur çünkü...
Kar altından çıkartılan kazazede kesinlikle ateşe veya sobaya yaklaştırılmaz. Kollar ve bacaklar normal pozisyonda tutulur, hiçbir yeri ovulmaz. Doğal şekilde kendi kendine ısınması beklenir. Hasta kendine geldiği vakit sıcak bir şeyler içirilir.
İkinci derecedeki donmalarda görülen gerginlik hissi, ödemi, şişkinlik, ağrı ve kabarcıklar, birkaç hafta içinde geçer. Ancak hassasiyet uzun süre devam eder.
GÜNÜN SÖZÜ
Vatan için ölmek de var fakat borcun yaşamaktır. (Tevfik Fikret)
