Pandemi her şeyi değiştirdiği gibi yeme içme sektörünü de değiştirdi. Lokantalar kapalı. Bahşişleriyle geçinen çoğu garson günlük 39 TL'ye mahkum yaşıyor. Lokantaların açık olduğu ülkelerde ise garsonların bahşişlerinin mutfakta çalışan aşçılar ve bulaşıkçılarla paylaşılması gündemde.
ABD’de Çalışma Bakanlığı tarafından yayınlanan yeni bir kural, restoran sahiplerinin aşçılar ve bulaşıkçılar gibi arka planda çalışanlara ödeme yapmak için diğer çalışanların bahşişlerinden alınmasına izin verecek.
Peki ya bahşiş Türkiye'de pandemiden nasıl etkilendi? Lokantalar kapalı olduğu için garsonlar bahşişlerinden oldu, teması azaltmak isteyen müşteriler kartla ödeme yapıp kuryelere kapıyı açmıyor dolayısı ile bahşiş vermek, para üstünü bırakmak gibi bir durum söz konusu olamıyor.
'BAHŞİŞ HEP AZDI ŞİMDİ DE AZ'
Denizli'de bir köftecide çalışan motosikletli kurye Bilal Alan da benzer şeyler söylüyor. "Bahşiş veren de çıkıyor ama genellikle bahşiş almıyoruz" diyen Alan, şu ifadeleri kullanıyor: Bahşiş nadiren görüyoruz. Büyük katkısı yok. Bahşiş hep azdı şimdi de az. Aylık gelirime katkısı da olmuyor. Yağmur çamur demeden insanların siparişlerini götürmeye çalışıyoruz. İnsanlar genellikle ödemelerini kredi kartı ile yapıyorlar.
Motosikletli kurye Bilal Alan'BİZDE PEK BAHŞİŞ KÜLTÜRÜ YOK'
Denizli'de bir dürümcüde motosikletli kurye olarak çalışan Nail Temel, bölgesinde bahşiş kültürünün çok yaygın olmadığını söylüyor ve pandemiden kaynaklı ekstra bir gelir kaybı olmadığını ifade ediyor. Aldığı bahşişlerin aylık kazanca bir katkısı olmadığını söyleyen Temel, "Ay boyunca en fazla 100 liralık bahşiş alıyorum. Onun da gelirime büyük bir katkısı yok" diye konuştu.
'BAHŞİŞ VERENLERİN SAYISI AZALDI'
Görüşüne başvurduğumuz bir diğer isim ise Konya'da kredi kartı dağıtıcısı olarak çalışan Hüseyin Topaloğlu oldu. "Pandemi döneminde bahşiş verenlerin sayısı azaldı" diyen Topaloğlu, durumu şöyle anlattı: Siparişlerin birçoğu temassız ve internetten ödeme olduğu için nakit para alışverişi yok denecek kadar az. Bu da bahşişlerimize yansıdı ve bahşişlerimiz düştü." Pandemiden önce kazancının yüzde 20’lik kısmına denk gelen miktarda bahşiş olduğunu söyleyen Topaloğlu, sözlerini şöyle noktalıyor: Bahşişler şu an kazancımın yüzde 5’lik kısmını oluşturuyor.
Kredi kartı dağıtımı yapan Hüseyin TopaloğluOTELLERDE DURUM NE?
Bugünkü kısıtlamalar kapmasında bir otelden yemek hizmeti almanız için o otelde konaklıyor olmanız şart. Kısıtlamalar gereği kaldığınız otele misafiriniz gelse bile bir şey ikram edemiyorsunuz. Nakit ödeme yöntemi de kullanılmadığı için bahşişler bir hayli düşmüş. İstanbul’da bir lüks otelde şef garson olarak çalışan Ali U., bahşişlerin bu dönemde yüzde 50 oranında azaldığını söylüyor.
Ali durumu şöyle anlatıyor: Pandemi döneminde dışarıya servis yapamadığımız için kapıdan gelene otelde konaklayıp konaklamadığını sorup listeden isim kontrolü yapıyoruz. Odada kaç kişi kalıyor, kapı önünde kaç kişi var? İki kişi konaklayan bir odaya üç kişi geldiği zaman üçüncüye servis vermiyoruz. Bunun bize bahşiş konusunda şöyle bir dezavantajı oluyor. Adam bize kapıda oda numarasını verdiği için her şeyini biliyoruz. Adam hesap istemiyor. Oteller de önlem olarak şöyle bir şey geliştirdi. Nakit ve kredi kartıyla hesap almıyorlar. Herkesin bir oda hesabı tutuluyor, ücret çıkışta ödeniyor. Böyle olunca ortada para dönmüyor. Bahşiş de olmuyor haliyle. Yüzde 50'ye yakın bir azalma söz konusu şu anda.”
Fotoğraf: Shutterstock‘Maaşlarımızda düşüş var’
Kimi otel personelinin bahşişleri ile birlikte aylık 6 bin TL'ye yakın gelir elde ettiğini anlatan Ali U. "Şu an bu para 4,5 ila 5 civarına düştü. Şirketler önce servisleri kıstı. Yol giderin arttı. Üstüne bahşiş ve maaştan da kaybın var" diye konuştu.
ÇEVRİM İÇİ MARKETTE ONLİNE BAHŞİŞ
Çevrimiçi market uygulamalarından birinde kurye olarak çalışan Kerem D., paket başına 1 lira ödeme yapıldığını söylüyor. Ancak normal paketin ücreti standart. Kerem’in bahşişi bir çoğumuzun online yemek siparişi esnasında kullandığımız yöntemle geliyor. Sipariş yapıldıktan sonra oylama yapılıp bahşiş verilebiliyor.
“Sistemde müşteri bana ne bahşiş verdiyse benim sistemimde de o gözüküyor” diyen Kerem, şöyle devam ediyor: “Türkiye'de insanların aldıkları online bahşişlere de vergi gelecekmiş. Yurt dışında zaten sistem verilen siparişin yüzde 10'unu bana bahşiş vermek zorunda. Onun dışında elden verirse zaten sorun değil. Alıp cebimize koyuyoruz. Diğer sanal market uygulamalarında süreç nasıl devam ediyor bilmiyorum. Ama ben şu an memnunum.”
