Toparlanmak için yapılan hamleler, geçmişin felaketini temizleme karşısında acizler... Çok büyük paralardan bahsedeceğim için anlamsız gelecek ama şöyle anlatmaya çalışayım, gözünüzde canlandırın kabaca...

Hani devasa vergi artışları ve yapılan zamlar var ya... Toplamda 350 milyar lira katkı sağlayacak ekstra... Bunu ölçek alıp bakın hesaplamaya...

★★★

Halkımızın referandumda desteklediği, tek kişinin karar verdiği Başkanlık Sistemi’ne geçmeden önce yani 2018 yılına girişte ülkenin iç ve dış toplam borcunun Türk Lirası karşılığı 876 milyar liraydı...

Haziran ayında Türk Lirası değer kaybedip döviz kurları patlayınca bambaşka bir tablo çıktı karşımıza... Kur yükselişi nedeniyle sadece bir ayda Türkiye’nin borcunda 882 milyar liralık artış yaşandı.

★★★

2018’den bu yana içeriden ve dışarıdan döviz cinsi veya dövize endeksli borçlanmalarla her yıl trilyonun üzerinde çoğalan borç 2022 yıl sonunda 4 trilyon liradan, 6 ayda 1.6 trilyon lira daha artarak haziran sonunda 5.6 trilyon liraya yükseldi.

Bu 5.6 trilyon liraya ulaşan borç stokunun 2.5 trilyonu, Türk Lirası cinsi iç borç iken 3.1 trilyonu ise döviz veya dövize endeksli borçların Türk Lirası karşılığından oluşması taklaya geldiğimizin kanıtı... Halı, kilim, travel ile bu açık kapanır mı?

★★★

İç borç derken içinde döviz endeksli olarak yerli yatırımcılardan yapılan borçlanmalar yer aldığı için kurlar arttığında iç borç bile oturduğu yerde yükseliyor.

Kısaca tablo ne derseniz toplam borç içinde döviz veya dövize endekslilerin payı yüzde 67’yi buluyor. Üçte ikisi...

★★★

Bu döviz borcu işi çok fena... Borç Türk Lirası olsa zor durumda kalınca en kötü matbaayı çalıştırır, para basar öder... Döviz basamayacağına göre para bulmak için kapı kapı ülke dolaşıp dilenciye döner...

Bunu ekonomiyi yönetenler bilmiyor muydu? “Liralılaşma” diye tutturduklarına göre biliyor fakat kapasiteleri yetmiyordu. Hatta alınan yanlış kararlar dolarizasyonu körüklüyordu.

★★★

Ne değişti? Geçen hafta ABD Doları cinsinden yapılan tahvil ihalesinde de 4 milyar dolar borçlanma gerçekleştirildi. Bugünün kuruyla yaklaşık 108 milyar lira...

Aynı şekilde Hazine toplam 49 milyar Türk Lirası yeni borçlanmaya gidildi. Yani? Neredeyse üçte iki döviz borçlanma oranı korundu hatta daha kötüye gitti.

★★★

Ortada ne böyle bir para var, ne de kolayca gelme ihtimali... Ufaktan ödeme güçlüğüne doğru gidiyoruz. Yıllardır beslenip büyütülen sistemsel canavarı dizginleyemiyoruz.

Bizimkisi ağustos böceği ile karıncanın hikayesi... Hikayenin tarafımıza düşen kısmında karınca gibi olup zenginleşmek yok fıtratımızda... Borç harç günü kurtarıyoruz anca...