Yıl; 1933, aylardan haziran, yer; Ankara Erkek Lisesi...

Öğrenciler toplanmış, okula geleceği bildirilen önemli bir heyeti beklemektedir.

Siyah bir “Lincoln” otomobil yanaşır kapıya...

İçinden önce Maarif Vekili Reşit Galip, Başyaverler Celâl Üner ve Salih Bozok iner.

Son olarak ise Gazi Mustafa Kemal Atatürk...

★★★

Atatürk liseye sınav komisyonunda bulunmak için gelmiştir.

Prof. Afet İnan da yanındadır.

Gazi, doğruca sınav salonuna girer; peş peşe içeri alınan Aydın, Orhan ve Oktay isimli öğrencilere sorular yöneltir.

Aydın’ın sınavı bir saatten fazla sürer.

Atatürk öğrencinin harita üzerinde yaptığı açıklamalardan, sorulara verdiği cevaplardan memnun kalır.

“Aferin Aydın. Sen ne olmak istiyorsun?” diye sorar.

– Su mühendisi Paşam!..

“Ama herkes su mühendisi olabilir. Gel seni tarihçi yapalım. Buna ne dersin?..” 

-Ailecek böyle karar verdik; anne ve babamın onayını almam gerekir Paşam!..

★★★

Çocuğun cevabı “Ata”nın çok hoşuna gitmiştir.

“Bravo Aydın...” der, “Onlarla görüş, benim teklifimi de söyle, sonra gel Eğitim Bakanı Reşit Galip Bey’e kararını bildir.” 

Aydın salondan çıkınca Atatürk, Reşit Galip’e döner:

“Bu çocuğu takip edelim...” 

Maarif Vekili, “takdirname” ile ödüllendireceğini söyleyince, Atatürk şu karşılığı verir; “Takdirnameden ne çıkar? Daha başka şeyler yapmalı, yurtdışında eğitim almalı Aydın. Çocuğu Amerika’da okutalım...”

Ertesi gün Maarif Vekili Reşit Galip, Aydın’ı makamına çağırarak Atatürk’ün tebrik mektubunu verir.

Ayrıca devlet bursuyla yurt dışına gönderileceğini de söyler.

★★★

Amerika’ya giden Aydın, Harvard Üniversitesi’nde “İslam Dünyası ve Fizik Tarihi” üzerine öğrenim görür.

Başyapıtı olan “İslam Dünyası’nda Rasathane ve Genel Rasathane Tarihi İçindeki Yeri” adlı eserinde; İslam’ın dini ibadetleri yerine getirmede astronomiye olan ihtiyacından ötürü, gözlemevinin İslam dünyasında ortaya çıkmış bir kurum olduğunu ve Batı’daki ilk benzerlerinin İslam gözlemevlerinden esinlenilerek oluşturulduğunu ortaya koyar.

“İslam Dünyası’nda Bilim Kurumları” tezi ile dünyada
ilk doktora yapan kişi
unvanını da alır.

Türkiye’ye dönünce Bilim Tarihi Kürsüsü’nü kurar, 1958’de “ordinaryüs profesör” olur.

1961’de üyesi olduğu Uluslararası Bilim Tarihi Akademisi’ne, 1962’den itibaren 3 yıl boyunca başkanlık yapar.

UNESCO’dan TÜBİTAK’tan ve dünyanın çeşitli ülkelerinden saygın ödüllere lâyık görülür.

★★★

Çok sayıda öğrenci yetiştirir.

Atatürk’ün kendisine yazdığı mektubu da, bir madalya gibi evinin başköşesinde bulundurur.

Atatürk’ün bilime yöneltip yurt dışına gönderilmesini sağladığı başarılı öğrenci “Ord. Prof. Aydın Sayılı”dır!..

Türk lirası 6 adet banknota sahiptir. Bunlar 5 TL, 10 TL, 20 TL, 50 TL, 100 TL ve 200 TL’dır.

Ön yüzlerinde Mustafa Kemal Atatürk’ün fotoğrafları bulunur. Fakat her bir banknotun arka yüzündeki Türk büyüğü değişir.

İşte 2009’dan beri, 5 liralık banknotun üzerinde Ord. Prof. Sayılı’nın fotoğrafı yer alır!..

★★★

Atatürk’e olan sevgi ve saygısını her platformda dile getiren Aydın Hoca: “Ben Atatürk’ün öğrencisiyim, onun sayesinde bilim insanı oldum” diye övünür...

1984’te, 1947 yılından beri üyesi olduğu Türk Tarih Kurumu’na bağlı Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı’na getirilir Aydın Hoca.

Geride hep ilklere imza attığı sayısız eser ve makale bırakan Ord. Prof. Dr. Sayılı, 1993’te yaş haddi nedeniyle görevinden ayrılır.

Aynı yıl, hayata gözlerini yumar...

★★★

Büyük Önder ‘in sınavını yaptığı diğer iki kişi, yani Orhan ve Oktay adlı öğrenciler ise; edebiyatımızın yıldızlarından Orhan Veli Kanık ve Oktay Rıfat’tır...

(Yararlanılan kaynaklar: Atatürk’ün Sırdaşı Kılıç Ali’nin Anıları, Fikriyat, Soner Yalçın)