İnsanlar biyolojik evrimleri boyunca iç saatlerine uygun olarak, geceyi uyuyarak yani dinlenerek geçirirler. Ancak modern yaşam koşulları, insanın bu içgüdüsel yaşam döngüsünü bozabilmektedir. İnsan sırtüstü yatarak uyuyan ender canlılardandır. Ancak yerleşik düzene geçiş ve dokumacılığın keşfi, insanları yastıklarla tanıştırmıştır. Sabah dinlenmiş ve zinde olarak uyanmak, maddi karşılığı olmayan, kıymeti bilinmesi gereken çok güzel bir durumdur. Burundan başlayan solunum yolundaki daralmalar önce masum horlamalara ve zaman içinde uykuda solunum durmalarına kadar gidebilir... Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Alerji ve İmmünolojik Hastalıklar Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Fuat Kalyoncu, gece uykudan uyandıran nefes darlığının nedenlerini anlattı...
ASTIM
Kontrol altında olan astımlılar gece rahat uyur. Nefes darlığı, hırıltı ve öksürük ile uyanmak, astımın kontrol altında olmadığının göstergesidir. Günümüzde astım tedavi edilen bir hastalık olup bu tür durumlara daha az oranda yol açmaktadır. Ancak kilolu, reflüsü olan, ek olarak kalp hastalığı veya KOAH türü ek bir hastalığı olanlarda, gece uykusunu normalize etmek bazen çok zordur. Tedavi amacıyla verilen ilaçlar ve içilen çay-kahveler de uykuyu bozabilir.
KOAH
Tedavi altındaki ve kalp yetmezliği gelişmemiş olanlar gece rahat uyur. Ancak solunum yolu enfeksiyonları, damar tıkanıklıkları (akciğer embolisi veya koroner damarda), kalp yetmezliği ve reflü, bu düzeni bozan ana nedenlerdir. Kilolu olanlar mutlaka kilo vermeli, tuz tüketimi sınırlanmalı ve grip-zatürree aşıları olunmalıdır. Sigara ile ilişki ya hiç olmamalı ya da mümkün olan en kısa sürede kesilmelidir.
SOLUNUM YOLU ENFEKSiYONLARI
Grip, nezle dediğimiz halen nüfusun önemli bir kısmını tutan bazı virüslerin yaptığı bu hastalıklar, esasen burun tıkanıklıkları ve geniz akıntısının artması mekanizması ile gece öksürük ve nefes alamama gibi bir duruma neden olabilir. Astıma eğilimi olanlarda, bu durum daha sıktır. Eğer üst solunum yolu enfeksiyonu bronşit veya zatürree’ye (pnömoni) yol açtıysa, gece uykusunun bozulması daha sık ve uzun sürer.
KALP YETMEZLİĞİ
Çeşitli nedenlerle ortaya çıkan kalp yetmezliği yani kalbin pompa fonksiyonunu görmekte zorlanması, akciğerdeki damar ağlarının kanla dolması anlamına gelir. Sonra zamanla karaciğer büyümesi, göğüs ve karın boşluğunda sıvı birikimi gibi durumlar ortaya çıkar, ayakları şişer. İnsanlar tek yastıkla yatamaz, yavaş yavaş yastıklarının sayısını artırırlar ve sonunda oturarak uyumaya başlarlar. Uykudan nefes darlığı ile uyanırlar, öksürürler ve pembe köpüklü balgam çıkarırlar. Bir dahiliyeci veya kardiyoloğun tedavisi gerekir.
PANİK HASTALIĞI
Devam eden panik hastalığı, kötü rüyalar, karabasanlar uykudan nefes darlığı ile uyandırabilir, insanlar uyumaya dahi çekinebilir. Psikiyatristler tarafından tedavi edilebilir. Ne yazık ki insanların belli bir yüzdesi panik olmaya eğilimlidir ve bazı durumlarda hemen kontrollerini kaybedebilirler.
REFLÜ
Normalde çiğnediğiniz lokmalar, yemek borusundan aşağı iner ve mide girişindeki bir tür kapı mekanizması olan kardia açılır, lokma mideye geçince de kapanır. Ancak başta kilo artması gibi çeşitli nedenlerle, bu kapıda kaçaklar oluşur, kapı tam kapanamaz ve midenin asit içeriği yukarı yemek borusuna doğru kaçabilir. İşte reflü denilen durum budur ve yemek yiyip yattığınızda sizi nefesiniz tıkanarak uyandırabilir. En güzel uyku boş mideyle olur. 20-40 yaş arasında hayatının en sağlıklı dönemlerini geçiren erişkinlerin yaklaşık beşte biri, yılda en az bir kez, gece uykularından bu kötü his ile uyanır. Sanki tabiat bizi, pis boğazlığa karşı uyarmaktadır. Bu durumun devamı halinde bir gastroenteroloğun sizi görmesi uygun olacaktır.
