Kış aylarında yaygın görülen zatürre tedavi edilmediği takdirde ölümcül olabiliyor. Hastalığa herkes yakalanabiliyor ama bazı hastalıklar riski büyük ölçüde artırıyor. Grip de bunlardan biri...
Pnömoni; halk arasında bilinen adıyla “zatürre” akciğer dokusunun başta bakteriler ve viral etkenler olmak üzere mikroorganizmalarla iltihaplanması sonucu ortaya çıkan acil bir enfeksiyon hastalığıdır. Pnömonilerin 1/3’ü yatarak 2/3’ü ise ayakta tedavi edilir. Yatarak tedavi edilen hastalarda ve özellikle yoğun bakım gerektiren hastalarda ölüm oranı yüzde 50 civarındadır. Özellikle kış aylarında olmak üzere dünya nüfusunun yüzde 5-10’nu yani 400-500 milyon kişiyi etkileyerek önemli bir sağlık problemine yol açar ve 4 milyon kadar kişinin ölümüne neden olur. Yüzyıl kadar önce en sık ölüm nedeni iken antibiyotiklerin ve aşının kullanıma girmesiyle sıklığı azalmasına rağmen yine de en öldürücü hastalıklarından biridir. Türkiye’de her yıl 100 bin vaka, 3 bin kadar ölümden bahsedilmektedir. Bu rakamların çok daha fazla olması beklenir. Konuyla ilgili olarak İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman ERK’in görüşlerini aldık.
Nasıl yayılır?
Hastalık etkenleri olan mikro organizmalar başta ağız, boğaz ve burun olmak üzere kişinin kendi normal mikrobik florasında yer alırlar. Özellikle uyku esnasında üst solunum yollarına ait sekresyonların akciğerlere aspire edilmesiyle hastalık ortaya çıkar. Hastalığın ortaya çıkmasında vücut direncinin azalması son derece önemlidir. Normalde hastalık yapmayan mikroplar vücut direncinin azalmasıyla ve olmamaları gereken akciğer dokusuna ulaşmaları sonucu hastalığa neden olurlar.
EN ÇOK Kimler risk altında?
İleri yaş, kronik hastalıklar (KOAH, bronşektazi, akciğer kanseri, karaciğer hastalıklar, böbrek yetersizliği, şeker hastalığı, nörolojik hastalıklar, yemek borusu hastalıkları, kanser hastalığı) sigara kullanımı, alkol, kusma ve aspirasyon, uzun süreli ameliyatlar, grip, aşırı soğuğa maruz kalma risk faktörleridir. Çocuklarda, yaşlılarda ve kronik hastalığı olanlarda hastalık sık ve öldürücüdür. Sigara bağımlılığı arttıkça pnömoni sıklığı artış gösterir. Uzun süreli mide ülseri ilaçları kullananlarda pnömoni daha sık ortaya çıkar.
Hangi belirtilere yol açar?
Titreme ile yükselen ateş, öksürük, balgam, göğsün yanlarında ağrı, bazen nefes darlığı ve vücutta morarmalar en sık belirtilerdir. Hastalık bir üst solunum yolu enfeksiyonu gibi başlayıp pnömoni ile sonlanabilir. Genel durum oldukça bozuktur. Pas rengi balgam, balgamda kan görülmesi önemli belirtilerdir. Hastanın solunum sayısı artmıştır. Özellikle yaşlılarda hastalık ateş olmadan atipik seyredebilir. Yaşlı bir hastanın genel durumunda bozulma, bilincinde bir değişiklik, psikolojik durumunda bir farklılık pnömoniyi düşündürmelidir.
Korunma yolları nelerdir?
Grip ve zatürre kış aylarının en sık görülen iki hastalığıdır. Grip özellikle yaşlılarda zatürreye yol açabilir. Bazen de grip sonrası ortaya çıkan solunum yollarındaki değişiklikler ve bağışıklık sisteminin bozulması sonucu süper enfeksiyon denilen bakterilerin de tabloya eklenmesiyle hastalık ağırlaşır. Bu açıdan grip aşısının, sık sık el yıkamanın, hastalıklı kişilerden uzak durmanın, hasta kişilerin kişisel eşyalarının kullanılmamasının önemi büyüktür. Dengeli beslenme, hijyen koşullarına uyma, sigara ve alkol kullanmama, stressiz yaşamaya çalışma, altta yatan kronik hastalıklara ve nörolojik hastalıkların uygun şekilde tedavisi son derece önemlidir.
Aşı yaptırmak gerekir mi?
Pnömoni en sık ve öldürücü hastalıklardan biridir. Aşı son derece koruyucudur. Özellikle risk faktörü olan kişilerde mutlaka yapılmalıdır. 18 yaş ve sonrası bağışıklığı baskılanmış hastalar, kalp hastalığı olanlar çok sigara içenler, astımı olan hastalarda pnömoni aşısı yapılmalıdır. Risk faktörü olan kişilerde 18-65 yaşları arasında 1-2 doz, 65 yaş sonrası ise herkese bir kez yapılmalıdır. Aşı 5 yıl koruyucudur.
