Dergide Kurtuluş Savaşı çeşitli boyutlarıyla ele alındı. Magma Editörü Kemal Tayfur, Mustafa Kemal’in Samsun’dan, Erzurum’a ve oradan da Ankara’ya uzanan tarihi yolculuğunu takip etti; onun Milli Mücadele’yi bir halk hareketi olarak nasıl örgütlediğini yazdı. Magma’nın, özel hazırladığı Baykuş ekinde Prof. Dr. Zafer Toprak, beş yıl boyunca işgal altında kalan İstanbul’da hayatın nasıl bir dönüşüme uğradığını, işgalin yarattığı travmanın etkilerini anlattı. İstanbul’da işgalin siyasi yönlerini ve işgale karşı direnişi ise Prof. Dr. Nur Bilge Criss yazdı. Prof. Dr. Yahya Sezai Tezel ile yapılan söyleşide de savaş yorgunu ülkenin hangi ekonomik temeller üzerinde yükseldiği ele alındı. Savaşa ilişkin gerçekleri yeni bilgi ve görsel malzemelerle ele alan Magma’nın 45. sayısının konuları şöyle: SAMSUN'DAN ANKARA'YA KURTULUŞ YOLU Yazıyı Kemal Tayfur kaleme aldı. Fotoğraflar ise Bünyad Dinç'e ait. Halka yönelmiş en ağır şiddetti işgal; ruhları en derin darbelerle örseleyen utançtı... Türkiye, 1. Dünya Savaşı sonrası bu utancın kollarına itildi. Bir yanda teslimiyet ve işbirliği kotarıldı, öbür yanda ret ve direniş örgütlendi. Mustafa Kemal, işgale karşı direnişi, Türkiye’nin kurtuluş mücadelesini bir halk hareketi olarak örgütledi. Meşruiyeti halk iradesinde aradı; asker olarak çıktığı yolda sivil bir lider olarak yürüdü. İşgalle birlikte eski düzen de silinip gitti. Kurtuluş Savaşı devrimle taçlandı. İSTANBUL ESİR ŞEHİR  İstanbul, 1. Dünya Savaşı’ndan sonra İngiliz, Fransız ve İtalyanlarca işgal edildi. Durumu kabullenen ve kurtuluşu işgalcilerle anlaşmakta arayanlara rağmen şehirde güçlü, örgütlü ve kararlı bir direniş kök saldı. Tarihçi Nur Bilge Criss, ateş ve ihanet yıllarının İstanbul’unu yazdı. ANKARA'DAN İZMİR'E ADIM ADIM ZAFER  19 Mayıs 1919’da başlayan kurtuluş yürüyüşünü zafere ulaştıran en önemli mücadeleler Ankara’dan İzmir’e uzanan rota üzerinde gerçekleşti. O tarihlerde mevcut az sayıdaki demiryolunun konumu, batı cephesindeki İnönü, Sakarya ve Büyük Taarruz muharebelerinin yerlerini de belirlemişti. Magma, büyük direnişin izlerini, gerçek mekânlarında sürdü; vadiler, tepeler, nehirler, yollar, demiryolları, şehirler, köyler ve binaların hafızasında yaşayan öyküleri aradı. Yazı ve fotoğraflar Serhan Güngör ait. BAYKUŞ EKİ MÜTAREKE YILLARINDA İSTANBUL'DA HAYAT  İşgal ve kaos İstanbul’da derin bir travma olarak yaşandı. Kentin beşeri sermayesi köklü dönüşümlere uğradı. Osmanlı’yı yenilgiye uğratan cephelerdeki kayıplardan çok içerideki toplumsal çöküntüydü. Tarihçi Zafer Toprak, mütareke yılları İstanbul’undaki hayatı yazdı. CARTHAGE BATIĞI: SUALTINDA TARİH  Carthage, Birinci Dünya Savaşı başlayınca malzeme ve asker nakliyle görevlendirilen bir yolcu gemisi... Çanakkale’ye gelip yük boşalttıktan sonra dönüş yolunda, 4 Temmuz 1915’te Alman U21 denizaltısı tarafından batırıldı. Bundan tam 104 yıl sonra, Magma ekibinden Ali Ethem Keskin, Carthage’ı 84 metrelik derinlikte görüntüledi. KIRILMIŞ ÜLKE VE CUMHURİYET  Türkiye Cumhuriyeti hangi ekonomik temeller üzerinde yükseldi? Savaş yorgunu bir ülkenin beşeri, sosyal ve kültürel unsurları iktisadi gündemini nasıl etkiledi? Osmanlı İmparatorluğu’nun ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş döneminin iktisadi gelişmelerini Özlem Türkdoğan, Prof. Dr. Yahya Sezai Tezel ile konuştu. CUMHURİYETİN ÇOCUĞU TÜRKİYE İŞ BANKASI  Nasıl unutulur sağlamlığını, savaştan dimdik çıkmış Türk halkının gücünden alan Türkiye İş Bankası kumbaraları... Tasarrufun, birikimin, yatırımın simgesiydi. Kurtuluş mücadelesinin mimarı Mustafa Kemal Atatürk’ün ekonomik alanda bir iktisadi modeli vardı; İş Bankası hâlen o modelin yaşayan adı. Bankayı Özlem Türkdoğan yazdı. SAVAŞIN EDEBİYATI, EDEBİYATIN SAVAŞI Edebiyat, toplumdaki büyük kırılmaların, ister istemez en çok yansıdığı alan. Zira toplumsal kırılmalar en önce insanı etkiler; insanın da en etkili hasleti dil... Nâzım Hikmet, Refik Halit Karay, Mehmet Rauf, Halide Edip, Falih Rıfkı, Yakup Kadri, Reşat Nuri, Kemal Tahir, Ahmet Hamdi, Attilâ İlhan, Turgut Özakman… Tüm bu isimler kurtuluş mücadelesini, toplumsal etkilerini ve yüz yıllık büyük yürüyüşü Onur Caymaz yazdı... TÜRKİYE'NİN DOĞA İNKİLABI  Mustafa Kemal Paşa, 1919’un 19 Mayıs’ında Samsun’a çıktığı dönemde modern tür sınıflandırmasının üzerinden 250 yıldan fazla zaman geçmişti. Bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu’nun kendi tebaasından hemen hiç kimse flora ve faunayla ilgilenmemişti. Cumhuriyet döneminde eğitim alanındaki inkılâplar, birçok önemli bilimcinin yetişmesine, yüzlerce yeni türün keşfine ve dünyaya tanıtımına giden yolu açtı. Yazıyı Prof. Dr. Ahmet Karataş kaleme aldı. KÖY ENSTİTÜLERİ AYDINLANMA PROJESİ  Kurtuluş mücadelesinin sonunda siyasi, ekonomik, kültürel yönden tam bağımsız bir ülke kurulacaktı. Cumhuriyet ilan edildikten sonra; “fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür nesiller” yetiştirebilmek için harekete geçildi. Başarısız bazı eğitim uygulamalarının sonunda hayata geçen Köy Enstitüleri, Türkiye tarihinde benzeri olmayan bir eğitim seferberliğinin simgesi oldu. Yazıyı Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı Başkanı Erdal Avcı yazdı. BAĞIMSIZLIK KİTAPLIĞI  Finlandiya, Rusya’dan ayrılarak bağımsızlığını elde edişinin yüzüncü yılını, halkına armağan edeceği bir kütüphaneyle ölümsüzleştiriyor. Fütürist öğelerle tasarlanmış bu eşsiz kütüphane, ülkenin geleceğini planlarken yarattığı simge bir yapı olacak. Kurtuluş mücadelesinin birinci asrında Finlandiya, Bergama Kütüphanesi gibi tarihin en önemli yapılarından birine ev sahipliği yapan Türkiye’ye de ilham kaynağı olabilir. Yazıyı Prof. Dr. Mehmet Emin Özel yazdı.