Mehtap Ö. ERTÜRK
Döviz, emtia ve kıymetli madenlere dayalı olarak gerçekleştirilen ve kamuoyunda ‘Forex’ olarak bilinen kaldıraçlı alım-satım işlemlerinin Türkiye’deki aylık hacmi 750 milyar TL’yi aştı. Dünyada günlük 6 trilyon dolarlık işlem hacmine sahip Forex piyasalarında Türkiye’de ortalama 40 milyar TL işlem yapılıyor. Küçük yatırımcıların önemli bir bölümü kaldıraçlı işlem yaparak kısa yoldan zengin olma hayali ile Forex’te işlem yapıyor. Forex’e umut bağlayıp ev ve arabalarından olanların sayısı gün geçtikçe artıyor. TSPB’nin (Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği) raporuna göre 2015 yılı 9 aylık döneminde işlem yapan yatırımcı sayısı yüzde 130.8 artarak 40 bin 729’a ulaştı. 2014’te bu rakam 17 bin 647 kişiydi.
YÜZDE 80’İ PARA KAYBEDİYOR
Her 100 bireysel yatırımcıdan 80’inin bu piyasada para kaybettiğini belirten Sermaye Piyasası Yatırımcıları Derneği (SPYD) Başkanı Arif Ünver şunları söyledi:
“Türkiye’de tasarruf eğilimi düşük. Vatandaşta, uzun vadeli yatırımdan ziyade ‘voliyi vurayım çıkayım’ zihniyeti var. Dolayısıyla Forex piyasalarının dinamikleri ile Türk halkının profili örtüşüyor. Bu anlamda Forex ile yatıp, kalkan bir kitle var. Evini, arabasını satıp Forex’te işlem yapanlar var. Çünkü canı yanan çok insan var. Dünyada yüzde 60-70 oranında kurumsal yatırımcıların kur riskini hedge etmek için kullandığı bu alanı Türkiye’de yüzde 90 bireysel yatırımcılar kullanıyor.”
2012’ye kadar Türkiye’de merdiven altı yürütülen Forex işlemleri, Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) kontrol ve gözetimi altına girdi. Forex işlemlerde canı yanan çok sayıda yatırımcı olunca SPK, 14 Ocak 2016’da yayınladığı tebliğ ile kaldıraç oranlarını aşağıya çekti. Tebliğden önce SPK, Forex işlemlerindeki kaldıraç oranını tüm pariteler için 1’e 100 olarak belirlemişti. SPK tebliği ile TL, dolar ve Euro’nun birbirlerine karşı olan değişim oranlarını esas alan varlıklar ile altına dayalı işlemlerde kaldıraç oranı azami 1’e 100, bunlar dışındaki varlıklarda ise azami 1’e 50 olarak belirlendi.
Ayrıca, profesyonel yatırımcılar dışında kalan ve düşük miktarlarla işlem yapan yatırımcıların risklerini sınırlamak amacıyla hesap açılışı sırasında başlangıç teminat tutarı 20 bin TL’nin altında olan, TL, dolar, Euro ve altına dayalı işlemlerde oran azami 1’e 50, bunlar dışındaki varlıklarda ise azami 1’e 25 olarak belirlendi.
Destek Menkul Değerler Araştırma Müdürü Murat Tufan, “Yurtdışında 1:100-1:800 oranlarına kadar yüksek kaldıraç uygulanıyor. Bu sayede yurtdışında FX işlemleri yatırımcılarca cazip geliyor. Forex’te şartların zorlaştırılması ile Türkiye’nin cazibesi azalabilir” dedi.
VERGİ KOLAYLIĞI SAĞLANIYOR
Yurtdışında vergi kolaylığı olduğuna dikkati çeken Tufan, “Bireysel bir yatırımcı elde ettiği gelir için yatırım yaptığı ülkede herhangi bir vergi deklarasyonu yapması gerekmiyor. Sadece kendi ülkesinde bir vergi ödemesine tabi tutuluyor. Örneğin Mısır’dan bir yatırımcı İngiltere’de hesap açarsa İngiltere hükümetine karşı herhangi bir vergi ödeme yükümlülüğü bulunmuyor. Türkiye’de ise böyle bir durumda vergi mükellefiyeti kazanıyor” diye konuştu.
İşlem hacmi Borsa İstanbul’u solladı
FOREX piyasalarında günlük ortama 32 milyar TL olan hacme karşılık Borsa İstanbul’un günlük ortalama 3.5 milyar TL hacme sahip olduğunu belirten IşıkFx Araştırma Müdürü Veli Kocatürk ise önemli bir tarihe sahip olan Borsa İstanbul’un bu anlamda Forex piyasasının gerisinde kalmaya başladığını ifade etti. Türkiye’nin en popüler yatırım araçlarından bir tanesi haline gelen Forex piyasasının hacmi 2015 yılında 9 trilyon 553 milyar TL olarak gerçekleşti. Bu yılın ilk ayında 756 milyar 621 milyon TL oldu. Borsa İstanbul ise 2015 yılını 1 trilyonluk işlem hacmiyle tamamladı. Aracı kurumların toplam işlem hacmine baktığımızda pastadan en büyük payı alanın Forex piyasası olduğu görülüyor.
Kartlı kumarbazlar yurtdışına yöneldi
Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) denetimine 2011 yılında tabi olan Forex işlemlerde kredi kartı kullanımı da yasak. Tüm bu regülasyonlar neticesinde Forex’te adeta kumar oynayan yatırımcılar soluğu yurtdışı piyasalarda almaya başladı. Analistler, kredi kartı ile yurtdışında döviz alışverişi yapan bireysel yatırımcıların sayısının gittikçe arttığını belirtiyor.
Yarı kumarcı yarı yatırımcı
Vergi Uzmanı Yeminli Mali Müşavir Dr. Nedim Türkmen ise Forex piyasalarında çok sayıda kendisine yatırımcı diyen ama gerçekte yarı kumarcı yarı yatırımcı olan bir grup olduğuna dikkat çekerek, “Hem heyecan hem para arıyorlar. SPK bunu engellemeye çalışıyor. Başarılı olup olamayacağını zaman gösterecek” diye konuştu.
Forex’te işlem yapanlar bunlara dikkat etmeli
1- Forex piyasası bir oyun olarak görülmemeli. Riske alınabilecek miktarlar ile işlem yapılmalı.
2- Borç ya da son birikim ile bu piyasada işlem yapılmamalı.
3- Yüksek kaldıraç yüksek risk barındırır. Kaldıracı eğitimli ve tecrübeli Forex yatırımcıları kullanmalı.
4- Forex’i çok iyi bilmeyen yatırımcılar bu işe girmemeye özen göstermeli.
5- İşlem yapılacak olan aracı kurum ise çok dikkatli seçilmeli.
6- Aldatıcı reklamlara güvenilmemeli.
7- Kısa zamanda çok kâr hayali ile işlem yapılmamalı.
