Birgan BİLEKE
Okulların açılmasına çok az bir süre kaldı. Kırtasiye, forma alışverişi derken geri sayım başladı. Arkadaşlarına kavuşmanın ya da yeni arkadaşlarla tanışacak olmanın verdiği heyecanı taşıyan minik öğrencilerin yaşamda ve okulda başarılı olmaları açıdan duygularına kulak verilmesi büyük önem taşıyor.
Çocuklar okul döneminde birçok problemle yüz yüze gelebilirler. Bu problemlerin başlıcaları, ebeveynlerden ayrılma, okul kaygısı ve akranlarla yaşanılan problemler olarak sıralanabilir. Bu sorunlar başta olmak üzere okul dönemine dair merak ettiklerimizi Gelişim Psikoloğu Hazal Çelik’e sorduk.
Okula başlama döneminde çocuklar bazı kaygılar taşıyabiliyor. Bu süreçte anne-babalar nasıl bir tutum sergilemeli?
Kaygı kaynaklı problemler çoğunlukla ailelerin çocuklara yansıttığı kaygılardan ileri geliyor. Tüm aileler çocuklarının sorunsuz bir şekilde okula başlamalarını isteseler de, başlangıç sürecinde çocuklara karşı davranışları bunun tam aksini gösterebiliyor. Özellikle okula başlama sürecinde yapılacak ön hazırlıklar (uyku süresinin okul dönemine göre ayarlanması, okula giriş çıkış saatleri, okul için alınacak malzemeler vb.) son dakikaya bırakılıp çocuğa bilgi verilmediğinde, bu durum çocukta kaygı yaratabiliyor. Bu süreçte özellikle birinci sınıfa başlayan çocukları yalnız bırakmamak, ilk hafta sürekli yanlarında bulunmak çocukların ebeveynlerden ayrılma sürecini zorlaştırabilir.
Bütün bu süreçte okul ve aileler yeteri kadar dikkatli davranıyorlar mı?
Çocukların okula başlama ve devam etme süreçleri çok stresli olabilen bir dönem. Özellikle anaokulunda ya da daha öncesinde problem yaşayan çocuklar bu süreçte zorlanabiliyorlar. Gelişim geriliği, davranışsal ya da duygusal problemler yaşayan çocukların önceliklerinin belirlenmesi amacıyla daha büyük problemler yaşanmaması adına, her zaman öncül davranışlara dikkat edilmesi gerekir.
Doğru iletişim kurmak çok önemli
Yaşadıkları problemleri zamanında öğrenmek adına, ailelerin çocuklarıyla ne tür bir iletişim kurması gerekir?
Daha önceden de belirttiğimiz gibi problemlerin öncü işaretlerine çok dikkat edilmesi gerekir. Örneğin, eğer bir çocuk arkadaşlarıyla problem yaşıyorsa öncelikle bu sorundan yakınabilir ve içine kapanabilir. Bu nedenle çocuklarımızla daha iyi iletişim kurmamız, ihtiyaç duydukları zaman yanında olmamız ve günlük yaşamlarıyla ilgili okulla işbirliği içinde olarak yeterli bilgiye sahip olmanız yaşanan problemlerin zamanında öğrenilmesine olanak verir.
Başarılı bir iletişimin için olmazsa olmaz kurallar hangileridir?
Ailelerin çocuklarıyla iletişiminde göz önünde bulundurabilecekleri üç kural; çocuklar için ulaşılabilir olmak, onları dinlediğimizi göstermek ve onların anlayabileceği şekilde konuşmak olarak sayılabilir. Çocuklar için ulaşılabilir olmak konusunda, çocukların daha çok ne zaman sizinle iletişime geçmek istediklerini belirleyip (yatmadan önce, yemek yerken, arabada) bu zamanlarda onlarla iletişime geçmeye özen gösterebilirsiniz. Konuşmalara sizin başlamanız ve çocuğunuzun ilgi alanlarıyla ilgili sorular sormanız ona değer verdiğinizi gösterecektir. Çocuklarla konuşurken yapılması gereken başka bir konu ise çocuğu dinlediğimizi çocuğa göstermektir. Eğer önemli bir konuda konuşmaya başlarsa, yaptığınız işi bırakıp tüm dikkatinizi çocuğunuza yöneltebilirsiniz.
Her problem öğrenme güçlüğü değildir
Çocuğun hangi tavırları genellikle hangi sorunları işaret eder?
Uyku problemleri, korkular, kaygılar, isteksizlik, içe kapanma gibi davranışlar, bazı konularla ilgili sorun yaşadıklarını gösterebilir. Bu sorunların çözümüne dair profesyonellerden yardım alınması önemlidir.
Öğrenme güçlüğüne neden olabilecek disleksi gibi problemlerin teşhisi ve tedavisi konusunda ne yapılmalı?
Öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar evde ve okulda belirli davranışlarda bulunabilirler. En sık karşılaştığımız öğrenme güçlüğü olan disleksi problemi olan çocuklar, kendi yaşlarına uygun olmayan dil becerileri gösterebilirler. Bu çocuklar sayıları öğrenmek, sayıların isimlerini doğru söylemek, sayı saymak, alfabeyi öğrenmek, kafiye gibi konularda problem yaşarlar. Öğrenme güçlüğü probleminin teşhisinde çocuğun öğrenme süreçlerinin dikkatlice takip edilmesi çok önemlidir. Bazı çocuklar okulla ya da aileyle yaşadıkları bazı problemlerden ötürü dil ya da öğrenme problemleri yaşayabilirler. Bu sebeple çocukların yaşadığı her probleme öğrenme güçlüğü dememek ve profesyonellerden yardım almak da çok önemlidir.
Okulu sevdirmek için…
Bir çocuğun okulu sevmesi için gereken temel özellikler hangileri?
Bir çocuğun okulu sevmesi için kendisinin hazır olması çok önemlidir. Çocuğun hazır olması ise bilişsel becerilerinin okulun isteklerini karşılamaya yeterli olması, öğrenmeye açık olması, sosyal ve duygusal yönden hazır olması anlamına gelmektedir. Bu alt alanlarda yeterli çocuklar okula uyum ve okulu sevme sürecinde de sorun yaşamayacaklardır. Anne-babaların çocuğun okul etkinlikleriyle ilgili olması okulu sevmesine yardımcı olacaktır.
Çocukların okulda başarılı olabilmeleri için anne-babalara ne tavsiye edersiniz?
Okul başarısıyla ilgili olarak ailelerin yapabileceği pek çok kolay ve gündelik aktiviteler mevcut. Öncelikle ailelere önerimiz çocuklarının okullarındaki öğretmenleri, müdürleriyle tanışmaları ve okulun düzenlediği toplantılara düzenli olarak katılmalarıdır. Çocukların akademik olarak takip edilmesi de başka bir öneri olabilir. Çocuğunuzun hangi alanlarda daha iyi ve hangi alanlarda daha kötü olduğunu tespit etmek, ödevlerinin takip etmek, sorun yaşadığı alanlarda ona gereken desteği verebilmek çocukların akademik başarılarını arttırabilir.
