Nasıl Oy Kullanacağım?
Mührü, tercih ettiğiniz alanın dışına taşırmayın. Birden fazla alana mühür basmayın. Birleşik oy pusulasında tercih ettiğiniz alana “TERCİH” veya "EVET" mührünü basın ve mührün kurumasını bekleyin. Mühürlediğiniz yer dışta kalacak şekilde oy pusulasını katlayıp zarfa koyun. Zarfı sandığa attıktan sonra sandık seçmen listesinde adınızın bulunduğu yerin karşısına imzanızı atın.
Nerede oy kullanacağım?
Nerede ve kaç numaralı sandıkta oy vereceğinizi gösteren seçmen bilgi kağıdınızı yanınıza alın. Seçmen bilgi kağıdı kendisine ulaşmayan seçmenler, YSK’nın sayfasından ‘Nerede Oy Kullanacağım’ bölümünden sorgulamayaparak seçmen bilgi kağıdının dökümünü alabilir.
İttifaklar
Milletvekili Seçimlerinde ittifak grupları arasında; iktidar kanadında “Cumhur İttifakı (AKP-MHP)”, muhalefet kanadında ise “Millet İttifakı (CHP-İYİ Parti-Saadet Partisi, Demokrat Parti” yer alıyor.
Cumhurbaşkanlığı seçimlerin ilk turunda %50’yi bulan aday olmazsa ne olacak?
İlk turda Cumhurbaşkanı adaylarından hiçbirisi oyların %50’sinden fazlasını alamazsa, 8 Temmuz 2018’de ikinci tur seçimleri olacak. İkinci tura normal şartlarda birinci turda en çok oyu alan ilk iki aday katılacak. İkinci tura katılamaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılacak. Diğer tüm adayların ikinci oylamaya katılamadığı ve ikinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılacak. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilecek. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenecek.
Tüm bu ihtimaller neticesinde kazanan aday, 5 yıllığına Cumhurbaşkanlığı görevini üstlenecek. Mevcut sistemde Cumhurbaşkanı en fazla iki defa, yani 10 yıl için görev yapabilecek.
İttifaklar için kullanılacak oylar nasıl sayılacak?
Her seçimde sandık güvenliği için çeşitli tedbirler alan Oy ve Ötesi platformu bu konu hakkında şu videoyu paylaşarak seçmenleri uyardı;
Oyunuzu Kullanırken Bunları Yapmanız Yasak!
Sandık kurulu görevlisi kimliğinizi alarak seçmen listesinde isminizi bulur ve kontrollerini yaptıktan sonra birleşik oy pusulası, zarf ve mührü size vererek kabinde oyunuzu kullanmanızı ister. Cep telefonu, fotoğraf veya film makinesi gibi görüntü kaydedici veya haberleşme sağlayıcı cihazlarla oy verme yerine girilmesi yasaktır ve cezası bulunmaktadır. Bu tür cihazların oy verme işlemi bittikten sonra iade edilmek üzere sandık kuruluna bırakılması gerekmektedir.
Seçmen nasıl oy kullanacak?
-Oy kullanmaya giderken yanınıza TC kimlik numarası taşıyan Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartı veya resmi soğuk damgalı, resimli olan ve kimlik yerine geçen resmi belgelerden (Pasaport, basın kartı vs.) biri bulundurulmalı.
-Seçmen, kendisine verilen zarfların üzerinde YSK amblemi ve iki adet mühür, oy pusularında ise YSK fligranı ve bir adet mühür olduğuna dikkat etmeli. Bu özellikleri barındırmayan oylar geçersiz sayılacaktır.
-Sandık kurulu başkan ve üyeleri hiçbir gerekçeyle seçmenle birlikte oy kullanma alanına giremez. Engelli seçmenler gerekirse ya yanında bulunan akrabalarından birinin, ya da tercih edecekleri başka bir seçmenin yardımıyla oy kullanabilir.
-Milletvekili seçimleri pusulasında eğer bir ittifaka oy verilecekse; ittifak alanı içinde birden çok mühür vurulursa ya da tek mühür olsa dahi bu mühür iki partiyi birden kapsayacak şekilde vurulursa oylar ‘ittifak oyu’ olarak yazılıp daha sonra YSK tarafından ilgili partilere oransal dağıtımı yapılacaktır.
-İttifak alanında bir partiye ayrılan sınırlar içerisinde birden çok mühür vurulması, ya da bu alana tek mühür vurulması halinde oylar ilgili partiye yazılacaktır.
Oy zarfının mühürlü olduğuna dikkat edin
Sandık kurulu başkanı, mühürlenmiş oy zarfı ile cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliğine ilişkin iki birleşik oy pusulasını ve mühürü size verecek. Oy pusulasında sandık kurulu mührü dışında mühür ya da işaret olup olmadığını kontrol edin.
Geçersiz oy uyarısı
Oy verme kabinine gitmeden önce sandık kurulu başkanı, 'tercih' veya 'evet' mührünün pusulada cumhurbaşkanı adayı, siyasi parti, ittifak veya bağımsız aday için ayrılan bölümden dışarı taşırmamak suretiyle basılması konusunda seçmeni uyaracak. Sandık kurulu başkanı, oy pusulası ve zarfına imza atılması, işaret konulması halinde oyun geçersiz olacağı konusunda da uyarı yapacak.
Oy pusulalarına dikkat
Oy kullanacak seçmen, sandık görevlileri tarafından kendisine verilen pusulalarda 'adayların' ve 'parti logolarının' bulunduğu ön yüzde mühür olmamasına kesinlikle dikkat etmeleri gerekiyor.
İki pusula tek zarf
Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekilliği seçimi için oy pusulalarına 'Evet' ya da 'Tercih' mühürünü, dışarı taşırmadan basarak oyunuzu kullanın. Ardından pusulaları düzgün bir şekilde katlayın ve aynı zarfa koyarak yapıştırın.
Zarfı kendiniz atın
Pusulaya mühürü bastıktan sonra zarfı sandığa mutlaka kendiniz atın.
İmza atın
Seçmen listesindeki adınızın karşısına oy kullandığınıza dair imzanızı atın. İmza atmasını bilmeyen veya herhangi bir engeli nedeniyle imza atamayan seçmenlere sandık kurulunca sol elinin başparmağı bastırılır.
Seçmen kağıdını almayı unutmayın
İmzadan sonra sandık kurulu başkanına mühürü teslim edin. Sandık kurulu başkanından arka yüzü imzalanıp mühürlenmiş seçmen bilgi kağıdı ve kimliğinizi geri alın. Seçmen bilgi kağıdı ikinci tura kalınması durumunda yeniden kullanılacak.
Seçim günü hamile, hasta ve engelliler sıra beklemeden oylarını kullanabilirler. Engellilere yardım edenler, güvenlik görevlileri ve yaşlıların da öncelikli oy kullanmalarına izin verilir. Görme engelliler, felçliler, bedensel engelleri açıkça belli olanlar o seçim çevresi seçmeni olan ve o sırada sandık çevresinde bulunan akrabalarından birinin yardımıyla oy kullanabilirler. Okuma-yazma bilmeyen seçmene, sandık kurulu başkanı gerekli bilgilendirmeleri yapacak. Okuma-yazma bilmeyen seçmenlere yardım amacıyla oy verme kabinine başka kimse giremez. Oy kullanma sırasında yardım edemez.
Seçmenin hakları
-Seçmenler, kendi oy kullandığı sandık çevresinde kendisine ayrılacak bir yerde açık oy sayımını izleme hakkına sahiptir. Seçmen, burada bir usulsüzlük tespit ederse, siyasi partilerin müşahitlerine başvurabilir.
-Oylama veya sayım esnasında bir usulsüzlükle karşılaşılması halinde seçmenin sandık kuruluna itiraz hakkı bulunmaktadır. Uyarı, hem sözlü hem yazılı olarak yapılabilir. İtiraz halinde tutanak tutularak sandık kuruluna imzalatılabilir. Eğer sandık kurulu itiraz tutanağını imzalamıyorsa şahitlere imzalatılarak seçim sandığı çevresindeki avukatlara başvurulabilir.
Müşahitlerin görevleri nedir?
-Sayım masası başında durup oy pusulalarını görme hakkına sahip olan müşahitler, sayım bittikten sonra sandık sonuç tutanağını alma hakkına sahiptir.
-Müşahitler sandık sonuç tutanağını alsa da sandık kurulu üyeleriyle birlikte İlçe Seçim Kurulu’na gidebilirler.
-Müşahitler, sandık kurulunun görevlerini doğru bir şekilde yerine getirmemelerinin tespiti halinde, şikâyet haklarını kullanabilirler. Şikâyetlerinin kabul edilmemesi durumunda, İlçe Seçim Kurulu’na itirazda bulunabilirler.
Müşahitler siyasi sembol taşıyamaz
-Pazar günü sabah 07.00’da oluşturulacak sandık kurulunda görevlilerden birinin eksik olması halinde, bu sırada sandık çevresinde bulunan müşahitlerden biri sandık kurulu üyesi olarak atanabilir.
Bu nedenle müşahitlerin saat 07.00’dan önce, olabilecek en erken saatte sandık çevresinde bulunması gerekir.
-Müşahitler seçim günü yiyecek ve içecek ihtiyaçlarını, sadık başından ayrılmaya gerek kalmayacak biçimde hazır etmelidir.
-Müşahitler, elektriklerin kesilmesi ihtimaline karşı el feneri, telefon şarının bitmesi ihtimaline karşı yedek şarj bataryası, kalem ve kağıt gibi ihtiyaçları yanında bulundurmalıdır.
-Seçim günü sandığa giderken müşahitlerin, seçim yasakları başladığı için görünür yerinde herhangi bir siyasi sembol taşıması yasaktır.
İLKLERİN SEÇİMİ
İttifak yasası bu seçimin tek ilki değil…
* Yeni kanun değişikliği, YSK’nın açıkladığı seçim yasaklarına ilişkin; YSK, Başbakan, bakanlar ve milletvekilleri için makul bir yasak getiriyor: Seçime bir hafta kala devlet imkânlarını kullanmak yasak! Önceden de bu yasak vardı fakat yasağın “ilki” Cumhurbaşkanının seçimle belirlendiği bu sistemde, cumhurbaşkanını kapsamıyor oluşu. Eskiden beri süre gelen bu istisna, Cumhurbaşkanının partili olmadığı ve halk tarafından seçilmediği dönem içindi.
Tepkilere neden olan bu muafiyetle cumhurbaşkanı seçiminde haksız rekabetin önünü açmış oldu.
MÜHÜRSÜZ OYLAR
* Tartışmalı yeniliklerden bir diğeri ise; resmiyette yine bir ilk olarak yaşanacak… Seçim kanununun 98. maddesince “üzerinde sandık kurulu mührü bulunmamasına rağmen Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu filigranı, amblemi ve ilçe seçim kurulu mührü bulunan zarflar ile üzerinde leke veya çizik bulunsa dahi bunun özel işaret koymak amacıyla yapıldığı kesin olarak anlaşılamayan zarflar” geçerli sayılacak. Bu madde geçtiğimiz 16 Nisan’da yapılan refandumda oylama devam ederken kabul edilmiş ve muhalefet tarafından büyük tepki çekmişti.
* Bu seçimde ilk defa valilerin de seçimle ilgili talepleri olabilecek. Her ne kadar son karar YSK’da olsa da, valiler de artık sandık ve seçim bölgelerinin birleştirilmesi, seçmen listelerinin karma şekilde düzenlenmesi gibi talepleri seçim gününden en geç bir ay önce ileterek yerine getirebilecek…
* Sandık kurulu başkanları, siyasi parti temsilcilerinden biri olamayacak. Kaymakamın göndereceği o ilçede görev alan kamu görevlileri listesi içerisinden ilçe seçim kurulu başkanınca yapılan seçim sonucu belirlenecek.
VATANDAŞ GÜVENLİK GÖREVLİLERİNİ ÇAĞIRABİLECEK
*Faydalı olacak bir düzenleme ise, sandık çevresinde düzenin bozulması ihtimaline ilişkin vatandaşa tanınan imkân. Eskiden sandık alanına güvenlik görevlilerini çağırma yetkisi yalnızca sandık kurulu başkanına ait iken, yapılan değişiklikler bu yetkiyi ilk defa vatandaşa da tanıyor.
*Önemli bir değişiklik de engelli vatandaşlarımızın oy kullanması için uygulamaya sokulan “seyyar sandık” uygulaması. Hastalığı veya engeli nedeniyle yatağa bağımlı olan ve il/ilçe merkezlerinde ikamet eden seçmenler, bir yakını aracılığıyla sağlık raporu ve seyyar sandık talep formu ile il/ilçe seçim kuruluna veya muhtarlığa başvurarak oyunu kullanabilecek. Ancak bu maddede şuna dikkat: Seyyar sandık talebi için son gün 12 Mayıs idi…
* Bu seçimde, ilk kez 18 yaş seçilme yaşı olarak karşımıza çıkıyor.
* İlk defa milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkacak.
* 600 milletvekilinin bulunacağı TBMM'’ye üye tam sayısının salt çoğunluğu (301 milletvekili) sağlanarak Cumhurbaşkanı hakkında soruşturma önergesi verilebilecek. Önergenin Mecliste görüşülmesini takip eden bir ay içerisinde yapılacak gizli oylamada üye tam sayısının beşte üçü ile (361 milletvekili) Cumhurbaşkanı hakkında soruşturma açılmasına karar verilecek. Mevcut sistemde önerge verilmesi için TBMM üye tamsayısının üçte biri (184 milletvekili) gerekirken, soruşturmanın başlaması için üye tam sayısının dörtte üçünün (375 milletvekili) desteği gerekiyordu.
* Cumhurbaşkanlığı ile milletvekili seçimlerinin aynı anda yapılacağı yeni sistemde hem meclisin hem de Cumhurbaşkanının seçimleri yenileme yetkisi olacak. Meclis tarafında seçimlerin yenilenebilmesi için meclis üye tam sayısının beşte üçünün (360 milletvekili) desteği gerekecek.
