FOTOĞRAFLAR VE MEKTUPLAR ÇÖPTEN ÇIKTI
Antikacı Sadık İrk’ın Yalova eskici pazarından aldığı Behice Boran’ın arşivinde yüzlerce mektup ve fotoğraf yer alıyor. Boran’ın, arşivini eskici pazarında görünce çok şaşırdığını belirten İrk, “Yalova eskici pazarında gezerken Behice Boran’ın mektuplarını ve fotoğraflarını gördüm. Satan kişiye nereden bulduğunu sorduğumda geri dönüşümden aldıklarını söylediler. Mektup ve fotoğrafların Behice Boran’a ait olduğunu biliyorlardı ancak siyasetçi ve TİP Genel Başkanı olduğunu bilmiyorlardı.
MEKTUPLARDA ‘GÖRÜLMÜŞTÜR’ İMZASI VAR
Mektupların bir kısmı evlenmeden önceki soyadı ‘Sadık’ olarak imzalı olduğunu belirten İrk, satın aldığı arşiv şu bilgileri verdi: “Aldıklarımın içinde çok sayıda fotoğraf, annesine ve eşine yazdığı mektuplar, TİP merkez komite üyelerine yazdığı mektuplar ve cezaevi günlükleri yer alıyor. 1950 yılında cezaevinden annesine ve eşine yazdığı mektuplar bulunuyor. Mektupların hemen hemen tamamında ‘Görülmüştür’ (cezaevinde incelendiğine dair) yazısı ve imzası bulunmaktadır. Cezaevinde tuttuğu günlükler de var. Günlüklerden ilkini Türkçe yazmış, diğerini cezaevinde okumamaları için olabilir Osmanlıca yazmış. Mektup yazışmalarının da bir kısmı Osmanlıca yazılmış. Mektupların içinde 1940 yılında Amerika’ya yazılmış Osmanlıca mektup da bulunuyor”
KİTAP HALİNE GETİRİLSİN
Fotoğraf ve mektupları bir kitapta değerlendirilmesi gerektiğini belirten antikacı İrk, “Benim fotoğraf ve mektuplardan maddi bir beklentim yok. Çöpe gitmesinden kurtardım. Ancak kitap haline getirilerek değerlendirilmesini istiyorum. Birkaç kitabevi ile görüşmelerim var. Bu konuda çalışması olacaklara kapım açık” dedi.
BEHİCE BORAN KİMDİR?
Kazan Tatarı olan Behice Sadık Boran, 1 Mayıs 1910’da Bursa’da doğdu. İlkokulu Bursa’da okumaya başladı ancak Kurtuluş Savaşı döneminde Yunanlılar Bursa’ya girince, ailesiyle İstanbul’a göç etti. İstanbul’da Arnavutköy Amerikan Kız Koleji’nde eğitimine devam etti. Şimdiki adıyla Robert Kolej olan okulun orta kısmından 1927’de mezun oldu. 1931 yılında da lise kısmından birincilikle bitiren ilk Türk kız öğrenci oldu. Mezun olunca Manisa ortaokuluna İngilizce öğretmeni olarak atandı. Amerikan Kız Koleji’ndeki tarih öğretmeni sayesinde Amerikan Michigan Üniversitesinden burs alarak Amerika’ya gitti. Michigan Üniversitesi’nde sosyoloji doktorasını 1939 yılında bitirerek Türkiye’ye döndü. Türkiye’ye döndükten sonra Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi (DTCF) sosyoloji bölümüne doçent olarak atandı.
1941 yılında bir grup arkadaşıyla birlikte ‘Yurt ve Dünya’ ile ‘Adımlar’ dergilerini çıkarmaya başladı, ancak her iki dergi de kapatıldı. 1948 yılında siyasi görüşleri nedeniyle üniversiteden el çektirildi.
ADNAN MENDERES HÜKÜMETİNİ KINADI CEZAEVİNE GİRDİ
Evli 2 çocuk annesi Behice Boran, 1950'de ‘Barışseverler Cemiyeti’ni kurdu ve başkanlığını yaptı. Bu cemiyetten 1950 yılında Adnan Menderes hükümetinin Kore’ye asker göndermesini kınayan bir bildiri yayımlayınca 15 ay hapis cezası aldı ve cezaevine girdi.
1962 yılında (TİP) Türkiye İşçi Partisine üye oldu. 1965 yılındaki genel seçimlerde Şanlıurfa’dan milletvekili seçildi. 1970 yılındaki parti kurultayında Türkiye İşçi Partisi genel başkanı seçildi. 12 Mart 1971 muhtırası ile birlikte tutuklandı ve partisi (TİP) kapatıldı. Behice Boran’a 15 yıl hapis cezası verildi ancak 1974’de genel afla serbest kaldı. 1975 ise Türkiye İşçi Partisini tekrar kurdu ve genel başkanı seçildi.
7 YIL SÜRGÜN OLARAK YAŞADI
12 Eylül darbesinden sonra kısa süre ev hapsinde tutulan Boran, daha sonra yurtdışına çıktı. 1981 yılında vatandaşlıktan çıkartıldı. Avrupa’da 7 yıl sürgün olarak yaşadı. Yurtdışında iken (TKP) Türkiye Komünist Partisi ile TİP’in birleşme kararı aldıklarını duyurdu ve iki gün sonra da 10 Eylül 1987 tarihinde Brüksel’de öldü. 77 yaşında hayatını kaybeden Boran’ın cenazesi İstanbul’a getirilerek Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verildi.
