Ülkemizde yapılan tüm anketlerde, üniversite çağındaki gençlerimizin ezici çoğunluğunun imkan buldukları takdirde geleceklerini yurt dışında arama hayalinde oldukları sonucu çıkıyor.

Bunun en önemli nedenlerinden biri, üniversitelerimizin içinde bulundukları acınası durum, diğeri ise gençlerin kaliteli bir eğitim alsalar bile, torpil olmadan iyi bir iş bulamayacaklarına kendilerini inandırmış olmaları...

Gençler yerden göğe kadar haklılar.

Değerli okurum Tufan Yüruç’un araştırmasından yararlanarak kaleme aldığım bu yazıyı okuyup bitirdiğinizde, sizin de gençlerimize hak vereceğinize inanıyorum:

★★★

“Ülkemizde hangi üniversiteye baksam, en popüler yenilikçi araştırma konusu olarak karşıma güneş pili ile çalışan otomobil yapımı çıkıyor. Sayabildiğim kadarıyla son yıllarda -bazılarının ismini gerçekten ilk kez duyduğum- 20’den fazla üniversite, bu ve benzeri tip arabalar yapmış!.. Oysa dünyada ilk güneş pili ile çalışan araçlar 1955-1960’lı yıllarda ABD’de üretilmiş. Yani neredeyse 60 yıl önce bu teknoloji bulunmuş!... Şimdi soruyorum:

Üniversitelerimizde yapılan bu araçların ülke ARGE’sine, Allah aşkına ne gibi bir yararı olabilir?..

Eğer üniversitelerimiz bu araçlar için kullanılan güneş pillerinin verimini arttırmaya veya elektrik enerjisini kullanan çok yüksek verimli motor geliştirmeye  yönelik çalışma yaparlarsa, bu çabalar o takdirde yenilik ya da gerçek araştırma faaliyeti olur. Yoksa
tüm gayretler bundan  yıllar önce zaten var olan bir teknolojinin tekrarından öteye geçemez!..

★★★

Haziran ayında okuduğum bir gazete haberine göre; ülkemizin tanınmış iki üniversitesi 2019-2020 eğitim yılı için ilk “Yapay Zeka Mühendisliği” bölümlerini açmışlar. Bunun üzerine yapay zeka araştırmaları yapan ülkeleri inceledim. Bu konuda en başarılı ülke, tartışmasız bir şekilde ABD...

Belki ben yanılıyorum ama incelemem sırasında özellikle ABD, Avrupa, Japonya ve Çin’de “Yapay Zeka Mühendisliği” bölümüne sahip olan bir üniversiteye rastlamadım, ama çok sayıda üniversitede yapay zeka ile ilgili lisans eğitimi olduğunu gördüm.  

Dünyada yapay zeka konusunda en iyi durumdaki üniversite ABD’deki Carnegie Mellon Üniversitesi. Bu üniversitenin ‘Bilgisayar Bilimi Okulu’nda, yapay zeka lisans eğitimi veriliyor ve bu eğitim, 2018’de başlamış. Ama üniversitenin “Bilgisayar Bilimi Bölümü” ne zaman kurulmuş biliyor musunuz? 1965 yılında, yani tam 55 yıl önce!.. Ayrıca bu üniversite 20 Nobel Ödülü almış. Mezunları arasında  birçok teknolojik buluşu dünyada ilk kez gerçekleştirmiş kişiler var. 

★★★

Gelelim ABD’deki Massachusetts Institute of Technology’e, yani MIT’ye...

Burada yapay zeka eğitimi, “Bilgisayar Bilimi ve Yapay Zeka Laboratuvarı” bölümünün katılımıyla kurs olarak veriliyor. Ayrıca  bu laboratuvarda “Yapay Zeka ve Yapay Öğrenme” araştırma konusu olarak da sunuluyor. ABD’nin ve dünyanın en iyi üniversitelerinden biri olan MIT’de ilk “Yapay Zeka Laboratuvarı” 1959 yılında bir yapay zeka projesi olarak kurulmuş. Bu üniversitede bile halen bırakın mühendisliği, yapay zeka konusunda bir lisans eğitimi bile yok!..

★★★

Keza İngiltere’nin ve dünyanın en tanınmış üniversitesinden biri olan Cambridge’de, yapay zeka, “Bilgisayar Bilimi ve Teknolojisi Bölümünde” yine araştırma konusu olarak veriliyor. 

Teknoloji devrimlerinin yaşandığı Japonya’da ise Tokyo Üniversitesi, yapay zeka ile ilgili olarak sadece yüksek lisans eğitim programına sahip. 

Çin, çok yakında büyük bir atılıma imza atmaya hazırlanıyor. Bu yılın Nisan ayında, Çin Milli Eğitim Bakanlığı 35 yüksek eğitim kurumuna, yapay zeka lisans dalı açmaları konusunda yeşil ışık yaktı. Bu eğitim, bilgisayar bilimleri bölümlerinden ziyade, mühendislik okulları tarafından denetlenen dört yıllık bir lisans programı olacak. Mevcut durumda eğitim kurumlarında yapay zeka kursları ve atölye çalışmaları sürüyor.

★★★

Şimdi bu bilgiler ışığında ülkemizdeki 2 üniversitede açılan “Yapay Zeka Mühendisliği” bölümlerini tekrar değerlendirelim:

Bazılarında bilgisayar ve yapay zeka konusundaki çalışmaların 50-60 yıl önce başladığı dünyanın en önde gelen üniversitelerinde “Yapay Zeka Mühendisliği” diye bir bölüm açılmamış olmasına karşın bizim üniversitelerimiz hangi altyapılarına, birikimlerine ve bu konuda yetişmiş öğretim görevlisi sayısına dayanarak böyle bir girişimde bulunuyorlar?.

Niçin diğer ülkelerdeki üniversitelerde bu mühendislik dalı henüz yok?

Bunun sebebi çok açık:

Yapay zeka konusu henüz gelişme aşamasında ve genelde çalışmalar ağırlıklı olarak araştırma bağlamında yürütülüyor. Bu nedenle dünyada bu konudaki eğitimler, lisans üzerine odaklı. Yapay zeka, henüz uygulama temelinde ve emekleme döneminde. İşte bu yüzden diğer ülkelerde mühendislik bölümleri, üniversitelerde mevcut değil.

★★★

Ülkemizdeki çoğu üniversitemizde teknoloji konusunda sadece adı olan bölümler var. Çünkü ne yeterli sayıda öğretim görevlisi, ne uygun laboratuvarlar, ne de ARGE yapılacak olanak ve kaynaklar mevcut. Bu nedenle o bölümler sadece diplomalı işsizler ordusuna yenilerini katmaya yarıyor. Zira yeni teknolojilerin ARGE’si için önemli finans kaynakları gerekli. Bakın Finlandiya Oulu Üniversitesi’nin 6 Genesis Projesi için 8 yıllık toplam kaynak tutarı 250 milyon Euro, yani yıllık ortalama 31.25 milyon Euro... Yukarıda bahsi geçen Carnegie Mellon Üniversitesi’nde yeni açılan “Otonom Araç Merkezi” 15 milyon dolarlık hibe almış durumda...

★★★

Ülkemizdeki üniversite gerçeğine bir göz atacak olursak...

Saygın reyting kuruluşlarının Ocak 2019’daki tespitlerine göre; dünyada ilk 500 üniversite listesine maalesef sadece ODTÜ 482. sıradan girebiliyor. Listede Boğaziçi 581, İTÜ 582 ve İstanbul Üniversitesi ise 729. sırada bulunuyor.

Bu listede ülkemizde “Yapay Zeka Mühendisliğini” bölümünü açan iki üniversitemizden biri 764. diğeri ise 1549. sırada yer alıyor. Halbuki dünya sıralamasında aynı konu bağlamında yukarıda adı geçen Standford Üniversitesi 2., MIT 3. ve Carnegie Mellon Üniversitesi ise 38. durumda...”

★★★

Değerli okurlarım,

Sizlere başka ne söyleyebilirim ki?

Üniversitelerimizin hazin durumunu açıklamak için bu sıralama bilgisi bile yeterli...

Bilimde sefiller ligindeyiz ama “Yapay Zeka Mühendisliği” bölümlerine öğrenci alıyoruz!..

Daha ne diyelim?..