“Gülün Adı”
1980 yılında yayımlandı. Çok ilgi gördü. Kısa zamanda çağdaş klasik romanlar arasında yerini aldı.
Roman...
Başkervile’li William adlı araştırmacı-keşişin yanında genç çömezi Melk’li Dom Adso ile, 1327 yılında İtalya’da bir manastırda geçen cinayet soruşturmasını anlatıyor.
Soruşturmacı William, Benedict manastırı başrahibi Abbonne’ten, rahipleri sorgulama ve manastırda serbest dolaşma yetkisi alır. Ama sadece bir yer hariç, manastır kütüphanesi!
Labirent tarzındaki bu kitaplığa, kütüphaneci rahip ve yetiştirdiği yardımcısından başka kimse giremez. Çünkü:
Onlara göre bazı kitaplar sapkın’dır; ve yalan bilgiler içermektedir! Okunması kesinlikle yasaktır. (Romanda engizisyonun yasakladığı bu kitaplardan biri de; -Müslümanların büyük tepkisini çeken- Kuran-ı Kerim’dir!)
Sonuçta...
Rahip William katili bulur: Gözleri görmeyen yaşlı bilgin Burgos’lu Jorge!
Cinayete sebep bir kitaptır:
Filozof Aristoteles’in “Poetika” eserinin ikinci cildi. Bu kitapta engizisyonun yasakladığı bir konunun teorisi yapılmaktadır: Gülmek!
Rahip Jorge için gülmek, imanın tersidir, günahtır. Aklın eylemi olup, kuşkuya yol açtığı için tehlikelidir.
Şöyle diyor Jorge:
“Gülme bedenimizin güçsüzlüğüdür, yozlaşması, yavanlığıdır. Köylünün eğlencesi, sarhoşun özgürlüğüdür...” Ardından Aristo’nun kitabını işaret ederek, “burada gülmenin işlevi tersine dönüyor, sanat düzeyine yükseltiliyor, bilginler dünyasının kapıları gülmeye açılıyor; böylece gülme felsefenin ve eksiksiz tanrıbiliminin konusu oluyor” diyor. Yani...
Gülmek, iman için büyük bir tehlike idi.
Romanın (1986 yılında yapılan filmin) sonunu söylemeyeyim.
Gelelim bizim konumuza...
Tehlike yok
İnsan ilk ne zaman güldü?
İnsan, 10 ila 16 milyon yıldır gülüyor!
Evrimci biyologlara göre gülme eylemi, gruptaki diğer üyelere bir tehlike olmadığını işaret etmekti! İnsanın, başka insanlarla birlikte olduğunda daha çok gülmesi bu nedenle mi?
Gülmenin sosyal işlevi var:
- Topluluk içindeyken, o topluluğun bir parçası olduğumuzu diğerlerine işaret etmek için,
- Şakanın kurbanından kendimizi üstün göstermek ve bu üstünlüğü paylaşmak için,
- Rahatsız edici bulduğumuz unsurlarla -şakacıktan- hesaplaşmak için,
- Karşımızdakine değer verdiğimizi göstermek için gülüyoruz...
Evet...
Evrimci bilim insanlarına göre gülmek, “tehlike yok” mesajı! Bu sebeple tüm dillerde iletişimin ortak dili’dir; gülümsemek. Diyor ki:
“Benden sana zarar gelmez!”
Gülmek, psikolojinin de alanına girdi. Gelotoloji, gülmeyi inceleyen bilim dalı.
Gülmek, tıbbi açıdan da yararlı. İnsanın gülmesi/ gülmesini sağlayan durumlar biyolojik olarak olumlu etkiler yapıyor çünkü.
Örneğin...
Hastalıkların tedavisi için gülme yogası/ gülme meditasyonu bile yaptırılır! Ne derler; kahkaha en iyi ilaç.
Uzatmayayım...
Gülme felsefeden politikaya kadar çok alanın konusu artık.
Konuyu siyasete bağlamak istiyorum...
Siyasi iletişim
Hep anlatılır:
ANAP’ın 1991 yılında seçim kampanyasını yöneten Fransız reklamcı duayen Jacques Seguela, o kadar ısrarına rağmen Mesut Yılmaz’a tebessüm ettiremedi!
1.500 reklam ve 20 büyük seçim kampanyası yapan Fransız iletişimci Seguela gülümsemenin önemini iyi biliyordu.
Gerçek ya da -tıpkı gelişkin şempanzelerde olduğu gibi- “sahte gülüş” politikada önemli iletişim- imaj çalışmasıydı:
Samimiyet göstergesi!
- Kitlelere “tehlike yok” mesajı veriyor; insanları rahatlatıyor.
- Kitlelere umut aşılıyor; korkuyu yeniyor.
Araştırmalar şunu gösteriyor:
Seçmenin büyük çoğunluğu akılcı değil, duygusal sebeplerle oy veriyor!
Yüze kondurulan bir gülümsemeyle, “seni seviyorum bana oy ver” iması çoğunlukla kazançlı çıkıyor!
Gülümsemek önemli... Çoğu seçmen “oy vermem” dediğinin gülümsemesine veya kendini güldürmesine kanıveriyor!
Gülme/ gülümseme siyasi avantaj sağlıyor. Ve genellikle...
Asık surat/ kaş çatmak ise oy kaybettiriyor.
Çok laf etmeye gerek yok: Artık günümüzün büyük propaganda aracı olan sosyal medyada en çok paylaşılan videolar politik hiciv içerenler değil mi? Çünkü, mizahsız-hicivsiz yani gülümsemeden siyaset olmaz!
Zarif, etkili ve sanatkarca yapılan nükte’siz bir politika olur mu?
Son yıllarda...
- AKP’nin dayattığı gerginlik politikası sonucunda- siyasi kültürümüzde somurtkanlık revaçta! (“Kadınlar herkesin içinde kahkaha atmamalı” diyen B. Arınç’ın, Rahip Jorge’nin takipçisi olması şaşırtıcı mı?)
Bu çatışmacı hal-dil muhalefeti de etkiliyor; Erdoğan’ı taklit ediyorlar! Oysa...
Bilinir ki:
Toplum kendisine yapılanın öcünü gülerek alır!
Sempatik liderlere ihtiyacımız var...
24 Haziran seçimi bu açıdan da önemli olacak:
Gülümseyen mi?
Somurtan mı?
Kazanacak hep birlikte göreceğiz!
Umarım:
Yobazlık değil, aklın eylemi gülmek kazanır.
