Macaristan’da 3 Nisan Pazar günü yapılan seçimi, 12 yıldır iktidarda bulunan Viktor Orban’ın partisi kazandı. Seçimde Macar Yurttaşlar Birliği ile Hıristiyan Demokratik Halk Partisi ittifakı, altı siyasi partinin oluşturduğu “Macaristan İçin Birlik” e 16 puan fark attı.
Macaristan’daki seçimleri CHP adına takip eden Gürsel Tekin, izlenimlerini SÖZCÜ’ye anlattı.BENZERLİKLER
Türkiye Cumhuriyeti adına seçimi Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) üyeleri AKP Milletvekili Selami Altınok ile CHP İstanbul Milletvekili Gürsel Tekin yerinde izlemek için seçimden iki gün önce Macaristan’a gitmişti. Onlar aralarında konuştular mı bilemem ama Türkiye ile Macaristan arasında ilginç benzerlikler vardı. Bazılarını aktaralım:
-Türkiye’de Cumhur İttifakı iki, Millet İttifakı ise altı siyasi partiden oluştu. Macaristan’da da iki parti, altı partiyle yarıştı.
-Macaristan’da basının önemli bir bölümü Başbakan Viktor Orban’ı destekledi. Türkiye’de medyanın büyük kısmı Cumhur İttifakı’nı destekliyor.
-İktidarda bulunan parti, devlet olanaklarını sonuna kadar kullandı. Bu konudaki eleştirileri dikkate almadı. Ülkemizde de, Cumhurbaşkanı’nın seçim yasakları başladığında bu yasakların dışında tutulması kanunla sağlandı.
- Macaristan’da seçimden önce, iktidar partisi, seçim yasasında kendisi lehine yeni düzenlemeler yaptı. Ülkemizde de Seçim Yasası’nda, altılı ittifakın aleyhine olabilecek yeni düzenlemelere gidildi.
YA BENZEMEYENLER
Macaristan’da altılı ittifaka karşı iktidardaki Fidesz Partisi’nin, Hıristiyan Demokratik Halk Partisi’yle ittifakı sonucu seçimi kazanmasını Türkiye’deki siyasi yarışa benzetenler oldu ama 10 milyon nüfuslu Macaristan’la benzemeyen önemli yönlerimiz de var. Onlardan da söz edelim:
Macaristan’da kişi başına düşen milli gelir bugünkü kurla 16 bin Euro (258 bin TL), Asgari ücret 580 Euro (9.362 TL), Avrupa’nın en ucuz doğalgazını, yakıtını, elektriğini Macarlar kullanıyor. Yıllık ihracatı 138 milyar Euro (yaklaşık 2.2 katrilyon). işsizlik yüzde 5 civarında. Enflasyonda Türkiye yüzde 61’le dünya ikincisi olurken, Macaristan’ın yıllık enflasyon oranı yüzde 6 civarında.
KAZANAN TENCERE OLDU
Seçimler için Macaristan’a giden CHP Milletvekili Gürsel Tekin’e, izlenimlerini sordum. “Seçim sonucunu ekonomi belirledi” dedi ve şu açıklamayı yaptı:
“Macaristan seçiminde de ekonomi belirleyici oldu. Ekonomik gidişat iyiyse iktidarı değiştirmek zordur. İkili ittifaka karşı, Macaristan’da altı siyasi partinin seçimi kaybetmesine ülkemizde iktidar çevreleri can simidi gibi sarılmış durumda. Ülkemizde ekonomik sefaletin hangi boyutta olduğunu görmek istemiyorlar. Macaristan’da ekonomik sıkıntılar nedeniyle kapatılmış bir iş yeri görmedik. Türkiye ile Macaristan’ı seçimde birbirine benzetmek eşyanın tabiatına aykırıdır. Macarlar’ın ekonomik durumu iyi, tencereleri kaynıyor. Orada, muhalefet partilerinin topluma yeterince güven veremediğini gözlemledim.”
Macaristan’da, 28 göçmenin ülkeye kabul edilip edilmemesi için referandum yapılmıştı. Referandum sonucu halkın yüzde 86’sı göçmenleri istemediği için bunların alınması da gerçekleşmemiş. Türkiye, böyle bir referanduma gidebilir mi? Gitmek bir yana, bu tür çağrıları iktidar duymazdan geliyor, Suriyeliler’e vatandaşlık veriyor, bunların sayısını da halktan gizliyor.
“SÖYLEMLER AYNI”
Macaristan’da işyerleri olan bir vatandaşımızla dün telefonla konuştum. Seçim ve sonuçlarını şöyle anlattı:
“2010 yılından bu yana ülkeyi yöneten Fidesz Partisi’nin ilk işi Anayasa değişikliği olmuştu. Kendilerine çok yakın bir ismi cumhurbaşkanı olarak seçtirdiler. Yargı organları başta olmak üzere kritik görevlere hep partiyle bağlantılı olan kişiler getirildi.
Bugün AKP’nin politikası neyse, Macaristan’da da aynı politikalar var. 2010 seçimlerinde milliyetçilik körüklendi. Bu seçimde ‘Macaristan’ı savaşa sokmayacağız’ denildi. Rusya-Ukrayna savaşında tarafsız davranılmasına özen gösterildi. Seçim öncesi zamlar hep ötelendi, devlet sübvanse etti. Seçim bitti, zamların patlaması bekleniyor. Örneğin benzine bir Euro zam geleceği söyleniyor. Ülkenin en önemli geliri turizm. Ancak iki yıldır turist yok. Nüfusu 10 milyon ama ülke dışında da çok sayıda Macar var. Örneğin sadece İngiltere’de 600 bin Macar olduğunu biliyoruz. Ülkede yüzde 5 işsizlik olduğu söyleniyor ama biz çalıştıracak işçi bulamıyoruz. Hindistan’dan, Vietnam’dan başka ülkelerden gelen işçileri çalıştırıyoruz.”
Macaristan’da seçim bitti. Türkiye’de Cumhur İttifakı-Millet İttifakı arasında geçmesi beklenen seçim yarışının nasıl sonuçlanacağına ilişkin anket sonuçlarını biliyoruz ama sandık açılmadan ne söylense boş.
