Hal böyle olunca petrol fiyatlarındaki hızlı düşüş vatandaşın cebine yansımıyor. Akaryakıt fiyatındaki vergi yükü hafiflemediği sürece ucuz benzin görmeyeceğiz
Brent petrolün varil fiyatı dün 31.52 dolardan satıldı. Benzinin litre fiyatı 4.25 liradan satıldı. 2008 Temmuz’unda petrol 147 dolara çıkarak rekor kırarken, benzinin litresi Türkiye’de 3.61 liraydı.Dünya ham petrol piyasasında petrolün varili 147 dolar seviyesinden 28 dolara kadar gerilemesine rağmen, Türkiye’de benzin ve mazot fiyatları yüksek fiyatını koruyor. Petrol fiyatları gerilemesine rağmen 1 litre benzinin yüzde 66.4’ünün, motorinin ise yüzde 62.1’inin ÖTV, KDV olarak devletin kasasına gitmesi akaryakıt fiyatlarında indirimin vatandaşa yansımasını önlüyor.
Son aylarda petrol fiyatlarındaki hızlı düşüş Türkiye’de pompa fiyatlarına aynı hızla yansımadı. Akaryakıt dağıtım şirketlerinin belirlediği fiyatları Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Almanya, İngiltere, İtalya ve Fransa gibi ülkeleri baz alarak düzenli takip ediyor. Ancak akaryakıt fiyatlarındaki ucuzlama bu ülkelerin çok gerisinde kaldı.
Maliye Bakanlığı’nın benzin ve motorinde verginin de vergisini alması, vatandaşa ucuz akaryakıt mutluluğu yaşatmaya engel oluyor.
BENZİNDEN ALINAN VERGİ 2.82 LİRA
Türkiye Akaryakıt Bayileri Petrol ve Gaz Şirketleri İşveren Sendikası’nın (TABGİS) verilerine göre şu anda pompa satış fiyatı 4.25 lira olan bir litre benzin fiyatının 2.82 lirası KDV ve ÖTV, 0.46 lirası bayi ve ana dağıtım brüt kârı ve 0.97 lirası ise rafineri fiyatlarından oluşuyor.
Yani benzinin bedava olması durumunda bile vatandaş 2.82 lira ödemek durumunda kalıyor. Bir başka deyişle bir litre benzin fiyatının yüzde 66.4’ü KDV ve ÖTV, yüzde 22.8’i rafineri fiyatı, yüzde 10.8’lik bölümü ise bayi ve ana bayilerin karından oluşuyor.
Benzer bir tablo motorin fiyatlarında da ortaya çıkıyor. Bir litre motorinin yüzde 62.1’ini KDV ve ÖTV, yüzde 23.8’ini rafineri fiyatı, yüzde 14.1’ini ise bayi ve ana bayi kârları oluşturuyor. Pompa satış fiyatı 3.40 lira olan bir litre motorinin 2.11 lirasını KDV ve ÖTV, 0.81lirasını rafineri alırken, 0.48 lirasını ise bayi ve ana bayiler alıyor. Ortalama haftalık ham petrol fiyatlarına göre yapılan fiyat ayarlamalarında dağıtım şirketleri, düşük fiyatları gecikmeli yansıtırken, fiyat artışlarını ise hemen devreye alıyor. Akaryakıt dağıtım şirketlerinin fiyat ayarlamalarındaki bu çifte sıtandardı ise vatandaşı çileden çıkarıyor.
Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (KESK) Başkanı Bendevi Palandöken, “Petrol fiyatı 116 dolardan 28 dolara düştü. Varil fiyatları yükselince anında akaryakıt fiyatlarına zam yapanlar, şimdi petrol fiyatları inişe geçtiği halde akaryakıt fiyatlarını düşürmüyorlar” dedi.
Bir varil petrolün astarı yüzünden pahalı
Petrol çıkarma maliyetleri bazı ülkelerde petrolün satış fiyatını aşma sınırında dolaşıyor. Bir varil petrolün fiyatı 30 dolar civarında seyrederken, Kanada petrol şirketinin bir varil petrolü çıkarma maliyeti 25-30 dolar olarak hesaplandı. Uluslararası Enerji Ajansı’na göre, Batı Afrika açıklarındaki platformlarda petrol çıkarma maliyeti varil başına 25 dolar, Kazakistan’da ise 20 dolar. Maliyetin en düşük olduğu ülkeler ise Suudi Arabistan başta olmak üzere Basra Körfezi ülkeleri olarak sıralandı. Economist dergisi uzmanı Peter Kiernan, Körfez bölgesindeki OPEC ülkelerinin düşük petrol fiyatlarına en çok dayanabilecek üreticiler olduğunu belirtti.
Benzinli aracın aylık yakıt masrafı 370 lira
ARAŞTIRMA şirketlerinden Akademetre Araştırma & Stratejik Planlama’nın gerçekleştirdiği “Akaryakıt Satın Alma Davranışları” başlıklı araştırmasına göre aylık toplam yakıt harcaması itibariyle benzinli araç sahiplerinin aylık harcama ortalaması 354.6 TL, dizel araç sahiplerinin aylık harcama ortalaması 370.3 TL olarak belirlendi.
Araştırmada sorulan “En son iki benzin/dizel alışverişinizde kaç liralık harcama yaptınız” sorusuna benzinli araç sahiplerinin 102 TL, dizel araç sahiplerinin ortalaması 118 TL olarak gerçekleşti. Araştırmaya göre akaryakıt satın alırken katılımcıların yüzde 63.9’u kaliteli ve temiz ürün, yüzde 63.7’si fiyat, yüzde 49’u ise marka tercih ediyor.
