DIŞ HABERLER
'2015 Hukukun üstünlüğü endeksi' dün açıklandı. Geçtiğimiz yıl listede 59'uncu sırada olan Türkiye, bu yıl 21 sıra gerileyerek 102 ülke arasında 80'inci sıraya yerleşti. Bu durum ise çok ciddi bir hukuksal travmaya işaret ediyor.
Hürriyet gazetesinden Doç. Dr. Selçuk Şirin'in haberine göre, World Justice Project (WJP-Dünya Adalet Projesi) tarafından her yıl açıklanan Rule of Law Index, ülkelerin hukuk sistemlerini değerlendiren yegane ölçek. Bu sene 102 ülkenin adalet sistemi üzerinde detaylı ve titiz bir ölçüm yapan WJP, geçen yıl olduğu gibi bu yıl da toplam 100 bin hanede 2400 uzman ile görüştü.
Projenin sponsorları arasında Apple, Google, Microsoft gibi küresel ölçekteki dev şirketlerin yanı sıra Gates Vakfı ve Avrupa Birliği gibi kuruluşlar da bulunuyor. Projeye ayrıca Türkiye Barolar Birliği de dahil pek çok ülkenin barolar birliği destek veriyor.
DÜNYADA HUKUK SİSTEMLERİ SIRALAMASI
Hukukun üstünlüğü bakımından dünyada en ileri ülkeler Danimarka, Norveç, İsveç, ve Finlandiya geçen yıl olduğu gibi ilk sıraları paylaşıyor. Singapur 9. sırada yer alırken Güney Kore 11. sırada yer alıyor.
TÜRK HUKUK SİSTEMİ 21 PUAN GERİLEDİ
2014 rakamlarına göre 99 ülke arasında 59. sırada yer alan Türkiye, son bir yılda yaşanan gelişmeler de göz önüne alınarak 2015 endeksinde tam 21 sıra geriledi. Listede Yunanistan 33. sırada yer alırken, Rusya 75 ve Mısır 86. sırada yer alıyor.
BÖLGE ÜLKELER ARASINDA DA TÜRKİYE SONLARDA
Türkiye’yi gelişmiş demokrasilerle kıyaslamak doğru olmayabilir. Ancak Türk hukuk sisteminin, komşu ülkelerdeki 13 ülke içinde 12. sırada yer alıyor olması ciddi bir duruma işaret ediyor.
Bölgesel değil gelir üzerinden bakıldığında ise durum yine değişmiyor. Türkiye kendi gelir grubundaki 31 ülke arasında hukuk sistemi itibariyle 29. sırada yer alarak çarpık hukuk sistemini gözler önüne seriyor.
TEMEL SORUN TEMEL HAKLAR SORUNU
'Hukukun üstünlüğü endeksi' her bir ülkenin adalet sistemini 8 alt faktörde inceliyor. Bu alt faktörlere baktığımızda Türkiye’nin en kötü notu aldığı kategori ‘temel haklar’ kategorisi. Temel haklar konusunda 102 ülke arasında sondan 6. sırada olan Türkiye'de, "Devlet gücünün denetimi" noktasında da durum değişmiyor. Bu kategoride de 102 ülke arasında sondan 7. sırada olan Türkiye, tüm kategoriler arasında görece en iyi derecesini, ‘yasal müeyyidelerin uygulanması’ konusunda 46. sırada olarak alıyor.
"HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜNDEN BANA NE"
Türkiye’de hukuk soyut bir kavram olarak ele alınıyor. Adalet denince genelde başı kanunlarla derde girenler kişiler akla gelirken, hukuk yasaların üzerindeki bir değeri ifade ediyor. Aşağıdaki grafikte de görüldüğü üzere, bir ülkede hukukun üstünlüğü arttıkça, o ülkede kişi başı milli gelir ciddi bir şekilde artıyor. Tersi de geçerli: Hukukun üstünlüğü zedelenince herkes kaybediyor. Hukukun üstünlüğünün geçerli olduğu bir ülkede, vatandaşlar kendini güvenli ve huzurlu hissediyor.
KALKINMANIN TEMELİ ADİL REKABET
Yeni ekonomide rekabet ancak adil ve yasalarla garanti altına alındığı zaman ekonomik büyümeyi getiriyor. Yasal güvence altında, adil rekabet koşulları olduğu zaman insanlar daha özgür düşünebiliyor. Nitekim dış sermaye de hukukun işlediği ülkelere uzun vadeli yatırımlarını yapıyor. Yani hukukun üstünlüğü ihdas edilmeden refah seviyesini artırmak artık günümüz küresel ekonomisinde mümkün değil.
