Türkiye'de eski haline dönmeyen Wikipedia pandemi ile nasıl mücadele ediyor?

Türkiye resmi olarak 12 Nisan 1993’ten bu yana internete bağlı. O dönem ODTÜ üzerinden ABD’ye gerçekleştirilen bağlantı kimilerinde bir merak, kimilerinde ise uzay bilimi kadar karışık gelirken bugün internet hayatımızın içinde değil, hayatımızın ta kendisi. Karnımızı doyurmak için internetten iş arıyor, bulduğumuz iş karşılığı kazandığımız para ile internetten yemek söylüyoruz.

İlk ortaya çıkış yıllarında internet bilgiye ulaşmakla eş değer bir kavram olarak görülürken sosyal medya ve mobil bağlantının yaygınlaşması ile şekil değiştirse de bilgiye ulaşmak için hala en önemli kaynak.

93 yılında Türkiye’ye sessiz sedasız gelen internet ise bugün sessiz sedasız bir platform değil. İçerik engelleme talepleri, sulh ceza mahkemelerinin verdiği kararlar, hükümetin Twitter’a yönelik içerik kaldırma talepleri ile internette bilgi yayınlamak ve yaymak aynı zamanda adli bir olayın da parçası olmak anlamına gelebiliyor.

İnternette bilgi dendiği zaman akla ilk gelen yer arama motoru Google, arama motoru Google’da bir kavram arattığınızda ise karşınıza çok büyük oranda Wikipedia çıkıyor.

2 YIL 9 AY KAPALI KALDI

Özgür ansiklopedi sloganıyla 2001 yılında ortaya çıkan Wikipedia, İngilizce versiyonunda çıkan “Suriye İç Savaşı’na yabancı müdahalesi” başlıklı makalede Türkiye’ye yönelik ifadeler sebebiyle 29 Nisan 2017 tarihinden-15 Ocak 2020’ye kadar yani yaklaşık 2 yıl 9 ay Türkiye’de kapalı kaldı. Kapalı kaldığı tarihte aracı internet siteleri vasıtasıyla siteye sınırlı da olsa erişim sağlanabiliyordu.

Blokajın kaldırılmasının üzerinden 9 ay geçti. Sozcu.com.tr’ye açıklama yapan Wikipedia’nın kurucusu Jimmy Wales sitenin Türkiye’de erişime açılmasından dolayı mutlu olduğunu dile getirdi. Wales, “Wikipedia hepimize ait. Wikipedia bir ülkede erişime engellendiği zaman bütün topluluk etkileniyor. Bu yüzden Wikipedia’nın Türkiye’de tekrar açılması oldukça kritikti, böylece insanlar bir daha Wikipedia’nın devamlılığını sağlayan okuma, düzenleme ve dünya için bilgileri ile katkıda bulunma süreçlerine katılabildiler. Bu yılın başlarında yasak kaldırıldığında çok heyecanlandım. Yasak kalktığından beri başardıkları için yerel gönüllü topluluğumuzu alkışlıyorum”  ifadelerini kullandı.



15 Ocak tarihinden bu yana yasak kalktı peki Wikipedia’ya girişler eskisi kadar sık mı? Sozcu.com.tr’ye açıklamalarda bulunan Wikipedia'nın bağlı olduğu vakıf Wikimedia’nın Baş Hukuk Sorumlusu Amanda Keton’ın verdiği bilgilere göre Ocak 2020’de aylık 59 milyon olan sayfa görüntülenme sayısı şubatta 92 milyona, martta 124 milyona, nisan 2020’de 150 milyona, mayıs 2020’de 153 milyona çıktı. Trafiklerin son aylarda okulların kapalı olması sebebiyle yatay seyrettiği ifade ediliyor.



Wikipedia’nın Türkiye gönüllülerinden Başak Tosun ise sozcu.com.tr’ye yaptığı açıklamada ocak ayında yasağın kalkmasından sonra sitenin trafiğinin arttığını fakat engelleme öncesi seviyelere henüz ulaşılmadığını söyledi. Tosun, “Siteye erişimin engelli olduğu dönem boyunca Vikipedi'nin içeriğini kopyalayan proxy siteleri kullanmaya alışan kullanıcıların bir kısmının halen o siteler üzerinde içeriğe erişmesinin bunda rolü olabilir” diye konuştu. (Türkiye'den uzunca bir süre siteye 0.wikipedia.org gibi siteler üzerinden ulaşılmıştı.)

TEK KİŞİNİN BAKIŞ AÇISINI YANSITMIYOR

Türkiye’de uzun süre kapalı olan Wikipedia’nın Türkiye’de veya Türkiye ile ilgili girdiği içeriklerde artık daha dikkatli olup olmadığını sorduğumuz Keton içerik politikalarında bir değişiklik olmadığını aktararak Wikipedia’nın halen herhangi bir kişi tarafından düzenlenebildiğini söyledi. Keton, “Böylece Wikipedia tek bir kişinin bakış açısını yansıtmak yerine farklı perspektifleri yansıtır” değerlendirmesinde bulundu.

[custom_content title="AİHM SÜRECİ DEVAM EDİYOR" desc="Anayasa Mahkemesi Türkiye’de Wikipedia’nın açılması yönünde karar almasına rağmen Wikipedia’nın Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ndeki başvurusu sürüyor. Söz konusu dava pandemi sebebiyle ertelendi.">

AYLIK 300 BİN DÜZENLEME

Wikipedia üzerinde yapılan değişiklik sayısı ise yasak kalktıktan sonra bir hayli yükseldi. Aralık 2019’da Türkiye Wikipedia’da 99 bin değişiklik yapılırken Mart ve Nisan 2020’de aylık bu rakam 300 bine çıktı.

COVID DÖNEMİNDE DEZENFORMASYONLA NASIL MÜCADELE EDİLİYOR?

Dijital medyanın yaygınlaştığı bir dönemde ortaya çıkan Covid-19 pandemisinde doğru bilgiye ulaşmak oldukça zor. Herkes tarafından makaleler üzerinde değişiklik yapılabilen Wikipedia ise yaygın kullanıldığından dolayı dezenformasyon barındırma riski taşıyan platformlardan biri. Covid-19 için şu ana kadar Wikipedia’ya 5,200’den fazla 175 dilde makale girilmiş. Söz konusu makalelerin sayfa görüntülenme sayısı 503 milyon olmuş.

Wikipedia yetkilileri Covid hakkındaki içeriklerde hassas olduklarını belirterek Covid-19’a karşı eksik ve yanlış bilgiler isimli bir sayfa açtıklarını ve bu sayfadaki referans sayısının şimdiden 600’e ulaştığını ifade ediyor.

Wikimedia’nın Baş Hukuk Müşaviri Amanda Keton, “Wikipedia insanlara doğru bilgiyi vermeyi amaçlar. Kamu sağlığı önerileri değiştikçe virüsü anlarken kullandığımız araştırma metodları da değişiyor” değerlendirmesini yaptı.