KÖK HÜCRE NEDİR?
Kök hücreler, kas hücrelerinden beyin hücrelerine kadar birçok farklı hücre tipine dönüşme yeteneğine sahip özel insan hücreleridir. Bazı durumlarda, hasarlı dokuları onarabilirler. Araştırmacılar, kök hücre bazlı tedavilerin bir gün felç ve alzheimer hastalığı gibi yıkıcı rahatsızlıkları tedavi etmek için kullanılabileceğine inanıyorlar.
Kök hücre tipleri
Kök hücreler iki ana forma ayrılır:
Embriyonik kök hücreler ve yetişkin kök hücreler. Günümüzde araştırmada kullanılan embriyonik kök hücreler, in vitro fertilizasyon (tüp bebek ) prosedüründen kaynaklanan ve bilime bağışlanan kullanılmayan embriyolardan gelmektedir. Bu embriyonik kök hücreler pluripotenttir, yani birden fazla hücre türüne dönüşebilirler.
İki tür yetişkin kök hücre vardır:
Bir tip beyin, deri ve kemik iliği gibi tamamen gelişmiş dokulardan gelir. Bu dokularda sadece az sayıda kök hücre vardır ve bunların sadece belirli tipte hücreler üretmesi daha olasıdır. Örneğin, karaciğerden türetilen bir kök hücre sadece daha fazla karaciğer hücresi üretecektir.
İkinci tip indüklenmiş pluripotent kök hücrelerdir. Bunlar; bilim adamlarının laboratuvarda yaptıkları kök hücrelerdir.
'İndüklenmiş' terimi, cilt veya kan hücreleri gibi normal yetişkin hücreleri alarak ve kök hücreler haline gelecek şekilde yeniden programlanarak laboratuvarda yapıldığı anlamına gelir. Embriyonik kök hücreler gibi, bunlar da pluripotenttir.
İndüklenmiş pluripotent kök hücreler embriyonik kök hücrelerden klinik olarak farklı görünmese de, bilim adamları henüz her türlü hücre ve dokuyu geliştirebilecek bir hücre bulamamışlardır.
Foto: shutterstockKÖK HÜCRE NE İŞE YARAR?
Kök hücreler pek çok hastalığın iyileştirilmesinde kullanılır. Yaralandığımızda veya hastalandığımızda, hücrelerimiz de yaralanır veya ölürler. Bu durumlarda, kök hücreler etkinleşirler. Kök hücreler, hasar gören dokularımızı onarmak ve rutin olarak ölen diğer hücrelerin yerine yenilerini yapmakla görevlidirler.
Kök hücre tedavisi özellikle aşağıdaki hastalıkların tedavisinde etkin olarak kullanılmaktadır.
Bunlar:
- Kemik iliği kanserleri
- Lenfoma
- Hodgkin lenfoma
- Lösemi
- Anemi
- Akdeniz anemisi
- Organ kanserleri
- Plazma hücre hastalıkları
- Kemik iliği yetmezliği
- Multiple myeloma
- Kalıtsal ve doğumsal kan hastalıkları
- İmmün yetersizliğe bağlı gelişen hastalıklar
- Kalıtsal metabolik hastalıklar
