AFT(AĞIZ YARALARI) NEDİR?
Aft diye de bilinen ağız yaraları(ülserleri), ağız içerisinde oluşan dil yüzeyi, iç yanak kısımları ve diş etleri üzerinde görülen ağrılı genellikle solgun beyaz, gri renklerde, çevresinde yoğun kızarıklar olan ağrılı oluşumlardır. Kişinin yemek yemesine, içmesine, konuşmasına engel olabilmekte hatta tükürük salgılarını bile kontrol edememesine neden olur. Ağız yaraları toplumun % 25'inde görülür. Kadınlarda görülme sıklığı daha fazla olan aft tek ya da çok sayıda da çıkabilir.
AFTA NEDEN OLAN FAKTÖRLER NELERDİR?
Aftın oluşumunu hızlandırıcı ve seyrini kötüleştirici birçok faktör saptanmasına karşın oluş nedeni tam olarak belirlenememiştir. Ağız yaraları çoğu ağrılı ve sızılı olmaktadır ve hepsinin de ciddi hastalıkların belirtileri olarak dikkate alınmaları gerekir.
Ağız içerisindeki derin yaralar ise ağız içi kanserlerinin bulgusu. Genellikle daha önceden varolan kırmızı (eritroplaki) veya beyaz (lökoplaki) belirtiler üzerinden çıkarlar ve hızla yayılırlar. Diğer etken faktörleri de şöyle açıklayabiliriz:
Vitamin, Demir Eksikliği: Demir ve özellikle B3, B9 (folik asit) ve B12 vitaminlerinin eksikliği ağızdaki yaraları tetikleyebilir.
Bağışıklık Yetmezliği: HIV ya da lupus gibi vücudun bağışıklık sistemine saldıran herhangi bir bağışıklık hastalığı, ağız yaralarına yol açabilir.
Fiziksel Travma: Yanlışlıkla yanağı ısırmak, çok sıcak yiyecek veya içecekler, sivri bir cisim nedeniyle ağız içinin tahriş olması veya yumuşak olmayan diş fırçalama işlemleri ve iyi adapte olmayan protezler ağız içinde yaralara neden olabilir.
Sistemik Hastalıklar: Behçet Hastalığı: Genital ülser, konjuktivit, retinit, lokositoz gibi, birçok sistemik belirtiler yanında ağız içerisinde oluşan tekrarlayıcı aftlarla kendini gösteren bir hastalıktır. Birçok malign ve otoümmin hastalıklarla birlikte de tekrarlayıcı aftlar görülebilmektedir. Behçet'teki aftlar birkaç gün ile bir hafta içinde iyileşirler. Sayıları birkaç tane olup, zaman zaman ağrı hissine yol açabildiklerinden hastanın beslenmesini zorlaştırabilirler.
Gıdalar: Asitli yiyecek, içecekler ağız yaralarını tetikleyebilir. Sirke, sirkeli soslar, tuzlu, baharatlı, acılı yiyecekler, turşu, çerez ve pek çok kimyasal içeren hazır gıdalar ağızda aft oluşmasına neden olabilirler.
Hormon Değişiklikleri: Hormonal dengesizliklere vücudun verdiği tepkilerden biri de ağız yaralarıdır. Ergenlik dönemindeki genç kızlarda ya da kadınlarda adet döneminde, aft sık rastlanır bir durumdur.
Mide Mikrobu: Helikobakter pilori adıyla bilinen mide mikrobu, ağız yaralarına da yol açabilir.
Alerji: Gluten, inek sütü proteinleri, çikolata, tarçın, ceviz, badem, domates, incir, limon ve çileğin ağız içinde aft oluşmasında katkısının olduğu belirlenmiştir.
Stres: Aft oluşmasının en önemli nedenlerinden birisidir.
Bazı Diş Macunları: Diş macunlarının temizleme özelliğini artırmak için köpük yapıcı olarak yapılarına katılan bazı maddeler mukoza hücrelerinin yıkımını artıran tahriş edicilerdir.
Sigara İçmek
AĞIZ YARALARI-AFT NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Aftlar herhangi bir tedavi uygulanmasa da genellikle 7-10 gün sonra kendiliğinden iyileşmektedir. Ağrıyı azaltmak ve iyileşme periyodunu kısaltmak için:
- Steril edilmiş su ile sulandırılmış alkol pamuk ile ağız içerisinde bulunan ağrılı bölgeye uygulanabilir.
- Su ve karbonat karışımı ile ağız çalkalanabilir.
- Yarım bardak suya 2 tatlı kaşığı tuz ilave edilerek 2 saatte bir gargara yapılabilir.
- Ağrının çok rahatsız edici olduğu durumlarda solüsyon ve ağız içi gargaralar kullanılabilir.
Ağız içerisinde oluşun aftların kesin tedavisinin bir doktor tarafından belirlenebileceğini unutmayın. Kesinlikle doktorunuza danışmadan ilaç kullanmayın. Bazı antibiyotiklerin kullanımı da doktorunuzca önerilirse faydalıdır.
AFTTAN KORUNMAK İÇİN
- Sıcak ve aşırı baharatlı acı ve ekşi yiyeceklerden kaçının.
- Vitamin ve mineral desteği (C, B kompleks, folik asit, demir ve çinko) alınmalıdır
- Dişler ve ağız düzenli olarak fırçalanmalı ve çalkalanmalıdır.
- Her gün yoğurt yenilmelidir.
