Her yıl 1-10 Nisan’da kutlanan ‘Polis Bayramı’nın bu yıl 176’ncısı kutlanıyor. Osmanlı Dönemi’nde, emniyet hizmetlerini yürütecek teşkilatın “Polis” adıyla,  ilk kez  10 Nisan 1845’te (12 Rebiülevvel 1261) İstanbul’da kurulmuş olması sebebiyle bu ildeki kutlamalara ayrı bir önem veriliyor. İstanbul Emniyet Müdürlüğü tarafından eski gazeteler ve ajanslardaki veriler taranarak hazırlanan arşiv, tarihi bir yolculuk tadı sunuyor. 1924’ten bugüne ülkemizdeki birçok değişimi ortaya koyuyor. Cumhuriyet tarihimizden günümüze 51 il emniyet müdürünün görev yaptığı İstanbul’da ilk görev yapan isim Ekrem Baydar olarak biliniyor. Mustafa Kemal Atatürk tarafından, 27 Aralık 1924’te göreve başlayan Baydar dönemini yansıtan bir fotoğraf dikkat çekiyor. O fotoğrafta, meydana kurulu seçim sandığı, etrafındaki polisler ve memurlar yer alıyor. Arşivlerden çıkan bir fotoğrafta, Atatürk ve koruma polislerinin birlikte yürüdüğü görülüyor. O dönemin üniformaları büyük dikkat çekiyor...İstanbul’da 5’inci emniyet müdürü olarak atanan ve 7 Aralık 1938’e kadar görevde kalan Salih Rıza Kılıç döneminde çekildiği belirtilen fotoğrafta Atatürk, üzerindeki paltosu ve elindeki şapkasıyla yürüyor. Sayfalar arasında yer alan bir gazete küpüründe ise yeni kanun değişikliği ile kadınların polis olabileceği yer alıyor. Bu yasa değişikliği 1932’de yayınlanıyor. İlk kadın polis Fatma Rabia Efeyurt olarak biliniyor. Kosova doğumlu Efeyurt, polis okulu sonrasında 1933 yılında atamayla İstanbul Eminönü’nde göreve başladıktan tam bir yıl sonra başarı belgesine layık görülüyor. Türkiye’nin ilk kadın amiri ise Fatma Hüceste Arcan olarak biliniyor.

Kaçak içki baskını

Arşiv özelliği taşıyan kitapta, 1940’ların Türkiye’sinin yansıdığı bir fotoğraf dikkat çekiyor. Fotoğrafta, polisin kaçak rakı imalathanesine yaptığı baskın yer alıyor. Bu fotoğrafla 80 yıl önce de sahte içki üretildiği belgeleniyor. Son dönemlerde gündeme gelen bekçilerle ilgili bir fotoğraf da arşivde yer alıyor.

90 yıl önce kadınlarımıza polis olma hakkı tanındı

Ülkemizde, yaklaşık 90 yıl önce, birçok ülkede olmamasına rağmen kadınlara polis olma hakkı tanındı. İlk yıllarda kadın polis sayısı bir elin parmağını geçmiyordu. Günümüzde ise sadece İstanbul Emniyet Müdürlüğü’nde 19 il emniyet müdür yardımcısının 4’ü kadın. 57 şube müdürlüğünün ise 10’unun başında kadın müdür bulunuyor. Emniyette çeşitli ilçe ve şubelerde çalışan kadın polis sayısı ise 3 bin 505’e ulaştı.

Kadınlar 1932’de müracaata başladı

Kitapta tam 96 yılda İstanbul Emniyeti’nin tepesinde görev yapan 51 müdür ve farklı dönemlere ait konu ve fotoğraflar yer alıyor. En dikkat çeken konulardan biri ise 1932 yılında küçük bir gazete küpüründe yer alıyor. O kupürde polis olma hakkı kazanan kadınların emniyete müracaatı başladığı bilgisine de ulaşılıyor. Arşivde bekçilerin de fotoğrafları yer alırken sandalyede oturan bekçi, pala bıyıkları ve elindeki tesbihi ile büyük dikkat çekiyor.

Darbe sonrasında İstanbul Emniyeti değişime uğradı

Otomobillerin sayısının artmaya başladığı 1950’lerde, trafik polislerinin sayısı da arttı. Arşivde değişen kıyafetleriyle 1960’da göreve başlayan polislerin, 29 Mayıs 1960 darbesinden de bazı yansımalar yer alıyor. Darbe sürecinde İstanbul artan nüfusuyla daha fazla sorunla karşılaşırken, yeni polis birimlerinin de kurulduğu o dönemlerde sürücülere yönelik alkol muayenesi yapılıyordu. 70’li yıllarda ise trafik kazaları çoğaldı. 1980 darbesi sonrasında değişimin hızlandığı ülkemizde, İstanbul Emniyeti de “Çevik kuvvet,” “Özel Harekat,” “Polis Helikopteri”ndeki yeniliklerle ön plana çıktı.  90’lı yıllarda terör olayları arttı. 2003’te göreve getirilen Celalettin Cerrah en uzun süre görev yapan isim oldu.

FETÖ’cü askerlere teslim olmadılar

İstanbul Emniyeti 15 Temmuz Darbe girişiminin engellenmesinde kilit rol oynadı. Mustafa Çalışkan’ın emniyet müdürlüğü yaptığı dönemde polisler, köprüyü kapatan FETÖ’cü askerlere  teslim olmadı. Çalışkan sonrasında Zafer Aktaş İstanbul Emniyet Müdürü olarak atandı. Aktaş, göreve başladığı günden itibaren asayiş suçlarıyla mücadelede ön plana çıkıyor. Aktaş Döneminde yer alan bir diğer yenilik ise kriptolu telsizlere geçmek oldu. Bu sistem sayesinde polisin görüşmelerinin dinlenmesi engelleniyor.