Size bir Nobel “rekorundan” söz edeceğim.

Şili Fahri Konsolosu olduğu dönemde 2015 yılında vefat eden Haluk Sanver, Arnavutluk Fahri Konsolosu Ebru Sanver ve bilim insanı oğulları Prof.Dr. Remzi Sanver; evlerinde tam 8 Nobel Ekonomi ödüllü bilim insanını ağırladı.

★★★

1930 doğumlu Alman ekonomist Reinhard Selten, “Oyun Kuramı” konusundaki çalışmalarıyla, 1994 yılında Macaristan doğumlu John Harsanyi ve Amerikalı ünlü matematikçi John Forbes Nash ile birlikte bu ödüle layık görülmüştü.  Selten ve Nash, konukları arasındaki yıldız bilim insanları arasında ilk sıradaydı.

★★★

İskoç ekonomist James Mirrlees’in 1996 yılında William Vickrey ile birlikte “refah ekonomisi ve gelir dağılımı” üzerine yaptıkları çalışmaları Nobel’e layık bulunmuştu.

Amerikalı ekonomist Eric Maskin, 2007 yılında “sosyal politika ve çalışma ekonomisi” çalışmasını yürüttüğü arkadaşları Leonid Hurwicz ve Roger Myerson ile Nobel almıştı.

Hepsi de Sanver Ailesi’nin ödüllü konuklar listesinde yer alıyor.

Llyod Shapley ile “dengeli tahsis edilme kuramı ve piyasa tasarımı uygulaması” konusundaki çalışmasıyla  2012 Nobel Ekonomi ödülünü paylaşan Alvin E. Roth da Ebru Sanver’in masasında yerini almıştı.

★★★

Son olarak 2020 Nobel Ekonomi Ödülü’nü alan Paul Milgrom da bu ünlüler masasının konukları arasındaydı.

İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin ev sahipliğinde gerçekleşen “2012-Oyun Teorisi Dünya Kongresi-Game Theory Society”nin konuşmacılarıydılar.

★★★

Myerson bu kongrede, konuşmacı meslektaşları Nash ve Selten’i işaret ederek şu cümleleri kuruyordu:

“Onların sayesinde biz bilim insanlarının hayatları değişti. Oyun teorisi onlardan sonra tüm sosyal bilimlerde görünür hale geldi.”

Hem rekabetçi hem de işbirlikçi ortamlarda stratejik etkileşim alanlarını çalışan oyun teorisi; geçen yüzyılın ikinci yarısı itibarıyla bilişim, siyaset, yönetim, sosyoloji, nöroloji, felsefe ve biyoloji gibi farklı bilimlerin yanı sıra ekonomide de uygulama alanı buldu.

★★★

Remzi Sanver’e ekonomi biliminin kesişenlerini sorduğumda şu yanıtı veriyor:

“Günlük hayatımızda ekonomi deyince (doğal olarak) enflasyon, işsizlik, faiz, büyüme gibi makroekonomik göstergeler akla geliyor. Oysa akademik dünyada ekonomi kavramı çok daha genel ve son zamanlarda kavramın mikro boyutları da öne çıkyor.

Bireyler nasıl davranır, nasıl karar alır? Kurallarla bireysel davranışlar arasındaki ilişki nedir sorularına yanıt aranıyor.”

★★★

Milgrom’a ödülü, Bob Wilson’la “müzayede kuramına” yapılan katkılar için verildi. “Müzayedelerinizin kurallarını nasıl tasarlarsanız satıcıya en çok parayı nasıl kazandırırsınız?” sorularına yanıt aradılar.

Müzayede denince aklımıza ilk olarak ünlü tabloları, antika parçaları açık artırmada satan Sotheby’s türü kuruluşlar gelebilir.

★★★

Nobel’in bir kere daha “iktisadi tasarım” alanına gittiğini söyleyen Sanver, “Devletlerin telekomünikasyon şirketlerine frekans tahsisi; havalimanlarının havayolu şirketlerine iniş hakkı tahsisi hep müzayedeyle ve karmaşık tasarımları gerektiriyor” diyor.

İsterseniz bir düşünelim; kamu özel işbirliği ihaleleri bu yöntemle yapılsaydı, milyar dolarlık kamu zararı oluşur muydu?

★★★

Bireysel ve toplumsal karar almanın matematiksel modellenmesi alanında çalışan Sanver, 2015 yılında Fransa Bilimsel Araştırma Milli Merkezi’ne (CNRS) araştırma profesörü olarak davet edildiği sırada Bilgi Üniversitesi Rektörü’ydü.

1970 doğumlu Sanver, 2011 yılından beri sürdüğü bu görevinden istifa edip Fransa’ya yerleşti...

Ders verme mecburiyeti yok ve kadro kısıtına tabi olmadan dilediği Fransa üniversitesinde çalışmayı seçebiliyor.

★★★

1997 yılından beri milyon dolarlık bütçelerle ABD’de bilimsel çalışmalarını sürdüren mikrobiyolog Prof. Dr. Aziz Sancar’ı hatırlayalım...

Sancar 2015 “Nobel Kimya Ödülü” madalyasını Anıtkabir’e teslim etmişti.

Başına ne geldiğini bu köşenin okuyucuları hatırlar. Ahmet Davutoğlu’nun AKP’ye muhalefet bayrağı açmasıyla birlikte kurucusu olduğu Şehir Üniversitesi “yolsuzluk” iddiasıyla kapandı.

Sancar da 4 yıldır sürdüğü Şehir Üniversitesi mütevelli heyeti üyeliğinden 2019 yılında “avukatı aracılığıyla” istifa etti.

★★★

Türkiye’de kurulan tarikat/eş-dost üniversitesi sayısı artarken, “bilimsel seviye” yorumu yapmak içimden gelmiyor.

2020 Game Theory Society” Program Komitesi’nde 2005 yılına kadar akademik hayatını Türkiye’de sürdüren ekonomist Prof. Dr. Ayça Kaya’nın, Organizasyon Komitesi’nde de Budapeşte Teknoloji ve Ekonomi Üniversitesi’nde akademik hayatını sürdüren Dr. Fatma Aslan’ın yer aldığını belirtmekle yetineceğim.

Gençlerin umudu kırılmasın!