GERÇEK KİŞİLER İÇİN VERGİ REHBERİ - 7 -
Vergi uygulamalarında Eurobondlar devlet tahvili ve Hazine bonosu gibi değerlendirilebilir Eurobondların alım-satımından doğan kazançlarının vergilendirilmesi ise farklılık gösteriyor
Eurobond; devletlerin ya da şirketlerin kendi ülkeleri dışında kaynak sağlamak amacıyla uluslararası piyasalarda yabancı para birimi üzerinden satışa sundukları, genellikle uzun vadeli borçlanma aracı olarak kabul edilmektedir.
Vergi uygulaması bakımından Eurobondlar ise devlet tahvili ve Hazine bonosu gibi değerlendirilmektedirler.
EUROBOND FAİZ GELİRİ NASIL VERGİLENDİRİLECEKTİR?
- Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. Maddesi’nin birinci fıkrasının 7 numaralı bendinin (a) alt bendi kapsamında yüzde 0 oranında stopaja tabidir.
- Anapara üzerinden hesaplanan kur farkları vergilendirilmez.
- İndirim oranı ya da maliyet bedeli endekslemesi uygulanmaz.
- Elde edilen Eurobond faiz gelirleri, beyana ve tevkifata tabi olan diğer menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile birlikte, 2023 takvim yılına ait 150.000 TL’lik beyan sınırı aşıyorsa yıllık beyanname ile beyan edilecektir.
Eurobondlar; döviz cinsinden ihraç edilmeleri nedeniyle, itfaları sırasında oluşan değer artışları irat sayılmaz ve elde edilen gelirlere indirim oranı uygulaması da söz konusu değildir.
Eurobond alım-satım kazancı nasıl vergilendirilecek?
Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 80’inci Maddesi’ne göre, Eurobondların elden çıkarılmasından sağlanan kazanç; değer artış kazancı olarak vergilendirilmektedir.
Eurobondların alım-satım işlemlerinden elde edilen değer artış kazançlarının vergilendirmesinde esas alınacak kazanç; aynı kanunun mükerrer 81’inci Maddesi’ne göre; elden çıkarma karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerin tutarından, elden çıkarılan kıymetin maliyet bedeli ile elden çıkarılma dolayısıyla yapılan giderlerin ve ödenen vergi ve harçların indirilmesi suretiyle bulunacaktır.
Eurobond alış satış kazancının vergilendirilmesi ile ilgili takip edilmesi gereken aşamaları aşağıdaki örnek yardımıyla dikkatinize sunmak istiyorum.
UYGULAMA ÖRNEĞİ:
İsviçre’de banka mevduat hesabı üzerinden T.C. vatandaşı Bay (X) bu hesabından 09.04.2013 ihraç, 16.04.2043 itfa tarihli US900123CB40 kodlu Eurobondlardan 06.09.2019 tarihinde 200.000 Amerikan Doları tutarında satın almış, mükellef bahse konu Eurobondları 15.11.2023 tarihinde 208.000 USD bedelle satmıştır. (TCMB Döviz Alış Kurları; 06.09.2019 tarihinde 1USD= 5,6932 TL, 15.11.2023 tarihinde 1USD= 28.6163 TL)
Mükellef adına oluşacak değer artışı kazancı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
Eurobond alım-satımından doğan kazançların hesabında öncelikle alım sırasında döviz cinsinden ödenen bedel ile satış tarihinde tahsil edilen bedelin alış ve satış tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz alış kuruna göre hesaplanan Türk Lirası karşılığının bulunması gerekir.
Buna göre alış bedeli; 200.000 USD * 5,6932 = 1.138.640 TL, satış bedeli ise; 208.000 USD
* 28.6163 = 5.952.190 TL olarak hesaplanacaktır.
İkinci aşamada ise elden çıkarılan Eurobond’un maliyet bedeli, elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi’ndeki (Yİ-ÜFE) artış oranında artırılarak tespit edilecektir. Eurobond’un alış tarihinden önceki ay olan Ağustos 2019 döneminde Yİ-ÜFE 449,96; elden çıkarıldığı aydan önceki ay olan Ekim 2023 döneminde Yİ-ÜFE 2.803,29 olarak gerçekleştiğinden hareketle endeksleme oranının %10’un üzerinde; [(2.803,29 – 449,96) /449,96] = %523 oranında artmış olduğu görülmektedir.
Bu durumda Eurobond’un endekslenmiş maliyet bedeli; 1.138.640TL+(1.138.640*%523) = 7.093.727 TL olarak dikkate alınacaktır. Buna göre mükellef, satmış olduğu Eurobond dolayısıyla (5.952.190-7.093.727=)-1.141.537 TL tutarında zarar etmiş olacağından bu Eurobond satışından doğan zarar için beyanda bulunmayacak, doğan zararı aynı türden menkul kıymet satış kazançları dışında kalan diğer kazanç ve irat unsurlarından indirim konusu da yapamayacaktır.
Eurobond satış kazançları Gelir Vergisi Kanunu Geçici 67’nci maddedeki stopaj esasına tabi değildir. Eurobond faiz gelirleri gibi 150.000 TL’lik yıllık beyan sınırı bu tür kazançlarda geçerli değildir. Dolayısıyla satış kazanç tutarı ne olursa olsun yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmek zorundadır. Bu tür gelirler ile ilgili yıllık beyanname verilmez ise, konunun tespiti halinde; tahakkuk ettirilmeyen gelir vergisi tahakkuk ettirilir, bu vergi kadar vergi ziyaı cezası kesilir ayrıca normal vade tarihinden ödendiği tarihe kadar gecikme faizi uygulanır. Eski yıllara ait verilmeyen beyannameler var ise; VUK 371. maddesi kapsamında “pişmanlık’’ hükümlerine göre beyanname vermelerini tavsiye ederim. Bu durumda vergi ziyaı cezası ödeme riskiniz ortadan kalkar.
YARIN: Yıllık beyannameye dahil edilen gelirlerden yapılacak indirimler nelerdir?
