Konuyu gündeme ilk olarak arkadaşımız Erdoğan Süzer getirdi. Çok da iyi etti. Bu suretle halkı yanlış bilgilendirmenin sakıncaları ortaya çıktı. Son haftada cereyan eden olayı özetleyim. Basına yansıdığı şekliyle, elektriğin perakende satış fiyatını belirleyen Elektik Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), elektrik dağıtım şirketlerinin temsil, ağırlama v.s. giderlerinin elektrik faturalarına yansıtılmasına karar vermiş. Ancak kamuoyundan gelen tepki üzerine bundan vazgeçilmiş. Bu ifadelerin ikisi de yanlıştır.

Bir defa giderler faturaya yansıtılmayacak, fiyat tespitinde hesaba katılacaktı. Yani faturada böyle kalemler yer almayacaktı. İkincisi, bu giderler geçmişte olduğu gibi bundan sonra da fiyatlara yansıyacaktır. Herhangi bir geri adım atılması söz konusu olamaz.

Bu satırları yazarken ilgililerin “Hayır ne eskiden yansıtılırdı ne de bundan sonra yansıtılacaktır” diye beni tekzip ettiklerini duyar gibi oluyorum. Haklıdırlar. Şimdiki faturalarda “görünür” bir yansıtma yoktur. Yenilerinde de olmayacaktır. Düzeltir, özür dilerim.

SATIŞ FİYATI VE SATILAN MALIN MALİYETİ

Fatura, satılan malın veya hizmetin miktarı ile birim fiyatının çarpımından oluşan tutarı gösteren bir belgedir. Bu bilgiye ilave olarak, bu belgede indirimler ve başta KDV ve ÖTV olmak üzere diğer “intikali” vergiler ayrı satırlarda gösterilir. Faturayı tanzim eden firma, “vergileri” ayrıca göstererek müşterisine “Ödediğiniz bedelin hepsi firmamızın geliri değildir. Bir kısmı direkt devlete giden vergilerdir” der.

“Yani faturayı çok yüksek buluyorsanız bizi suçlamayın” demek ister. Bunun bir faydası da vatandaşın, devlete sürekli vergi ödediğinin farkında olmasıdır. Ama hiçbir faturada, satın alınan mal veya hizmetin üretiminde kullanılan girdilerin maliyeti ile satış, pazarlama, idare ve finansman giderleri ile firmanın kâr payı yer almaz.

Elektrik dağıtım şirketleri için “kayıp-kaçak” da, “temsil-ağırlama” da gider unsurlarıdır. Satış fiyatı bunları da karşılayacak kadar yüksek tutulur. Bunlar için ayrıca bedel istenemez. Olay bu kadar basittir.

TEMSİL VE AĞIRLAMA GİDERLERİ

Her elektrik abonesi, tek bir telden enerji alır. Elektrik dağıtım şirketleri için aboneler “esir müşteri”dir (slave customer). Abone, dağıtım şirketine, “Senin dağıtım bedelin yüksek, elektriği senden değil başkasından alacağım” diyemez. Bu, su veya doğalgaz aboneliğinde de böyledir.

Bu gibi serbest rekabetin olmadığı hallerde, fiyatı “piyasa düzenleyici kurum” belirler. Fiyatı belirlerken de dağıtım hizmetini üretmek için dağıtım firmasının yapması gereken her tür maliyet ve masraf harcamasını hesaba katar.

Toplamın üstüne bir de kâr payı koyar. Eğer dağıtım firmaları, fahiş miktarda temsil ve ağırlama harcaması yaparsa, vergi denetçileri bunu firmanın kurumlar vergisi matrahına ilave eder. Ayrıca ceza uygular.

Son söz: Gereksiz açıklama, dertsiz başa dert açar.