SÖZCÜ: İktidar değişirse enflasyonda geriye dönük bir düzeltme olabilir mi?
Birol Aydemir: Kesinlikle... Enflasyonun en az 3-4 yıl geriye dönük olarak yeniden hesaplanması gerekir. Çünkü enflasyon yükselmeye başlayınca, standartlara uygun olmayan farklı yöntemler uygulamaya başladılar. Özellikle Eylül 2022’den sonra ip koptu. Daha önce ufak ufak yaptıkları enflasyonu düşük göstermeye yönelik yöntemleri artırdılar.
YOKSULLUĞUN ANA NEDENİ
- Geriye dönük hesaplar ne kadar sürer? 3 Haziran ya da 3 Temmuz’da düzeltilmiş enflasyon açıklanabilir mi?
İşin başına bilen biri gelince birkaç hafta içinde tümünü döker, düzeltir. Bunu daha önce Arjantin yaptı. Cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci tura kalmazsa, ki öyle görünüyor, 3 Hazirana yetişmese bile 3 Temmuz’da ilk gerçek enflasyon verisi yayımlanmış olur diye düşünüyorum.
- Maaş zamları da gerçek veriye göre geriye dönük değiştirilecek mi?
Kesinlikle değiştirilmesi gerekir. Şu anda yaşadığımız yoksulluğun ana nedeni TÜİK’in enflasyonu düşük göstermesidir. Bunun faturasını sabit gelirliler ödedi. Artık bu kadar yoksulluk yeter. Yapılacak ilk iş sabit gelirlilerin gerçek enflasyon kayıplarını geri vermektir.
Büyüme gösterildiğinden daha düşük çıkar
- Enflasyonda olası değişiklik başka hangi verileri değiştirir?
Eğer enflasyonu yanlış hesaplıyorsan milli gelirin deflatörünü de yanlış hesaplıyorsun demektir. O zaman büyüme verin de yanlış demektir. Bu durumda büyüme gösterildiğinden daha düşük çıkacaktır. Geriye dönük hesaplamak kolay ama onun sonuçları sıkıntılı. Büyüme, emekli ve çalışanların maaş zamları, yeniden değerleme oranı, hepsi değişecek. Bu konularda ciddi çalışma yapmak gerekiyor.
1 yılda ekonomi yoluna girer
- Ekonomi ne kadar sürede rayına oturur?
İlk iş olarak kuralsız ekonomiyi terk edeceğiz, planlı, programlı rasyonel ekonomi modeline geri döneceğiz. Liyakatli kadrolar iş başına getirilirse, ki öyle olacaktır, bir yıl içinde her şeyin değişeceğine, ekonominin de yoluna gireceğine inanıyorum. Tahribat o kadar ağır ki, ne yazık ki bir anda her şey güllük gülistanlık olmayacak. Ama düzelme ilk günden başlayacak.
Erdoğan’ı soğan fiyatları götürecek
- Soğan fiyatları seçim sonuçlarını ne kadar etkiler?
Son 1.5 yıldaki gerçek dışı enflasyon yüzünden halkın satın alma gücünde büyük bir erime yaşandı. Zengin daha zengin, fakir daha fakir oldu, orta direk fakirler ligine düştü. Emeğin milli gelirden aldığı pay 3 yılda 8 puan düştü. Bugün halk soğan alamaz halde. Soğan son 1.5 yılda yüzde 900, yani 10 kat zamlanmış. Cumhurbaşkanı soğanı hafife alıyor, ama Cumhurbaşkanı’nı soğan götürecek.