Tür­ki­ye­’yi ya­kın­dan bi­len AB­D’­nin ön­ce­ki bü­yü­kel­çi­le­rin­den Mor­ton Ab­ro­mo­vitz ve Eric Edel­man im­za­sı­nı ta­şı­yan “göl­ge­ler ve kuş­ku­lar” ad­lı ra­po­r­da 30 Mart ye­rel se­çim­le­ri­nin ana­li­zi ya­pı­lı­yor, ya­pı­lan hi­le­ler­den söz edi­li­yor. İki es­ki bü­yü­kel­çi­nin ül­ke­miz­de­ki se­çim­ler­le il­gi­li ra­po­ru­nun so­nuç bö­lü­mü­nü oku­ya­lım:
Ye­rel se­çim­ler sı­ra­sın­da ül­ke ça­pın­da hi­le­ler ya­pıl­dı.
Hi­le­ler hem oy kul­la­nı­lır­ken, hem de oy sa­yı­mın­da ya­pıl­dı.
Oy sa­yı­mı sı­ra­sın­da 21 il­de elek­trik ke­sin­ti­le­ri ya­şan­dı.
Ge­çer­siz oy ora­nı 2011 se­çi­min­de yüz­de 2,22 iken oran 4,19’a yük­sel­di.
CHP’­nin az fark­la kay­bet­ti­ği il­ler­de ge­çer­siz oy oran­la­rı, AK­P’­nin se­çim ka­zan­dı­ğı il­le­re gö­re iki-üç kat faz­la ol­du. An­ka­ra­’da so­nu­cu de­ğiş­ti­re­cek ka­dar çok sa­yı­da mü­hür­süz-im­za­sız sa­yım tu­ta­na­ğı ge­çer­li ka­bul edil­di. Bu tu­ta­nak­lar­la Me­lih Gök­çek se­çi­mi ka­zan­dı.
YSK sa­de­ce AK­P’­nin iti­raz­la­rı­nı ka­bul et­ti.
YSK söz­de özerk an­cak ile­ri dü­zey­de po­li­ti­ze ol­muş.
Ra­po­run var­dı­ğı en önem­li so­nuç ise se­çim hi­le­le­ri­nin bi­rey­sel de­ğil, mer­ke­zi plan­la­may­la ya­pı­lır ol­ma­sı gös­te­ril­di. Es­ki mil­let­ve­ki­li Prof. Dr. Meh­met To­man­bay, Cum­hur­baş­kan­lı­ğı se­çi­mi ön­ce­sin­de “Te­miz ve gü­ve­ni­lir bir se­çim or­ta­mı ya­ra­tıl­ma­dan ya­pı­la­cak se­çim­de, se­çi­le­cek Cum­hur­baş­ka­nı her­ke­sin Cum­hur­baş­ka­nı ol­ma­ya­cak ve hep tar­tı­şı­la­cak­tır” di­yor­du. Bu­gün, o nok­ta­da­yız.

DEV­LE­TİN YAP­TI­ĞI YAR­DIM­LAR

CHP ve MHP’­nin bel­ki de en bü­yük yan­lış­la­rın­dan bi­ri, va­tan­da­şa ya­pı­lan yar­dım­la­rı eleş­tir­me­le­ri ol­muş­tu. Bu­gün o nok­ta­da ol­ma­dık­la­rı gi­bi ya­pı­lan yar­dım­la­rın ke­sil­me­ye­ce­ği­ni, da­ha­sı yar­dım­la­rın iki ka­tı­na çı­ka­rı­la­ca­ğı­nı açık­lı­yor­lar.
Te­mel ge­rek­si­nim­le­ri­ni kar­şı­la­ya­ma­yan ve ya­şam­la­rı­nı en alt dü­zey­de da­hi sür­dür­mek­te zor­luk çe­ken ki­şi ve ai­le­le­re, kar­şı­lık­sız ay­ni ya da nak­di ola­rak ve­ri­len sos­yal yar­dım­lar için ge­çen yıl 20 mil­yar 393 mil­yon li­ra har­can­dı. Ai­le ve Sos­yal Po­li­ti­ka­lar Ba­kan­lı­ğı (ASPB) 2015 büt­çe­si su­num ki­tap­çı­ğı­na gö­re, nü­fu­sun yüz­de 39’u­nun muh­taç­lar ka­te­go­ri­sin­de yer al­ıyor.
Ay­nı ki­tap­çık­ta top­lam nü­fu­sun yüz­de 40’ı, bir baş­ka de­yiş­le YSK ta­ra­fın­dan açık­la­nan 53,765,231 ka­yıt­lı seç­me­nin yak­la­şık 10 mil­yo­nu çe­şit­li ka­te­go­ri­ler­den dev­let­ten yar­dım alı­yor. Ay­lık ge­li­ri 270 li­ra­nın al­tın­da olan muh­taç­lar, nü­fu­sun her 10 ki­şi­den dör­dü­nü oluş­tu­ru­yor. 2012’de dev­let­ten yar­dım alan 6,7 mil­yon ha­ne ve 23,7 mil­yon ki­şi bu­lu­nur­ken; bu sa­yı­lar 2015 yı­lı ba­şın­da 8 mil­yon ha­ne ve 30,5 mil­yon ki­şi­ye ulaş­tı.

RÜŞ­VE­Tİ KA­BUL ET­ME­YEN­LER DE VAR

AKP mil­let­ve­kil­le­ri, il yö­ne­ti­ci­le­riy­le, muh­tar­lar­la top­lan­tı­lar ya­pı­yor, “İ­li­mi­ze şu ka­dar tah­si­sat gön­de­ril­di. 6 Ha­zi­ran ak­şa­mı­na ka­dar bun­la­rı har­ca­yın” de­ni­li­yor. Ne plan, ne pro­je hiç­bir şey yok or­ta­da. Ör­ne­ğin kö­yün su­la­ma ka­na­lı ha­rap ol­duy­sa onu 15 gün için­de, köy oda­sı ih­ti­ya­cı var­sa 15 gün için­de ta­mam­la­ma­la­rı is­te­ni­yor. Böy­le bir re­za­let ola­bi­lir mi?
Yoz­ga­t’­ta da böy­le olay­lar ya­şan­dı. Ki­mi kö­ye 50 bin li­ra, ki­mi­si­ne 3 bin, 5 bin li­ra yar­dım ya­pı­lı­yor. Ba­zı köy­lü­ler bu­nun bir “se­çim rüş­ve­ti” ol­du­ğu­nu bi­li­yor. Ör­ne­ğin Yoz­ga­t’­ın Çe­ke­rek İl­çe­si­’ne bağ­lı Ka­mış­çık Kö­yü, “Biz böy­le bir yar­dı­mı ka­bul et­mi­yo­ruz” de­di. Ken­di­le­ri için ay­rı­lan 5 bin li­ra­lık har­ca­ma­yı yap­ma­ya­cak­la­rı­nı da kay­ma­kam­lı­ğa bildireceklerini söylediler. Muh­tar Rı­za Taş­kı­n’­a sor­dum, in­san­la­rın inanç­la­rı­na gö­re yar­dım mik­tar­la­rı­nın da fark­lı ol­du­ğu­nu an­lat­tı, “Bi­zim kö­yü­müz rüş­ve­ti ka­bul et­mez. Böy­le bir pa­ra­yı al­sam be­ni kö­yü­me bi­le sok­maz­lar” de­di.
İş­te böy­le­le­ri de var. He­le, AKP mil­let­ve­ki­li­nin gi­dip “Va­li­ye ta­li­mat ver­dim, kö­yü­nü­ze şu ka­dar yar­dım ya­pı­la­cak” di­ye nu­tuk­lar at­ma­sı ar­tık kir­li­li­ğin bo­yut­la­rı­nı gös­ter­me­ye ye­ti­yor...

GE­LE­LİM “ÖR­TÜ­LÜ” HAR­CA­MA­LA­RA

Yok­sul va­tan­daş­la­ra bu yar­dım­lar ya­pı­lır­ken, Re­cep Tay­yip Er­do­ğan dö­ne­min­de ör­tü­lü öde­nek har­ca­ma­la­rın­da­ki müt­hiş ar­tış da dik­kat çe­ki­ci bo­yut­lar­da. İş­te yıl yıl har­ca­ma­lar:

Yıl Har­ca­ma mik­ta­rı
2003 103,0 mil­yon li­ra
2004 107,0 mil­yon li­ra
2005 85,0 mil­yon li­ra
2006 327,4 mil­yon li­ra
2007 436,4 mil­yon li­ra
2008 510,7 mil­yon li­ra
2009 634,4 mil­yon li­ra
2010 706,0 mil­yon li­ra
2011 951,0 mil­yon li­ra
2012 1,175,3 mil­yon li­ra
2013 1,243,1 mil­yon li­ra
2014 2,200,0 mil­yon li­ra
İş­te bir ta­raf­tan yar­dım­lar, bir ta­raf­tan “ör­tü­lü” har­ca­ma­lar. Tür­ki­ye “se­çim hi­le­le­ri­nin” öne çık­tı­ğı bir se­çi­me doğ­ru hız­la gi­di­yor.