Referandum sonuçları YSK tarafından “Evet kazanmıştır” diye açıklandı ama AKP’lilerin de çoğunun inandığı gerçek şu; Referandumda aslında hayır kazandı ama evet açıklandı.
Ancak zaten hukuk ve demokrasiyi uzun zamandır tamamen askıya almış olan iktidar, hukuk ve demokrasinin resmen rafa kaldırılması için yapılan referandumdan asla yenik olarak çıkmayacaktı.
Bunun için her türlü önlem alındı ve sonuca varıldı.
Hukuk ve demokrasiye inanan, özgürlüklerinden asla taviz vermeyenler, her şeye rağmen “belki bir hukuk kırıntısı kalmış olabilir” duygusu içinde mücadelesini sürdürüyor.
Bugün sizler için kamuoyunda sorulan pek çok soruyu bir araya getirdim. Bu soruların bir kısmı YSK’ya, bir kısmı AKP’ye bir kısmı ise CHP’ye yönelik.
Bu soruların altında küçük yorumlarım ve tahminlerim var.
Elbette bu sorulara daha eklenecek pek çok soru vardır.
YSK’YA SORULAR
YSK AKP’nin temsilcisine nasıl güvendi?
AKP’nin YSK’daki temsilcisi sandıkların açılmasına çok az bir zaman kala “aldığı şifahi şikâyetlere göre” bazı sandıklarda mühürsüz oy kullanıldığını belirterek “seçmenin iradesine saygı duyulması için” referandumda kullanılan “mühürsüz oylar geçerli sayılmalı” talebini el yazısıyla bildirdi. YSK iktidar partisinin temsilcisinin bu beyanına nasıl ve neden güvendi? YSK bunun gerekçesini açıklamak zorunda.
YSK ne kadar sürede karara vardı?
Başvuru saati ile kararın alınması arasında çok az bir zaman olduğu anlaşılıyor. YSK bu kadar kısa sürede karar almayı nasıl başardı? Bu kararın alınması sırasında bütün üyeler toplantı halinde miydi? Yoksa karar alındıktan sonra diğer üyelere imzalatıldı mı? Kararın resmi yazısının medyaya geç verilmesi bu konuda ciddi şüpheler oluşturuyor.
Kaç mühürsüz oy kullanıldığı biliniyor mu?
YSK yurt çapında bir karar alıyorsa oylamada kaç mühürsüz pusula olduğu konusunda tahmini bir bilgiye ulaşmış olmalıydı. YSK’dan bugüne kadar tahmini olarak bile kaç mühürsüz oy kullanıldığı konusunda bir bilgi verilmedi. Bu sayı 100 de olabilir, 100 bin de olabilir, 10 milyon da olabilir. Sayının artması seçimde bir hile olabileceği kuşkusu doğurur. Bu durumda YSK’nın tahmini bir rakam konusunda bile bir bilgiye sahip olmadığı halde “hepsi geçerlidir” kararına varması hukuken de mantıken de hasarlıdır.
AKP’li temsilcinin talebi üzerine kendisinden bir kanıt istendi mi?
Anlaşıldığı kadarıyla AKP temsilcisinin “şifahen” aldığı şikâyetlerde bir sayı belirtilmemektedir. YSK buna rağmen karar alarak seçimi şaibeli hale getirmiştir. Bir üstteki soruda olduğu gibi mühürsüz oy pusulalarının sayısı tahmini olarak bile saptanmadan bir karara varılması asla doğru olamaz. Oysa YSK’nın bu karara varmadan önce AKP temsilcisinden “somut kanıt” istemesi gerekirdi. Bunun yapılmaması, bir kişinin beyanına inanılması YSK’nın görev ihmali yaptığının açık bir kanıtıdır.
Eğer AKP temsilcisinden kanıt istenmediyse YSK kendi araştırmasını yaptı mı?
YSK’nın iktidar partisinin temsilcisinden gelen ve bir kanıta bağlanmayan şikâyet üzerine karar almadan önce kendi kaynaklarını harekete geçirmediği anlaşılmaktadır. Oysa tüm ülkedeki sandıklarda YSK’nın atadığı sandık başkan ve üyeleri bulunmaktadır. YSK ülkenin çeşitli bölgelerinden rasgele seçilmiş sandıklarından bile bir doğrulama yapma ihtiyacı duymamıştır. Türkiye için çok önemli olan bir referandumda bunun yerine getirilmemesi akıl alacak gibi değildir.
Kaç tane fazla pusula basıldı?
Her seçimde olduğu gibi bu referandumda da YSK’nın aşırı sayıda fazla oy pusulası bastığı biliniyor. 17 milyona yakın fazla oyun basılmasının gerekçesi nedir, bu da açıklanmamaktadır. Elbette bazı sandıklara yanlışlıkla eksik pusula gidebilir. Bazıları yolda zarar görebilir. Ancak toplam 167 bin sandık var. Her biri için 10’ar tane fazla basılsa rakam 1 milyon 670 olur. Bunun 15 katı oy pusulası basılması ister istemez şüphe yaratır.
Fazla sayıda pusula basılmasına rağmen bazı sandıklarda neden pusulalar eksik çıktı?
Aşırı sayıda fazla oy pusulası basılmasına rağmen bir çok yerde “eksik oy pusulası” geldiği şikâyetleri üzerine buralara yeniden oy pusulası gönderilmiştir. Bu kadar fazla sayıda oy pusulası basılmasına rağmen yine de eksik oy pusulası çıkmasını sadece “ihmal” veya “hata” ile açıklamak mümkün değildir. YSK bu konuya hiçbir açıklama getirmemiştir.
Sandık mühürü gitmeyen sandık var mıydı?
İddialara göre bazı sandıklardaki oy pusulalarının mühürsüz olmasının gerekçesi pusulalarla birlikte mühürün gönderilmemiş olmasıdır. Mühürü göndermemek elbette bir hata olabilir ama yüzlerce sandıkta aynı şeyin yaşanması şüpheli bir durumdur.
Tercih mühürü basılması kararı alındığı halde bazı sandıklara neden evet mührü gitti?
Genel ve yerel seçimlerde seçmenin kullanacağı mühürde “evet” yazması makul görülebilir. Ancak “evet-hayır” şeklinde yapılan bir referandumda seçmen mühürünün “tercih” olması gerekmektedir. Nitekim YSK’nın bu konuda resmi açıklaması olmuştur ve “Referandumda seçmenler tercih mühürü kullanacaktır” denilmiştir. Buna rağmen yüzlerce sandığa “evet mühürü” gönderilmesi sadece “hata” olarak tanımlanamaz. YSK bu konuda bir soruşturma açmış mıdır, bu bilinmiyor.
YSK’ya AKP temsilcisi dışında mühürsüz pusula şikâyeti geldi mi?
Anlaşıldığı kadarıyla YSK’ya “bazı sandıklarda mühürsüz pusula kullanılıyor” şikâyeti sadece AKP’li temsilciden gelmiştir. Bugüne kadarki deneyimlerimize göre sandıklarda mühürsüz pusula kullanılması oy sayımı sırasında zapta geçirilir ve bunların iptali yönüne gidilirdi. İlk kez bir parti oylar kullanılırken durumdan şikâyet etmiş ve bunların geçerli sayılmasını istemiştir. Bu nokta çok şüphe çekicidir. Bu ancak çok sayıda mühürsüz pusula kullanıldığının ve bu mühürsüz pusulalardaki tercihin bir partinin lehine olduğunun bilinmesi halinde mantıklı bir hal almaktadır.
Sonuç tutanaklarında neden sadeleştirme yapıldı?
Referandum öncesi bilinen ancak tartışılan konuların başında, ilk kez seçim sonucu tutanaklarının sadeleştirilmesi geliyordu. Bu referandumda hızlı sayıma katkısı olması için tutanaklardaki evet-hayır-geçersiz dışında daha önce tutanaklarda bulunan bütün bölümler çıkarıldı. Böylelikle tutanaklarda mühürsüz pusulaların yazılacağı yer bırakılmamış oldu. Bu da mühürsüz pusula oyununun önceden planlandığı şüphesi yaratıyor.
Sonradan mühür basıldığını gösteren videolarla ilgili soruşturma açıldı mı?
Sosyal medyada sandıklar açıldıktan sonra görülen mühürsüz pusulalara mühür basıldığı görüntüleri yayınlandı. YSK bunları ihbar kabul ederek bir araştırma, soruşturma yaptı mı bilinmiyor. Oysa sandıklar açıldıktan sonra pusulalara amacı ne olursa olsun herhangi bir işlem yapmak kesinlikle yasak. YSK’nın bu konuda hareketsiz kalması da çok şüphe çekici bir durumdur.
Bir kişi tarafından evet bölümüne tercih damgası basıldığını gösteren videolarla ilgili soruşturma açıldı mı?
Mühürsüz pusulaların daha sonra mühürlenmesinin ötesinde bazı videolarda bir kişi tarafından bütün pusulaların evet bölümüne tercih damgası vurulduğu görülüyor. YSK’nın bu görüntüleri de ihbar kabul ederek soruşturma yapıp yapmadığı bilinmiyor.
Oy torbaları halen güven altında mı?
Yüksek Seçimi Kurulu mühürsüz pusulalar konusunda “tam kanunsuzluk” örneği vererek “geçerlidir” kararı almasına rağmen ne referandum sırasında ne de itirazlar aşamasında “kaç tane mühürsüz oy pusulası kullanıldığı” konusunda bir araştırma gereği duymadı. Referandumda kullanılan tüm oylar şu anda YSK’nın elinde. Ancak bunların güvenliği konusunda emin olmamız mümkün değil. YSK’nın tüm torbaları açarak mühürsüz pusula sayısını sonucu değiştirmeyecek hale getirip getirmediği konusunda bir garanti yok.
Binlerce sandıktan tüm oyların
evet çıktığı görüldü. Bu konuda
bir inceleme başlatıldı mı?
Özellikle Doğu, Güneydoğu ve Orta Anadolu’daki kırsal bölgelerden gelen binlerce sandıktan sadece evet oyu çıktığı biliniyor. Üstelik bu sandıklara kayıtlı tüm seçmenler oy kullanmışlar, hepsi evet demiş ve tek bir geçersiz pusula bile çıkmamış. Bu teknik olarak mümkün olsa bile çok şüpheli bir durumdur. Herkesin bu ortak şüphesi YSK’da da bir şüphe yaratmış mıdır bir soruşturma açılmış mıdır? Bu bilinmiyor.
Genel seçimlerden bile fazla çıkan “geçersiz oy sayısı” şüphe uyandırdı mı, soruşturma yapıldı mı?
Çok sayıda parti ismi olan 1 Kasım genel seçimlerinde bile 600 binin biraz üstünde geçersiz pusula çıkmasına rağmen sadece iki bölümden oluşan ve hata yapmanın çok zor olduğu referandumda 875 bin oy pusulası geçersiz çıkmıştır. Geçersiz pusulalar nedense hayır oylarının daha fazla çıktığı bölgelerde görülmüştür. Bu durumun YSK tarafından hiç şüphe ile karşılanmaması da garip bir durumdur.
AKP’YE SORULAR
AKP’nin YSK temsilcisi mühürsüz oylarla ilgili başvuruyu kendi inisiyatifi ile mi yaptı?
Her seçimde seçim kurullarına olduğu gibi partilerin YSK’daki temsilciliklerine de, sandıklardaki parti temsilcilerinden şikâyetler gelebilir. YSK’nın yarattığı skandala neden olan şikâyetler de bu kurumdaki AKP temsilcisine geldi. Bu temsilcinin gelen şikâyetler üzerine “mühürsüz oylar geçerli sayılmalı” talebini kendi başına mı yoksa genel merkezden gelen talimat üzerine mi yapıldığı şu anda bilinmiyor. Tahminim seçimin kaderini değiştirecek bu talebin bir kişinin inisiyatifi ile olamayacağı yönünde. Talimatın genel merkezden gelme olasılığı yok yüksek. Çünkü onlar ne olup bittiğini zaten biliyorlardı.
Bu temsilci başvurusunda kaç sandıktan şikâyet aldığı konusunda bir bilgi/kanıt sundu mu?
YSK’nın açıklamadığı konulardan biri AKP’li temsilcinin talebini iletirken bir kanıt sunup sunmadığı. YSK sadece bir kişinin talebi üzerine bu skandal kararı aldı. Şu ana kadar bir açıklama yapılmadığına göre kendisinden somut bir kanıt istenmedi. Bu da oynanan oyunun çok önceden hazırlandığını gösteriyor.
AKP temsilcisi sandıklardan sözlü şikâyet mi aldı?
AKP’nin Yüksek Seçim Kurulu’ndaki temsilcisi zaten sandıklardan gelen sözlü şikâyetleri dile getirdiğini belirtiyor. Yani o da söylenenin gerçek olup olmadığını bilmiyor ama “mühürsüz oylar geçerli sayılsın” diyor. Bu şu demektir; sandıklardaki AKP’liler mühürsüz oylardan yoğun olarak evet çıktığını görüyorlar ve bu nedenle tedbir istiyorlar. Oyun aslında çok ortada.
AKP temsilcisi tahmini mühürsüz oy pusulası sayısı verebildi mi?
Nitekim AKP temsilcisi başvurusunu yaparken hiçbir kanıt sunmadığı gibi tahmini rakam bile veremiyor. Sanıyorum gerçek rakamı zaten biliyor. Böylelikle bir ön tedbir alınmış oluyor.
Sonuç hayır çıksa idi AKP mühürsüz oy pusulalarını bahane ederek itiraz edecek miydi?
En can alıcı sorulardan biri bu olsa gerek. Eğer bütün oynanan oyuna rağmen sonuç hayır çıksaydı AKP referandumun iptali için başvuruda bulunacaktı. YSK’nın saraydan gelen bu talimatı uygulamaması düşünülemeyeceğine göre referandum yenilenecekti.
CHP’YE SORULAR
Kararı öğrendikten sonra sandık görevlilerine “mühürsüz oyları geçerli saymakla birlikte mutlaka sayı zaptı tutturun” talimatı verdiniz mi?
YSK’nın sayım başladığı sırada yaptığı “mühürsüz oylar geçerlidir” açıklaması elbette bir ilkti. CHP’nin de kafası karışmış olabilir. Ancak iyi bir seçim heyeti bu durumda anında harekete geçerek bütün sandıklardaki görevlilerine “mühürsüz oyları geçerli saysanız bile mutlaka tespit yapıp tutanaklara kaç mühürsüz oyun bulunduğunu yazın” talimatı geçmeliydi. Bunun yapıldığı konusunda kesin bir bilgi yok.
Bu işlemi yaptıysanız kaç sandıkta kaç mühürsüz oy pusulası saptadınız?
Buna rağmen bazı sandıklarda bu tür bir tutanak tutulduysa, bunların toplamı nedir? CHP’nin elinde hatırı sayılır ölçüde “mühürsüz pusula” sayısı var mıdır? Varsa bu neden belgeleriyle açıklanmıyor da “bizim saptamalarımıza göre 1.5 milyon oy var, ama 4 milyona yakın olduğunu tahmin ediyoruz” deniliyor?
Hayır oylarının önde gittiğini bildiğiniz seçim bölgelerinde mühürsüz pusulaların mutlaka geçerli sayılmasının sağlanması için sandık görevlilerinize SMS mesajı geçtiniz mi?
CHP çevrelerinden gelen bilgilere göre YSK’nın kararından sonra bazı il başkanlarının sandıklardaki CHP’li temsilcilere “mühürsüz oylar geçerli, aman dikkat sakın iptal ettirmeyin” mesajı gönderdikleri ileri sürülüyor. Bu bilgi doğruysa çok vahimdir. Bu kararın bir oyun olduğunu anlamayıp evetlerin önde gittiği yerlerde durumdan yararlanmaya kalkmak olarak nitelenebilir bu tutum.
Mühürsüz pusula skandalının ortaya çıkmasından sonra seçim torbalarının güvenlik altına alınması için tedbir alınmasını istediniz mi?
Örneği bugüne kadar yaşanmamış olsa bile bu referandumda tüm oylar yeniden sayılabilir. Ancak sandıklardan çıkan oyların saklandığı torbaların güvenliği kuşkuludur. AKP torbaları açıp mühürsüz milyonlarca pusulayı mühürleyebilir. AKP’nin bunu bile yapacağı güçlü bir
tahmindir. Bu durumda CHP’nin tüm oyların güvence altında tutulmasını sağlamak için bir tedbir kararı aldırmış olması gerekirdi.
