Adalet kavramı, tarih boyunca kültürlerde çoğunlukla kadın figürüyle tasvir edilmiş. Muhtemelen on binlerce yıl süren ve yavaş değişimlerle insanlığın yerleşik yaşama ve çok daha büyük nüfuslara ulaşmasından önceki avcı – toplayıcı dönemlerimizde, kadının birleştirici, eşitlikçi, paylaştırıcı, koruyucu, anaç özelliğinden ve bunun zorlu ve tehlikeli, göçebe klan hayatı içindeki olmazsa olmaz gerekliliğinden köken alır. Buna rağmen en eski yazılı kültür olan Sümerler ve onun ardılları Hititlerde adaletten de sorumlu olan güneş tanrısı erkektir. Hemen hemen Sümerlerle yaşıt Mısır’da ve binlerce yıl sonraki Antik Yunan’da ise kadına dönüşmüştür ve gelecek kültürlerde de böyle devam etmiştir.

nasuh3

UTU


Sümerlere göre Utu, adaletin, hukuk ve kanunların, düzen ve intizamın tanrısıydı. Sümer mitolojisinin güneş tanrısı Utu, ay tanrısı Nanna ile tanrıça Ningal’in oğludur. Utu, güneşin aydınlığı ile bitkilerin büyümesini sağlar, insanların dünyasını aydınlatır, bütün canlılara sıcaklık verirdi. Her gün doğudan doğar, her yere ulaşır, akşam olunca da batıdan batar ve ölüler diyarına giderdi. Utu’nun, her gün göklerde belli bir düzen ve istikamette ilerlemesinden dolayı her şeyi gördüğüne, duyduğuna, bu yüzden de adalet, doğruluk ve düzeni sağlayacak tanrı olduğuna inanırlardı.

nasuh1

JUSTITIA


Roma mitolojisinde Justitia veya Lustitia olarak anılan, Themis’in yerini alan adalet tanrıçası. Justitia, genellikle ahlaki değerlerle güçlendirilmiş bir adalet anlayışını betimler. Romalılar, tanrıçanın adaletli bir yargılama yapabilmesi için gözlerinin kapalı olması gerektiğini düşünmüşler ve Themis’in aksine gözlerini bağlamışlar. Bugün modern mahkeme salonlarında gözü bağlı, elinde terazi ve kılıç tutan, yasaların yazıldığı kitapla ve ayağının altında kötülüğü simgeleyen yılanla betimlenen kadın heykeli Themis adıyla anılmakla birlikte, Themis’in Justitia’yla harmanlanmasıyla oluşturulmuştur.

nasuh6

THEMIS


Yunan mitolojisinde Uranüs ve Gaia’nın kızı olan, adalet ve düzen tanrıçasıdır. İlahi adaletin, evrensel düzenin uyumlu sürekliliğinden sorumludur. Themis, hem tanrılar hem de insanlar dünyasında değişmez evrensel ve ölümsüz doğa yasasıdır. Olympos’ta yaşar ve Zeus’un hemen yanı başında oturur. Zeus’un vereceği kararlarda ona hikmet ve adalet tavsiye eder. Tanrıların toplantılarına başkanlık eder, Tanrılar arasındaki anlaşmazlıklar kadar, insanlar arasındaki anlaşmazlıkları da çözer ve Olympos’taki düzeni korur.

nasuh5

ŞAMAŞ


Sümerlerin kültürel mirasını devralan Hititler, güneş tanrısı Utu’yu Şamaş olarak alıntılamışlar ve çok yönlü, dengeli, yazılı bir hukuk sistemi kurmuşlar. Uluslararası hukuk ve diplomasinin yazılı kurallarının ilk ve en güzel örnekleri Hitit hukukunda ortaya çıkmış. Sümerlerdeki Utu gibi Şamaş da güneş ışınlarıyla, asasıyla, yüzüğüyle ve testeresiyle betimlenmiş. Şamaş da Utu gibi testeresiyle adalet dağıtır, haklı ve haksızı birbirinden keser ayırır.

nasuh7

MA’AT


Ma’at, Mısır’ın doğruluk ve adalet tanrıçasıdır. Thoth’un karısı olduğuna inanılır. Ma’at, oturan ya da ayakta duran kadın formlarında resmedilmiştir. Resimlerinde her zaman başında bir tüy bulunur. Bu tüy saf iyiliği, hakikati ve doğruluğu temsil eder. Osiris’in mahkemesinde, kalbin yargılanmasında ölünün kalbi terazide bu tüy karşısına konur ve ölen kişinin iyi ve kötü ruhlu olduğu anlaşılırdı. Bazı resimlerinde ise kollarında bir çift kanat görülür. Firavunlar ülkelerini Ma’at’ın belirlediği ilkelere göre yönetirlerdi ve böylece evrensel düzenin sağlanacağına inanırlardı.