Zenginin parası, züğürdün çenesini yorarmış. Bundan güzel bir söz olamaz. ABD’de ayda iki kez yayınlanan Forbes adında bir dergi var. Bu dergiyi bundan 103 yıl önce yani 1917 yılında bir İskoçya göçmeni olan B.C. Forbes adında bir köşe yazarı kurmuş. Forbes’un Türkiye dahil dünyanın birçok ülkesinde haber toplayan bürosu var. Derginin en büyük özelliği dünyadaki zenginlerin servetini hesaplayıp listelemektir.

Herhalde züğürtlerin çenelerini zenginlerin parasıyla yorması, evrensel bir davranış kalıbıdır. Yani derginin kurucusu B. C. Forbes, bunun böyle olduğunu bir Türk atasözünden öğrenmiş olamaz. Ben Forbes dergisiyle 1965 başında Pennsylvania Üniversitesi’nin Wharton fakültesinde lisansüstü öğrenime gittiğimde tanıştım. Başkalarını bilmem ama bana parasız dergi gelirdi.

Forbes, iş aleminin kaliteli “magazin” dergisidir. Bir zamanlar Neşe Düzel ve Meral Tamer’in, şimdilerde de gazeteniz yazarı Serpil Yılmaz’ın başarıyla yaptığı gibi “içeriden duydum” vurgulamalı “bol insan isimli” ekonomi haberciliği yapar. Zaten bir haberi okutan da “bir isim-bir resim”dir.

TESLACI ELON MUSK AMAZONCU JEFF BEZOS’U SOLLADI

Forbes’un servet editörü Ariel Shapiro hanımın derlediği bilgilere göre, bir hafta içinde Musk’ın serveti 34 milyar dolar artarak 189.7 milyar dolara çıkmış. Böylece serveti sadece 185.7 milyar dolar olan Bezos’u geçmiş. Ama bana göre bundan daha seksapelli haber, aynı hafta içinde serveti en çok artan 10 dünya zengininden 7’sinin Çinli olmasıdır.

Bunların içinde 24 milyar dolar servet artışıyla Zhong Shansan, Elon’dan sonra ikinci sıradadır. W. Lei Dung’un serveti aynı hafta içinde 5.5; R.Zeng’inki 5.1; Qin Yinglin’in 4.3; Li Shufu’nun 3.1; Wang Chuanfu’nunki 2.9; Pang Kong’unki 2.7 milyar dolar artmıştır. On kişilik listede Elon’dan başka bir Amerikalı 2.6 milyar ile 10. sırada, bir Fransız aile de 4.6 milyar dolar haftalık servet artışıyla 5. sırada yer almaktadır.

Bir zamanlar Forbes, “Mehmet Emin Karamehmet, 4 milyar dolar servetle Türkiye’nin en zenginidir” demişti. Şimdi kaçıncı acaba?

SERVET ARTIŞI MİLLİ GELİR ARTIŞI DEĞİLDİR

Bu kişiler sizin benim tahmin ve tahayyül edemeyeceğimiz kadar zengindir. Burası kesin. Ama gerek bu servet artışları gerekse servetlerinin toplam büyüklüğü sanaldır. Eğer bir haftada 24 milyar dolar artıyorsa 24 milyar dolar da düşebilir.

İkinci olarak söyleyeceğim şudur: Ne bu servetlerin ne de haftalık artışlarının, katma değerler toplamı olan GSYH ile doğrudan bir ilgisi yoktur. Hisse senedi değer artışları, milli gelir hesabına girmez.

Borsa zenginliği bir bakıma kumar kazancı gibidir. Yani borsa (kumarhane) dışında yaratılan katma değerler borsada el değiştirirken fiyatlanır. Ancak şunu da ilave etmem gerekir: GSMH’si düşük fakir ülkelerin borsaları da fakirdir. Çin borsasından zenginleşenler, bunu Çin’in GSMH artışına borçludur.

SON SÖZ: Yemekle bitmeyecek paraya servet denir.