Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye'ye resmi ziyarette bulunan Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö'yü Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda törenle karşıladı. Görüşmenin ardından Erdoğan ve Niinistö, ortak basın toplantısı düzenledi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Finlandiya'nın NATO'ya üyeliğine onay verdiklerini açıkladı. Finlandiya'nın Kuzey Atlantik Antlaşmasına (NATO) Katılımına İlişkin Protokol, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından imzalanarak Türkiye Büyük Millet Meclisine (TBMM) sunuldu. Söz konusu Protokolün onaylanmasının uygun bulunduğuna dair kanun teklifi, TBMM Meclis Başkanı Mustafa Şentop tarafından imzalanarak TBMM Dışişleri Komisyonuna havale edildi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıklamalarından satır başları:

* Ekonomik ve ticari ilişkilerimizi çeşitlendirmeye hazırız. Görüşmelerimizde ikili münasebetlerimizin yanı sıra Türkiye-AB ilişkileri dahil, güncel, bölgesel, küresel meseleleri de ele aldık.

* Finlandiya'nın Türkiye'nin AB üyeliğine desteğini güçlü şekilde devam ettirmesini önemsiyoruz. Kıymetli dostumla Rusya-Ukrayna savaşı ile ilgili gelişmeler hakkında görüş teatisinde bulunduk. Savaşın diplomatik yollardan sona erdirme çalışmalarımızı anlattım.

* Taraflarca akdedilen ve küresel gıda güvenliği bakımından hayati önemi olan Karadeniz Tahıl Anlaşması'nın etkin şekilde uygulanmasına dair gözlemlerimi, tespitlerimi aktardım.

* Finlandiya'nın NATO'ya üyelik başvurusu elbette görüşmelerimizde önemli yer tuttu. Türkiye NATO'nun açık kapı politikasının güçlü savunucuları arasında yer alıyor.

"ONAY SÜRECİNİ BAŞLATMAYA KARAR VERDİK"

* Eş zamanlı olarak üçlü muhtırayı imzalamak suretiyle Türkiye'nin haklı güvenlik kaygılarının giderilmesi gerektiğini kayıt altına almıştık. Finlandiya'nın üçlü muhtıradaki taahhütlerini yerine getirmek için samimi ve somut adımlar attığını gördük. Gösterdiği hassasiyet ve kaydedilen mesafeye binaen Finlandiya'nın NATO'ya katılımını Meclis'te onay sürecini başlatmaya karar verdik.

* Ülkemizin sürecin ilerletilmesi hususu ilkelerinin ve iyi niyetinin artık daha net görüldüğü kanaatindeyim. Sürecin nasıl ilerleyeceği İsveç'in atacağı adımlarla doğrudan bağlantılı olacaktır.

"GERÇEKTEN ÇOK ÜZÜCÜ BİR AFET YAŞANDI"

Finlandiya Cumhurbaşkanı Niinistö'nün konuşmasından öne çıkan başlıklar:

* Davetiniz için ve aynı zamanda ev sahipliği için teşekkür ederim. Uzun, kapsamlı ve derin görüşmeler için teşekkür etmek istiyorum. Hepimiz burada Türkiye'de son derece devasa bir afetin yaşandığını gördük.

* Dün Kahramanmaraş'ı ziyaret etme imkanı buldum. Bu ziyaretimin sonucunda şunu ifade etmek isterim; gerçekten depremin neticeleri şoke edici. Aynı zamanda sizlerin son derece verimli şekilde bölgede çalıştığını gördük.

* Uluslararası pek çok insan deprem bölgesine ulaşmış ve yardım götürmüş. Bu da bizler için umut yeşertiyor diye düşünüyorum. Gerçekten çok üzücü afet ve felaket yaşandı. İnsanlar ortak payda için çalışmanın ne derece önemli olduğunu gördüler. Bence bunu örnek olarak uluslararası arenada örneklerini çoğaltabiliriz.

* Jeopolitik açıdan son derece tehlikeli zamanlarda yaşıyoruz. Özellikle sayın Cumhurbaşkanı şahsınıza teşekkürlerimi iletmek isterim. Bence siz her yerde herkesle, dünyanın her yerinde görüşebilen, konuşabilen çok az kişiden birisiniz. Belki de sadece siz yapabilen tek kişisiniz.

"TÜM FİNLANDİYALILAR İÇİN ÖNEMLİ HABER BU"

* NATO üyeliğimiz konusunda ifade ettiğiniz haberleri almak bizi çok memnun ediyor. Bugün atılan imza TBMM'nin onay sürecini başlattığına dair çok önemli bir gösterge.

* Tüm Finlandiyalılar için önemli haber bu. Aynı zamanda milletvekillerimizin yüzde 95'i geçtiğimiz bahar döneminde NATO üyeliği başvurumuzu destekledi. Sizlere çok teşekkür ediyoruz.

* Bir komşumuz da var İsveç. Tabii kendileri elbette ki iyi insanlar, çok iyi halk, ilişkilerimiz çok iyi. Sadece bunun için söylemiyorum. Finlandiya'nın NATO'ya üyeliği İsveç olmadan tamamlanamaz. Çünkü ortak çıkarlarımız var. Baltık denizinde sınırlarımız var. İki komşu ülkeyiz. Umut ediyorum 32 üye ülke olur ittifaka.

"BİZİM İSVEÇ'E OLUMLU YAKLAŞMAMIZ MÜMKÜN DEĞİL"

Soru cevap bölümünde Finlandiya'nın neyi farklı yaptığına yönelik soruya Cumhurbaşkanı Erdoğan şu yanıtı verdi:

* Öncelikle bizim İsveç'e karşı farklı bir yaklaşımımız yok. Ancak İsveç teröristlere kucak açtı. Stockholm Caddesi sürekli olarak Türkiye'deki PKK/YPG/PYD uzantılarıyla bu caddelerde sürekli gösteriler oluyor. Sayın Başbakana da bunları söyledik.

* 120 civarında teröristin listesini verdik ve bu teröristleri bize verin. Tabi sayın Başbakan iyi bir insan ama bu teröristleri bize vermediler, veremediler. Tabi bu teröristleri bize veremeyince bizim de İsveç'e olumlu yaklaşmamız mümkün değil. Finlandiya'da tabi bu tür şeyler yok. Finlandiya'da bu tür eylemler olmadığı için de Finlandiya'yı İsveç'ten ayırmak durumunda kaldık.

* Olumlu yaklaşımımızı bugün attığımız imzayla gösterdik. Süratle Dışişleri Bakanlığı'ndan yazı bana geldi. Ben de şu anda yazıyı parlamentomuza gönderdim. Bundan sonrası komisyon, oradan da genel kurula gidecek. Temenni ederim ki seçim öncesi yetiştirmek.

Finlandiya Cumhurbaşkanı Niinistö ise aynı soruya şu cevabı verdi:

* Belki cevabı İngilizce versem daha iyi olur. Finlandiya, Madrid'de geçen yaz üzerinde mutabık kaldığımız her şeyi yerine getirdi. Bizim idari yetkililerimiz o tarihten itibaren Madrid'deki o tarihten itibaren her zaman temasta kaldılar. Anladığım kadarıyla karşılıklı anlayış seviyemiz daha da arttı. Hukuk sistemini daha iyi anlayabildiler. Gerçekleştirilen faaliyetleri daha iyi anladılar.

* Mesela terörle mücadele konusunda. Bu da Türk dostlarımızı ikna etti diye düşünüyorum. Takvim konusuna gelecek olursak, burada aslında sayın Cumhurbaşkanı anlaşmayı veya belgeyi başvurumuzu Meclis'e gönderen belgeyi imzaladığında gerçekten bizim için önemli andı. Umuyoruz ki, Meclis'in yeterince vakti olur ve bu konuda verimli çalışma gerçekleştirilir.

ERDOĞAN, STOLTENBERG İLE GÖRÜŞTÜ

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi.

İletişim Başkanlığından yapılan açıklamaya göre, görüşmede, Finlandiya ve İsveç'in NATO'ya üyelik sürecine dair gelişmeler ele alındı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan görüşmede, bu süreçte Finlandiya'nın, sergilediği tutumla İsveç'ten olumlu şekilde ayrıştığını belirterek, Finlandiya'nın NATO'ya Katılım Protokolü'nün Türkiye Büyük Millet Meclisindeki onay sürecini başlatmaya karar verdiklerini ifade etti.

İsveç'le görüşmeleri iyi niyetle sürdürme kararlılığında olduklarını belirten Erdoğan, sürecin nasıl ilerleyeceğinin İsveç'in atacağı somut adımlarla doğrudan bağlantılı olacağını kaydetti.

"KARARI MEMNUNİYETLE KARŞILIYORUM"

NATO Genel Sekreteri Stoltenberg yaptığı yazılı açıklamada, "Türkiye'nin Finlandiya'nın NATO üyeliğini onaylama yolunda ilerlemeye yönelik bugünkü kararını memnuniyetle karşılıyorum. Bu, Finlandiya'nın güvenliğini, İsveç'in güvenliğini ve NATO'nun güvenliğini güçlendirecektir. TBMM'nin bir an önce onay oylaması yapmasını temenni ediyorum." ifadelerini kullandı.

Bunun ortak güvenliği ve İttifakı daha güçlü ve daha güvenli hale getireceğini vurgulayan Stoltenberg, geçen hafta Türkiye, İsveç ve Finlandiya arasında NATO karargahında yapılan toplantıya değindi. Stoltenberg, tüm tarafların Üçlü Muhtıranın uygulanmasında önemli ilerleme kaydettiğini ve Finlandiya ile İsveç için onayların hızlı şekilde ilerlemesinin herkesin çıkarına olduğunu kabul ettiğini belirtti.

Stoltenberg, "En önemli şey, hem Finlandiya'nın hem de İsveç'in NATO'ya tam olarak aynı anda katılıp katılmamaları değil, hızla tam üye olmalarıdır." değerlendirmesini yaptı.

NATO Genel Sekreteri, "Katılım sürecinin hızla sonuçlanmasını ve hem Finlandiya'yı hem de İsveç'i bir an önce NATO ailesine tam üye olarak kabul etmeyi sabırsızlıkla bekliyorum." ifadelerini kullandı.

TÜRKİYE İLE İSVEÇ ARASINDA GÖRÜŞME

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström ile telefon görüştü.

Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Çavuşoğlu'nun İsveçli mevkidaşı Billström ile görüşmesinde NATO'nun genişlemesi konusu ele alındı.

ABD'DEN TÜRKİYE'NİN KARARINA İLİŞKİN AÇIKLAMA

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, "ABD, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Finlandiya'nın NATO'ya katılım protokolünü TBMM'ye göndereceğini açıklamasını memnuniyetle karşılıyor ve bu sürecin bir an önce sonuçlanmasını dört gözle bekliyor." ifadesini kullandı.

Türkiye'nin, İsveç'in de NATO'ya katılımını onaylamasını istediklerini belirten Sullivan, ayrıca Macaristan'ı da hem Finlandiya hem de İsveç için onay sürecini gecikmeden tamamlamaya davet etti.

Sullivan, Finlandiya ve İsveç'in NATO değerlerini paylaşan, ittifakı güçlendirecek ve Avrupa'nın güvenliğine katkı yapacak güçlü ortaklar olduğuna işaret ederek, "ABD, her iki ülkenin de bir an önce NATO üyesi olması gerektiğine inanıyor." ifadesine yer verdi.

FİNLANDİYA'NIN NATO'YA KATILIM PROTOKOLÜ

Kuzey Atlantik Antlaşması'na Finlandiya'nın Katılımına İlişkin Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi, TBMM Başkanı Mustafa Şentop tarafından imzalanarak TBMM Dışişleri Komisyonuna havale edildi.

Protokolün genel gerekçesinde, NATO'nun kurucu metni olan Vaşington Antlaşması'nın 10. maddesinde, "Taraflar, bu anlaşmanın ilkelerini geliştirebilecek ve Kuzey Atlantik Bölgesi'nin güvenliğine katkı yapacak durumda olan herhangi bir Avrupa devletini bu antlaşmaya katılmaya oy birliği ile davet edebilirler. Davet edilen devlet, katılım belgesini ABD hükümetine vererek bu antlaşmaya taraf olabilir. ABD hükümetinin aldığı her bir katılma belgesinden tüm tarafları haberdar edecektir." hükmünün yer aldığı hatırlatıldı.

Bu madde uyarınca NATO'nun izlediği temel yaklaşımlarından birini "açık kapı politikası"nın oluşturduğuna işaret edilen gerekçede, "Bu kapsamda ülkemizin Yunanistan ile birlikte 1952'de NATO'ya katılması ilk genişleme dalgasını teşkil etmiştir. Bunu müteakip Almanya Federal Cumhuriyeti 1955; İspanya 1982; Polonya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan 1999; Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovenya, Slovakya 2004; Arnavutluk ve Hırvatistan 2009; Karadağ 2017; Kuzey Makedonya ise 2020'de İttifaka katılmışlardır." ifadelerine yer verildi.

Böylelikle NATO'nun üye sayısının 30'a ulaştığı aktarılan gerekçede, "NATO'nun genişlemesi bilhassa Soğuk Savaş sonrası dönemde Vaşington Antlaşması'nda ifadesini bulan demokrasi başta olmak üzere evrensel değerlerin Avrupa-Atlantik bölgesinde zemin kazanması ile özgür, demokratik ve bütünleşmiş bir Avrupa hedefinin gerçekleştirilmesi yolundaki önemli gayret kulvarlarından birisi olmuştur." denildi.

Türkiye'nin "açık kapı politikasını desteklediği" belirtilen gerekçede, şu değerlendirme yapıldı:

* Finlandiya ve İsveç, NATO'nun en yakın iki ortağı olarak tanımlanmaktadır. İki ülke, İttifakla kapsamlı ve çok boyutlu işbirliği yürütmektedir. Aynı zamanda savunma ve güvenlik alanında sahip oldukları imkan ve yeteneklerle öne çıkmaktadır. Müttefik ülkelerin silahlı kuvvetleriyle yüksek birlikte çalışabilirlik düzeyini haiz bu yeteneklerle NATO'nun muhtelif harekatlarına ve misyonlarına da kapsamlı katkılarda bulunmaktadır.

* Her ikisi de AB üyesi olup savunma ve güvenlik konularında uzun bir süre tarafsızlık politikası izleyen Finlandiya ve İsveç, Rusya'nın 24 Şubat 2022'de Ukrayna'da başlattığı savaşla birlikte NATO'ya katılımı tezekkür etmeye başlamışlardır. Bu süreçte eşgüdüm içinde hareket eden bu iki ülke ulusal karar alma süreçlerini tamamlayarak 18 Mayıs 2022'de resmen NATO'ya üyelik başvurusunda bulunmuşlardır.

* Sürecin ilerletilebilmesi için Finlandiya ve İsveç'ten terörle mücadele ile savunma sanayisi ihracatında uyguladıkları yaptırımların ve kısıtlamaların kaldırılması başta olmak üzere meşru güvenlik kaygılarımızın giderilmesine yönelik somut adımlar atmaları tarafımızdan talep edilmiştir. Bu çerçevede 25 Mayıs 2022'de Ankara'da başlayan üç ülke heyetleri arasındaki görüşmeler bilahare NATO Genel Sekreterinin inisiyatifiyle Brüksel'de devam etmiştir. 28-30 Haziran 2022'de Madrid Zirvesi'nin hemen öncesinde NATO Genel Sekreterinin kolaylaştırıcılığında üzerinde mutabakat sağlanan Üçlü Muhtıra üç ülkenin Dışişleri Bakanları tarafından 28 Haziran 2022'de Madrid'de imzalanmıştır.

* Üçlü Muhtıra temelinde terörizmle mücadele ve savunma sanayisi ihracatındaki kısıtlamaların kaldırılması hususlarında beklentilerimizi karşılama taahhüdünde bulunmaları üzerine, NATO Madrid Zirvesi'nde, Üçlü Muhtıraya Zirve Bildirisi'nde atıfta bulunulması suretiyle İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliğine davet edilmelerine muvafakatimiz verilmiş, anılan ülkeler İttifak'a katılım müzakerelerine başlamaya davet edilmiştir.

* Bu temelde her iki ülkenin NATO'ya Katılım Protokolleri, 5 Temmuz 2022'de Brüksel'de Müttefik ülkelerin NATO Daimi Temsilcileri tarafından imzalanmıştır. Böylece 'davetli' statüsünü kazanan Finlandiya ve İsveç bu noktadan itibaren tüm NATO toplantılarına iştirak edebilmekte ve tasnife tabi olanlar dahil ilgili belgelere erişebilmektedir.

Gerekçede, 28 müttefikin söz konusu katılım protokollerine dair iç onay süreçlerini tamamladığına değinilerek Macaristan'daki onay sürecine ilişkin Macaristan Ulusal Meclisindeki görüşmelerin 1 Mart 2023 tarihi itibarıyla başladığı hatırlatıldı.

İsveç ve Finlandiya'nın İttifak'a resmen ve hukuken katılımının, tüm üye ülkeler ile davetli ülkelerin katılım protokolünü kendi iç mevzuatlarına uygun olarak onaylamalarından sonra, her bir davetli ülkenin NATO'yu kuran Vaşington Antlaşması'nı imzalamaya çağrılmasıyla ve bu ülkelerin kendi onay süreçlerini tamamlamalarıyla gerçekleşeceği bildirilen gerekçede, şunlar kaydedildi:

* Finlandiya, Katılım Protokolü'nün onaylanmasına dair Kanunu 1 Mart 2023'te Parlamentosunda onaylamıştır. Üçlü Muhtırayla Finlandiya ve İsveç'in bu belgedeki taahhütlerini somut olarak uygulamalarının takibi ve ilerlemenin gözden geçirilmesi amacıyla Daimi Ortak Mekanizma tesis edilmiştir. Cumhurbaşkanlığı ve Dışişleri, Milli Savunma, İçişleri ve Adalet Bakanlıkları ile Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığından yetkililerimizden müteşekkil heyet üyelerimizin toplantılarına katıldığı Daimi Ortak Mekanizma, 26 Ağustos 2022'de Finlandiya'da, 24-25 Kasım 2022'de İsveç'te ve son olarak 9 Mart 2023'de Brüksel'de olmak üzere üç defa toplanmıştır.

* Gelinen aşamada, Üçlü Muhtıra'da kayıtlı taahhütler, Finlandiya'yla ikili ilişkilerimiz, bu ülkenin NATO'yla mevcut ortaklık ilişkisi ve birlikte çalışabilirliği bakımından erişilen seviye dikkate alındığında, Finlandiya'nın NATO'ya üyeliğinin Türkiye'ninki dahil Avrupa-Atlantik güvenliğine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu mülahazalarla Finlandiya'nın Kuzey Atlantik Antlaşması'na Katılımına İlişkin Protokol'ün onaylanmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir. (AA)