ABD Mer­kez Ban­ka­sı FED ’in ara­lık ayın­da fa­iz ar­tı­rı­mı­na baş­la­ma­sı ar­tık ne­re­dey­se ke­sin­leş­ti. İti­ra­zı olan­lar do­la­rın da­ha faz­la de­ğer­le­nip Ame­ri­ka­’nın re­ka­bet gü­cü­nü dü­şür­mek is­te­me­ye­ce­ğin­den dem vu­ru­yor­lar. Yan­lış!
De­ğer­li do­lar Ame­ri­ka için bu­lun­maz ni­met... Şöy­le so­run ken­di­ni­ze; AB­D’­nin en bü­yük ih­ra­cat ka­le­mi ne? Ce­va­bı bi­li­yor­su­nuz; Ame­ri­kan Do­la­rı­’nın bi­za­ti­hi ken­di­si... Ame­ri­ka, ta­ri­hi bo­yun­ca pi­ya­sa­ya sür­dü­ğü pa­ra­nın beş ka­tı­nı son 6 yıl­da te­da­vü­le çı­kardı. Pi­ya­sa­da do­lan­dı­ğı tah­min edi­len 4,5 tril­yon do­lar kar­şı­lı­ğın­da ne ve­re­cek ki Ame­ri­ka?
Ame­ri­ka­’nın fa­iz ar­tır­ma ka­ra­rı­nın ar­ka­sın­da ne var? Pa­ra­yı ya­vaş ya­vaş em­mek... Bu­nun ya­vaş ol­ma­sı ge­re­kir ki so­run çı­kar­ma­sın. Bu ara­da do­la­rın de­ğer­len­me­si, Ame­ri­ka­’nın ca­nı­na min­net... Ne za­man ki do­lar­lar Ame­ri­ka­’ya hız­lı­ca ge­ri dö­ner iş­te o za­man so­run or­ta­ya çı­kar.

Dİ­ĞER SE­NAR­YO ÇOK RİSK­Lİ


Ame­ri­ka­’da enf­las­yon öy­le bir yük­se­liş tren­di­ne gi­rer ki önü alın­maz. Ni­te­kim bu­nu sa­vu­nan­lar da yok de­ğil... Ame­ri­ka pi­ya­sa­la­ra sür­dü­ğü pa­ra­la­rı çek­me­yip enf­las­yo­nu ar­tı­rın­ca dün­ya­yı ha­ra­ca kes­miş ola­cak.
Dün­ya pi­ya­sa­la­rın­da do­la­şan tah­mi­ni 3,5 tril­yon do­lar, enf­las­yon­la her yıl bi­raz da­ha eri­yip Ame­ri­ka­’ya ge­lir kay­de­dil­miş ola­cak. Ta­bi­i bu se­nar­yo­nun bü­yük risk­le­ri var. Pa­ra­nın Ame­ri­ka­’ya dön­me hı­zı ar­tar­sa bu­yu­run si­ze ye­ni bir dün­ya kri­zi...
Ame­ri­ka­’nın sır­tı­nı yas­la­dı­ğı em­ti­alar... Özel­lik­le de pet­rol... Ame­ri­ka kâ­ğıt ve­rip pet­rol al­ma hak­kı­na 1972 yı­lın­da­ki an­laş­may­la ka­vuş­tu. Ame­ri­ka Mer­kez Ban­ka­sı do­lar ba­sa­bi­len tek mer­ci­i ol­du­ğu için, bu sa­ye­de dün­ya pet­rol re­zerv­le­ri­ne pa­ra ver­me­den sa­hip ol­du.

KA­SA­DA AME­Rİ­KA OTU­RU­YOR


Do­la­yı­sıy­la pet­rol al­mak is­te­yen­le­rin ön­ce Ame­ri­ka­’ya pa­ra öde­yip ye­şil kâ­ğı­dı sa­tın al­dı ve pet­ro­lün kar­şı­lı­ğı­nı onun­la öde­me­si ge­rek­ti.
Pet­rol dı­şın­da al­tın, pa­lad­yum, ba­kır... He­men he­men bü­tün em­ti­alar do­lar ile alı­nıp sa­tı­lı­yor.
So­nuç­ta dün­ya ti­ca­re­ti AB­D’­nin “do­lar üret­ti­ği­” ve onun dı­şın­da­ki tüm ül­ke­le­rin ise “do­la­rın sa­tın ala­bi­le­cek­le­ri­ni üret­tik­le­ri­” bir oyun üze­ri­ne ku­rul­du.
Şim­di dün­ya­da dö­nü­şüm ya­şa­nı­yor. Pet­rol 10-15 yıl içe­ri­sin­de oyun dı­şı ka­la­cak. Eko­no­mi­si pet­ro­le da­ya­lı ül­ke­ler ön­ce büt­çe son­ra­sın­da sos­yal so­run­lar ile bo­ğuş­ma­ya baş­la­ya­cak.
Bu ara­yı de­ğer­li do­lar ile ge­çir­mek Ame­ri­ka­’nın işi­ne ge­lir. Ame­ri­kan Do­la­rı yıl­lar içe­ri­sin­de dün­ya­da de­ğer­len­me­ye de­vam ede­cek. Oyun pla­nı “ka­sa ka­za­nı­r” üze­ri­ne ku­ru­lu...