“Şar­ki­yat il­mi­nin Mo­dern Arap Ta­ri­hiy­le il­gi­li ta­nın­mış isim­le­ri, önü­müz­de­ki Ha­zi­ran ayı içe­ri­sin­de Ame­ri­ka­’nın Prin­ce­ton Üni­ver­si­te­si­’n­de top­la­na­rak Or­ta­do­ğu­’nun ha­ri­ta­sı­nı ye­ni­den çiz­me­ye ça­lı­şa­cak­lar.
Ken­di­le­ri­ne ne­yi ör­nek ala­cak­lar der­si­niz?
19.YY Os­man­lı ida­re­ci­le­ri­nin uy­gu­la­dık­la­rı sis­te­mi!..
Ya­ni top­lum­la­rı ka­ğıt üze­rin­de çi­zil­miş sı­nır­lar ye­ri­ne, mez­hep ve inanç­la­rı­na gö­re be­lir­len­miş da­ha do­ğal çiz­gi­ler­le bir­bi­rin­den ayır­ma­yı esas tu­tan sis­te­mi!..

* * *

Bu te­şeb­bü­sün ger­çek­leş­ti­ril­di­ği­ni farz eder­sek, Or­ta­do­ğu her bi­ri İs­lam ka­nun­la­rı çer­çe­ve­sin­de, ken­di hu­kuk ve şe­r’­i ada­let sis­tem­le­ri­ne sa­hip oto­nom ufak dev­let­le­rin mey­da­na ge­tir­di­ği bir mo­za­ik gö­rü­nü­mü arz ede­cek. Tıp­kı ge­çen yüz­yıl­da­ki Os­man­lı ida­re­si al­tın­da ol­du­ğu gi­bi.
Has­ta ada­mın can çe­kiş­ti­ği 1916 yı­lın­da Sykes-Pi­cot ve da­ha son­ra Ver­say Ant­laş­ma­la­rı­’y­la ya­pı­lan dü­zen­le­me so­nun­da, Or­ta­do­ğu­’da Irak, Su­ri­ye, Lüb­nan, Fi­lis­tin ve Ür­dün gi­bi bir­ta­kım dev­let­ler mey­da­na gel­miş­ti.

* * *

...Top­lan­tı­ya ge­ti­ri­le­cek İs­ra­il pla­nı­na gö­re, he­men he­men Or­ta­do­ğu­’da­ki her mez­he­bin bir va­ta­nı ola­cak ar­tık. Ma­ru­ni­ler Lüb­na­n’­da, Dür­zi­ler Su­ri­ye ve Lüb­na­n’­da, Kürt­ler Su­ri­ye ve Ira­k’­ta, Şii­ler Gü­ney Irak ve İra­n’­ın bir kıs­mın­da, Sün­ni­ler Su­ri­ye, Lüb­nan, Ür­dün ve Fi­lis­ti­n’­de sı­nır­la­rı bel­li yurt sa­hi­bi ola­cak­lar.
Bu ül­ke­le­rin hep­si so­nun­da bir fe­de­ras­yon ve­ya kon­fe­de­ras­yon­da bir­le­şe­cek­ler. Su­ri­ye böy­le bir öne­ri­nin ger­çek­leş­me­me­si için elin­den ge­le­ni ya­pı­yor. Su­ri­ye Cum­hur­baş­ka­nı­’nın ye­di yıl­lık bir dö­nem için ye­ni­den se­çil­me­si­nin, İs­ra­il’­in mi­ni dev­let­çik­ler pla­nı­nı ön­le­me yo­lun­da bir ha­re­ket ol­du­ğu ile­ri sü­rü­lü­yor.

* * *

Prin­ce­to­n’­da İs­ra­il pla­nı ba­şa­rı­ya ula­şa­cak mı? Top­lan­tı­yı ida­re ede­nin, Si­yo­niz­min bel­li baş­lı ta­raf­tar­la­rın­dan Prof. Ber­nard Le­wis ol­du­ğu­na ba­kar­sak, bu­na ko­lay­ca “ha­yı­r” di­ye­me­yiz!..”

* * *

Sev­gi­li okur­la­rım,
Oku­du­ğu­nuz sa­tır­la­rı “Yıl­lar­bo­yu-Ya­kın Ta­ri­h” Der­gi­si­’nin 1978 yı­lı Ma­yıs sa­yı­sın­dan, özü­ne hiç do­kun­ma­dan ama bi­raz kı­sal­ta­rak alın­tı­la­dım. (Ek­şi­söz­lük- “Or­ta­do­ğu­”ya ye­ni bir ha­ri­ta mı?”)
O yıl Prin­ce­ton Üni­ver­si­te­si­’n­de dü­zen­le­nen top­lan­tı, Irak ve Su­ri­ye­’nin bö­lün­me plan­la­rı­nın yıl­lar ön­ce­si­ne da­yan­dı­ğı­nı ve ye­ni Or­ta­do­ğu ha­ri­ta­sı çi­ze­ri­nin İs­ra­il ol­du­ğu­nu gös­ter­me­si ba­kı­mın­dan çok önem­li.
İs­ra­il pla­nın­da Os­man­lı sis­te­mi­nin esas alın­ma­sı ve mi­ni dev­let­le­rin or­tak bir ça­tı al­tın­da bir­leş­me­le­ri­nin ön­gö­rül­me­si de hay­li dik­kat çe­ki­ci!
Em­per­ya­lizm şim­di o ha­ri­ta­yı adım adım ha­ya­ta ge­çi­ri­yor.
O hal­de ge­çen cu­mar­te­si gün­kü “Sı­ra Su­ri­ye­’nin Pay­la­şıl­ma­sı­na Gel­di­” baş­lık­lı ya­zı­mı­zın so­nun­da yer alan so­ru­yu bir kez da­ha yi­ne­le­me­nin ye­ri­dir:
Irak ve Su­ri­ye ta­mam da, coğ­raf­ya­mı­zı “mi­ni dev­let­çik­le­re böl­me­” se­nar­yo­su­nun bun­dan son­ra­ki he­de­fin­de aca­ba han­gi ül­ke var?