Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın önceki gün bu köşede, Covid-19 aşısı hakkındaki sorularıma verdiği yanıtlar geniş yankı buldu. “Moderna ve AstraZeneca aşısını neden almadık?” diye sormam üzerine Bakan Koca’nın verdiği yanıt bilim ve tıp dünyasında tartışmalara neden oldu.

Çünkü Koca, Oxford Üniversitesi ile AstraZeneca şirketinin geliştirdiği İngiliz aşısını güvenilir bulmadığını kaydederek, “Almaktan yana olmadım” dedi.

“Neden?” deyince şöyle devam etti:

“Vatandaşıma ‘Yüzde yüz güvenebilirsiniz. Ben de yaptırmak istiyorum’ diyebileceğim bir aşı olma noktasında, daha emin değil dünya. Uzun vadeli bağışıklık sonuçlarını bilmiyoruz. Erken dönem sonuçlarını dünya göremedi.”

THE LANCET: BAŞARI ORANI YÜZDE 70

Tesadüf bu ya...

Dünyaca ünlü tıp dergisi The Lancet’te dün AstraZeneca’nın Faz 3 bulgularına ilişkin onlarca bilim insanı tarafından kaleme alınan bir makale yayınlandı.

Makaleye göre aşının Faz 3 çalışmasına 23 Nisan - 4 Kasım 2020 arasında İngiltere ve Brezilya’da 23 bin 848 kişi katıldı.

Gruptan 11 bin 636 kişiye aşı, geri kalanına plasebo (aşı görünümünde sıvı) verildi.

İki dozu standart şekilde alanlarda aşının etkinlik oranı yüzde 62.1 şeklinde gerçekleşti.

İkinci doz düşük verildiğinde oranın yüzde 90’a çıktığı anlaşıldı.

Başarı ortalaması yüzde 70.4 kabul ediliyor.

‘OLDUKÇA ETKİLİ, GÜVENEBİLİRİZ’

The Lancet’in Aşı ve Tedavi Komisyonu’ndan, Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Önder Ergönül, “Bilimsel olarak aşının etkinliği yüzde 90’lara çıkıyor. Oldukça etkili. Güvenebiliriz” diyor.

Türk Tabipleri Birliği, Covid- 19 İzleme Kurulu ve Uludağ Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi olan Prof. Dr. Kayıhan Pala da “Bu iyi bir rakam. Ancak 175 yan etki saptanmış. 84’ü gerçek aşı verilen grupta, 91’i de kontrol grubunda. Aşı grubundan hiçbiri hastaneye yatacak kadar Covid- 19 geçirmemiş” diye konuşuyor.

Prof. Pala, dünyada en çok sipariş verilen aşının AstraZeneca olduğunu ekliyor.

SİPARİŞ LİSTESİNDE TÜRKİYE YOK

Şu halde, biz neden AstraZeneca ve BioNTech temin edemiyoruz?

Pala, iki Türk bilim insanı tarafından geliştirilen BioNTech’ten yeterince aşı alınmamış olmasını izaha muhtaç görüyor. Bakan Koca’nın “1 milyon doz aldık” demesine karşın BioNTech’in sipariş listesinde Türkiye’nin bulunmadığını belirten Pala, şöyle konuşuyor:

“Covid- 19 aşısı çalışmaları bu yıl mart ayında başladı. Ülkeler sona kalmadan alalım diye sipariş verirken, bizim almamamız anlaşılır gibi değil. Demek ki yeterli çaba gösterilmemiş.”

Ergönül de bu görüşte...

Sağlık Bakanlığı’nın bugüne kadar uygun bir strateji ile hareket etmediğini ve yeterince şeffaf davranmadığını ileri süren Ergönül, “Bu aşılar yakından izlenmeli ve vaktinde hareket edilmeliydi. Bugüne gelinmesinde, maddiyat da etkili olmuş olabilir. Çünkü aşıların ücretleri yüksek” şeklinde konuşuyor.

YERLİ AŞI NİSANA YETİŞMEZ

Ayrıca Bakan Koca’nın, yerli Covid- 19 aşısının Nisan 2021’e kadar yetişeceğini söylemesi bilim insanlarınca gerçekçi bulunmuyor.

Ergönül, şu görüşü savunuyor:

“Koca, ‘Çin aşısını alalım. Nasıl olsa aşımız çıkacak’ diyor. Alınan dozun eksik olduğunu kabul ediyor. ‘Türk aşısıyla telafi edeceğiz’ diyor. Nasıl garantiliyoruz? Türkiye’nin son 30 yılda aşıda deneyimi yok ki. Dünya onlarca yıllık bilim yatırımıyla bunu yapabiliyor.”

Pala da Dünya Sağlık Örgütü’ne göre hiçbir Türk aşısının klinik aşamaya gelmediğine dikkat çekiyor.

Pala, şöyle devam ediyor:

“Dünyada 52 aşı klinik aşamaya geçti. Bu listede Türk aşısı yok. Türkiye’de sekiz adet klinik öncesi aşı var. Hiçbiri Faz 1’e gelebilmiş değil. Nasıl sonuç vereceklerini bilmiyoruz. Fakat umutla bekliyoruz.”

EN UCUZ AŞI

Bakan Koca’nın güvenilir bulmadığı AstraZeneca’ya ilişkin sipariş verileri Ergönül ve Pala’yı doğruluyor. Bu aşıdan ABD ve Hindistan 500’er, AB 400, Japonya 120, İngiltere, Endonezya ve Brezilya 100’er milyon doz sipariş verdi.

Türkiye gibi Çinli Sinovac’a adını yazdıran Meksika ve Şili, AstraZeneca’dan da 77 ve 14 milyon temin etti. Arjantin ve Mısır ise yalnızca AstraZeneca aldı.

Dahası AB tarafından Rumlara gönderilecek olan 1.2 milyon AstraZeneca ve BioNTech aşısının 400 bini KKTC’ye verilecek.

Bu arada AstraZeneca, en ucuz aşı olarak biliniyor.Bir dozu üç dolara satılırken...

Türkiye’nin Çin aşısına 11 dolar ödeyeceği belirtiliyor.

Oxford Üniversitesi’nin Covid- 19 aşısını güvenilir bulmayan Sağlık Bakanlığı’nın, Nisan 2021’den sonrası için Erciyes Üniversitesi’nin geliştireceği aşıya umut bağlaması, kuşkusuz yerli ve milli bir tutumdur. Fakat 84 milyonun sağlığı ve hayatı açısından ne kadar bilimseldir, emin değilim.