Geçtiğimiz perşembe günü yazdım:

CHP Grup Başkanvekili ve Manisa Milletvekili Özgür Özel’in konuk konuşmacı olduğu, internet ortamında düzenlenen “Taksim Toplantıları”nın katılımcıları arasındaydım.

Özel hükümet dönemleri itibarıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) milletvekillerinin (yasama-denetleme) Meclis Başkanı’na, bakanlara (yürütme) yönelttikleri soru önergelerine verilen yanıtların oranlarını hesaplamış; “Hazine ve Maliye Bakanı Beraat Albayrak yüzde 0.80 ile kendisine yöneltilen soru önergelerine en az yanıt veren bakan” diyordu.

★★★

YÜZDE 93 NASIL BULUNDU?:

Serhat Albayrak’ın başında olduğu medya grubu, Meclis’in açıkladığı istatistiği referans alarak Bakan Dr. Albayrak’ın cevaplandırdığı soru önergeleri oranının yüzde 93 olduğunu yazdı.

Aradaki dev fark nereden geliyor?

Meclis “Anayasal süresi geçtikten sonra cevaplandırılan” soru önergelerini de istatistiğe dahil ediyor.

Özel ise “en geç 15 günlük anayasal süresi içinde” cevaplanan soru önergelerine dikkat çekmek istiyor.

Söz konusu iddiaya yer verdiğim yazımı alıntılayan internet siteleri de dahil olmak üzere “yalan” denilen habere; 24 saat içinde erişim engeli getirildi.

Ne hız değil mi? Bakanlar da TBMM’de milletvekillerinin soru önergelerine bu hızda geri dönseler keşke!

ÖZGÜR ÖZEL’İN İSTATİSTİĞİ: Özgür Özel’in yazıma konu olan ve dikkat çekmek istediği istatistiği biraz daha açayım:

24 Temmuz 2020 itibarıyla Berat Albayrak’ın anayasal süresi olan 15 gün içinde yanıtladığı önerge sayısı 57 olup, oranı yüzde 4.37’dir. Albayrak, 24 Şubat 2020 itibarıyla süresi içinde sadece 7 önerge yanıtlamış ve bu oran da yüzde 0.80’e denk geliyor.

ANAYASAL SÜRE 15 GÜN: Özel, soru önergelerine “15 günlük anayasal süresi içinde” verilen yanıtları iktidar dönemleri ile de karşılaştırıyor.

1999-2002 yılları arasında verilen 8 bin 240 önergeden 7 bin 164 tanesi zamanında yanıtlanmış. Oran yüzde 86.94...

AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılı ile 2007 yılı arasında soru önergesi sayısı 22 bin 994’e çıkmış, yanıt sayısı 14 bin 395’te kalmış. Oran yüzde 62.60...

2007-2011 yılları arasında cevap oranı yüzde 49.49’a kadar düşüyor.

Devam eden yıllarda süresi içinde yanıtlanan soru önergelerinin oranı eriye eriye 2018-2019 yılları arasındaki 27. dönemde yüzde 10.69’a kadar geriliyor.

Özetle 21’inci dönemle, 27’nci dönem arasında verilen yanıtlarda 76.25 puanlık fark ortaya çıkıyor.

Asıl mesele de bu!

NE ÇOK SORU YANITSIZ: 2011-2015 yılları arasında verilen soru önergelerindeki patlama dikkat çekiyor.

64 bin 112 soru önergesi verilmiş ve süresi içinde yanıtlanma oranı yüzde 22.22’de kalıyor.

Meclis’in denetleme mekanizmasını çalıştıran “soru önergeleri” uygulamasının “etkinliğini” tartışmaya açmakta yarar var.

Ne çok soru önergesi veriliyor, ne çok soru cevapsız kalıyor.

Soru önergeleri hazırlanırken ve de cevaplanırken gösterilen özen, Meclis’in denge ve denetim yetkinliğini artıracaktır.

YORMA BENİ: Albayrak soru önergelerine cevap verirken işin kolayını da bulmuş. Soru önergesi sahibi milletvekilini, kendisiyle yapılan röportajlar ve konuşma videolarının yer aldığı linklere yönlendiriyor.

Oku, izle, öğren; beni yorma” modeli...

Merkez Bankası’nın swap anlaşmalarından tutun da, kamu-özel yatırımların maliyetine; kamu bankalarının otomobil ve konut kredilerinden, İBB’nin okullara, vakıflara yaptığı ödemelere kadar soru önergesine dönüşmüş 1303 kayıt. Süresi içinde cevaplananı ara ki bulasın!



★★★

TAM VE DOĞRU İFŞA: Mahkemelerde ifadelerin “gerçekliğini” belirleyen hukukun evrensel iki temel kriterini hatırlatmalıyım.

Birincisi “tam” (eksiksiz), ikincisi “doğru” ifşa...

Albayrak’ın soru önergelerine verdiği yanıtların yüzde 1’e bile ulaşmadığını belirttiğim yazıma “yalan” diyenlerin; adı, sanı, konumu açıkça belirtildiği halde, Sözcü’yü adreslemesi bu iki temel ilkeyle çelişiyor.

Ve de soru önergelerine verilen gecikmiş yanıtların sayısını yazmadım. Bu kategori hem Anayasal süreyi aşıyor hem de ikna edici bulmadığımdan kayda girmiyorum.

TBMM’nin istatistiklerinde süresi içinde yanıtlanmayan soru önergelerinin “Gelen kağıtlarda yayımlandı” bölümüne gittiği bilgisi yer alıyor.

Onlar ne cevaplanmış ne de reddedilmiş; sandığa konmuş soru önergeleri...

Anayasa’nın 98’inci maddesi: En geç 15 günde yanıtla


Anayasa’nın 98’inci maddesi (Değişik: 21/1/2017-6771/6 md.):

“Türkiye Büyük Millet Meclisi; Meclis araştırması, genel görüşme, Meclis soruşturması ve yazılı soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanır.

Yazılı soru: Yazılı olarak en geç onbeş gün içinde cevaplanmak üzere milletvekillerinin, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara yazılı olarak soru sormalarından ibarettir.”