Normal şartlarda kripto paralar ve yapılması beklenen düzenleme hakkında bir yazı yazacaktım ki, Diyanet İşleri Başkanı’nın sorulan “kripto paralar caiz mi, değil mi?“ sorusuna verdiği “Şu an için netleşmedi...” cevabını duyunca, güncelleme gelmesini beklemeye karar verdim.

Vahiy ne zamana gelir acaba? Günaha girmemek adına küresel piyasalar hakkında yazmak en iyisi galiba...

★★★

Zaten her şey başından belliydi... Bundan sonra neler olacak, onlar bile belli... Dünya piyasalarında yaşananlar sadece malumun ilamı... Bizim yaptığımız ise bitmiş maçın yorumu... Filmi çevirmişler, bize izlettiriyorlar biz de heyecanlanıyoruz. Olay bundan ibaret...

O kadar çok para basıp dağıtmanın, tatlı tatlı yemenin acı bir sonucunun olmayacağını düşünmek işin mantığına aykırı...

★★★

Ekonomi kitaplarda öğretilen; paranın zaman değerinin faiz oranı cinsinden ölçüldüğüdür... Oysa dünyada akıl almaz bir çılgınlık yaşandı. Dünyada bırakın “sıfır” faizi, “negatif” faiz diye bir kavram çıktı.

Öyle böyle de değil... Piyasalarda negatif faizli tahvil tutarı 24 trilyon dolara kadar yükseldi bir ara...
Yani bugün 100 doları verip gelecekte 99 dolar almaya razıydı
bu miktarda para...

★★★

Bu durum bir anomalinin işaretiydi... Sürdürülebilir olmadığı belli... Teoride ekonomiyi canlandırmak için merkez bankaları negatif faiz verip, bankaların kendisinde tuttuğu cari hesaplara uyguladığı faizi eksiye düşürüyor.

Anlamı: Bana yatırdığın para için faiz vermem, üste para alırım. Bu parayı bana yatıracağına, kredi ver veya harca... Boşuna hanene günah yazdırma...

★★★

Geçen yılın sonuna kadar bu meblağ 18 trilyon dolara gerilemişti ki bu hafta gelen verilerde özellikle Alman tahvillerinin pozitif getiriye geçmesiyle birlikte dünyada 5 trilyon doların altına indi. Belli ki sonu geldi.

İşte hikaye burada karışıyor. Tahviller satış yerse faizleri artar. Bunları ellerinde tutanlar zarar yazar. Bu durum zaten ekonomileri sallantıda olan borçlu şirketlerin ve hatta ülkelerin dahi canını çok yakar. Günü döndürecek para dahi bulamazlar.

★★★

Neden? Bankalar negatif faiz ortamında mecburen risk alıp normalde kredi vermeyecekleri şirketleri paraya boğdular.

Eksi faizler, tüketicilerin bankalardaki paralarını çekmesine ve ödeyebileceğinden çok daha fazla borç almasına neden oldu. Şimdi ceremesini çekmek durumundalar.

★★★

“Ne anlattın buraya kadar?” diyorsanız... Borçlanma maliyetleri çok yükselecek. Özellikle Türkiye gibi her daim borca ihtiyaç duyan ülkelerin durumu ağırlaşacak.

Ekonomiler özüne dönüyor. Piyasalar ile restleşilmez, inatlaşılmaz... Haliyle sık sık sarsıntılar yaşanacak. Vaziyet alın, işler karışacak.