Karadeniz’de savaş çıkarsa güneyimizde fırtınalar eser

Uluslararası ilişkiler uzmanı Köni, dünyanın endişeyle izlediği Rusya-Ukrayna-ABD krizini SÖZCÜ’ye değerlendirdi

Hasan Köni, “Rusya Ukrayna’ya saldırırsa ne olacak” sorusuna net bir cevap verdi: Amerika karşılık veremezse Biden Amerika’da kaybeder. Cevap verirse, 3’üncü Dünya Savaşı çıkar. Türkiye ateş çemberinde kalan ülke olur

Rusya ile Ukrayna arasındaki gerilimin giderek artması başta ABD ve AB ülkeleri ve tabii Türkiye olmak üzere endişe ile izleniyor. Rusya’nın savaş çıkarmayacağını açıklamasına rağmen ABD’nin “Rusya Çarşamba günü saldıracak, büyükelçiler Ukrayna’dan kaçıyor” şeklindeki haberleri ve Cumartesi günü ABD Başkanı Biden ile Rusya Devlet Başkanı Putin’in telefon görüşmelerinden bir sonuç çıkmaması endişeyi daha da arttırdı. Türkiye, bir NATO ülkesi olarak Ukrayna’nın yanında mı yer alacak, bunu yapması ne gibi sonuçlar doğurur, böyle bir savaş bölgeyi ve bütün dünyayı etkileyecek sonuçlara neden olur mu, acaba olay göründüğünden çok farklı olabilir mi gibi sorular ve daha birçok soru tam olarak anlaşılmayı bekliyor. Bu konuyu tüm detayları ve bilinmeyenleri ile Türkiye’nin tartışmasız en başarılı siyaset bilimcilerinden ve en iyi uluslararası ilişkiler uzmanlarından olan Prof. Dr. Hasan Köni ile konuştum.

- Sayın Köni, önce kısaca bu Rusya-Ukrayna çekişmesi nereden çıktı, anlatır mısınız?

Bu olayların çok daha öncesi var. Gorbaçov ve Reagan, 1990’larda iki Almanya’nın birleşmesi konusunda anlaşırlarken Rusya’nın da Doğu Almanya’da bulunma hakkı vardı. Almanya Ruslara mali yardım yapacak ve şu söz veriliyor: Amerika ve NATO Rusya’ya doğru genişlemeyecek. Bu alan da Baltık ülkeleri, Beyaz Rusya ve Ukrayna. Burası Rusya’nın Slav ve Ortodoks bölgesi. Doğu Avrupa ülkelerinin görüşü soruluyor, Margaret Thatcher’a soruyorlar, “NATO genişlemesin ve Doğu Almanya olduğu yerde kalsın” diyor ama ABD kabul etmiyor ve iki Almanya birleşiyor. Bundan sonra çeşitli anlaşmalar var; kısa mesafeli nükleer silahların Doğu Avrupa’dan çıkarılması gibi. Bu da yapılıyor. Bu anlaşmalarla Avrupa ve Amerika rahatlıyor ama Amerika söz vermesine rağmen genişlemeye devam ediyor. Baltık ülkelerini de NATO’ya alıyorlar, Yeltsin ses çıkaramıyor, Clinton’ın başkanlık dönemi ve onunla çok yakın ilişkileri var. Genişleme devam ediyor, daha sonraki yıllarda bu genişleme sevdasını Clinton da durduramıyor çünkü NATO ve Pentagon bu genişlemeyi istiyor.

- Yani olay, ABD ve NATO’nun genişleme isteğiyle başlıyor.

Evet, Rusya genişlemek istemiyor çünkü genişlediği yere bakacak parası yok.

- Madem ki kendisi yapıyor, ABD şimdi neden çok endişeli ve Putin’le görüşüyor?

Şöyle bir durum var, Trump geldikten sonra “Ben Avrupa’yı korumayabilirim, siz kendi savunma harcamalarınızı yüzde 2 artırın” dedi ve Avrupa “Rus saldırısına karşı” kendi savunma örgütlerini kurmaya başladı. Biden geldiğinde “ABD geri geldi” dedi ama Avrupa artık Rusya’dan korkmuyor, niye, çünkü Rusya’dan gaz alıyor. Almanya’ya Kuzey Gaz Akımı var, Karadeniz’den ve Ukrayna’dan geçen Türk Akımı var, Avrupa’yı Rusya besliyor, komünist de değil.  Bir tehdit unsuru olması lazım. Bu tehdit de Rusya korktuğu için Kırım’ı ilhak etti, Ukrayna’da iç çatışmalar çıktı. Ukrayna AB’ye girmek isterken AB “Ukrayna’nın borçlarını ödeyemem” dedi. Bunun üzerine Ukrayna Rusya’ya dönünce çatışmalar filan çıktı. Ukrayna’yı NATO’ya almaya çalışıyorlar, Rusya da “Ukrayna’yı NATO’ya alırsanız, Polonya’ya, Romanya’ya Bulgaristan’a nükleer silahlar yerleştirirseniz, Rusya’ya çok yakın, ben bunu kabul edemem” diyor. ABD de buralara gelmek istiyor.

Rusya’nın oralara gidip besleyecek durumu yok, bunu ABD de biliyor

- Oysa  “NATO’nun kuruluş amacı Rusya’nın  Avrupa’ya genişlemesini önlemek” diye bilinmiyor mu?

Öyle bir imaj veriliyor. 2021’de Rusya’nın stratejik analizi var “halkın refahını sağlamak için uğraşacağız” diyor, orada genişleme yok. Zaten Rusya’nın öyle bir emperyalist gücü yok ki, petrol ve gaz satıyor, arada sırada da silah satıyor. Yani oralara gidip besleyecek durumu yok, ABD bunu biliyor. ABD’de Kasım’da Senato’nun 3’te 1’i yenilenecek. Biden kazanmak istiyor. Ne zaman seçim olsa ülkeler halkı bir bayrak altında toplamak için savaş çıkarıyorlar. Thatcher da yaptı, gitti ta Malinas Adaları’nda ufacık iki ada için gemileri batırdı. Amerika, Avrupa’nın kendisinden kopacağı endişesiyle Rus gazına bağlı olmasını istemiyor. O yüzden Rusya “müdahale etmeyeceğim” demesine rağmen “Rus tehdidi var” diyor.

ABD, 2 bin-3 bin askerle durumu nasıl kurtaracak?

- Biden-Putin görüşmesinden de bir sonuç çıkmamış, “Halk Kiev’den kaçıyor” haberleri var. Siz ise biraz önce konuşmamızda “Garanti veririm ki Rusya saldırmayacak” dediniz. Neler olacağını öngörüyorsunuz?

Rusya  Afganistan’a girdiği zaman Batı devletleri ona gerilla hareketleriyle korkunç kayıp yaşattılar ve ekonomik açıdan bir çöküntü yaşadı. Şimdi ekonomisi iyiyken böyle bir alana girip Amerika’ya vurması halinde çok kötü durumlar olur. Amerika açısından da biliyorsunuz Afganistan’dan NATO güçlerine haber vermeden aniden çekildi. Bu rezalet! Burada Rusya saldırıp cevap veremezse daha büyük bir rezalet çıkacak. Cevap verse dünya savaşı çıkacak, böyle bir durum var ortada.

- Yani gerçekten bir dünya savaşı çıkabilir diyorsunuz!      

Tabii, çünkü Afganistan’dan çıktın, burada da horozlandın ama Rusya girdiğinde hiçbir şey yapmadın, Gürcistan’da da böyle horozlandığında Zurabişvili’yi destekledi, sonra Rusya girdiğinde hiç kımıldamadı. Üçüncü defa böyle yaparsa demek ki sen palavradan gürültü çıkarıyorsun, oraya 2000 asker göndermiş, karşı tarafta 150 bin asker var, nükleer menzilli füzeler var. Arkada Beyaz Rusya ordusu var. Kendi kamuoyuna “Büyük bir tehdit var, ben de kahramanca direniyorum. Trump, Rusya’nın adamıydı, biz Amerikan halkının yanındayız” modelini uyguluyor. Model bu!

- Amerika da savaş istediğine göre, çıkardığı “Putin her an saldırabilir” haberleri gerçek mi olacak?

Tabii ABD istiyor ama Rusya Avrupa’yla kötü olmak istemiyor, gaz satıyor, petrol satıyor, Avrupa’dan faydalanmak ve Avrupa’yla birlikte olmak istiyor.

Rusya ve Amerika yeni bir nükleer anlaşma noktasında birleşecek

- Rusya, ABD’nin bu çıkışlarını kabullenip oturabilir mi?

Hayır, şu noktada birleşecekler. Avrupa’yı koruma altına almak için yeni bir nükleer anlaşma yapılacak. Trump, orta menzilli nükleer anlaşmadan çekildi, sonunda bu anlaşma yapılırsa; iki tarafta nükleer silahları birbirlerine yakın alana yerleştirmeyecekler, Avrupa’ya karşı nükleer silah boyutu olmayacak anlaşmasını yaparsa oradan bir zaferle çıkmış olacak ve kendi kamuoyuna diyecek ki “Bakın Avrupa’yı korudum, NATO Avrupa’yı korudu, bizim yanımızda.” Sonra da “Rus gazına izin veriyorum” diyecek, bu da Rusları tatmin edecek bir olay, böylece uzlaşacaklar.

- Yani, bunlar bizim sinirlerimizi bozuyorlar, Wall Street Journal “Ukrayna Türk İHA’larını, SİHA’larını kullanarak Rusya’ya karşı güçlü olabilir” filan yazıyor ama bunların hepsi bir aldatmaca o zaman.

Bravo, palavra. Bu Amerikan kamuoyunu şişirmek ve Avrupa kamuoyunu kendi yanlarında tutmak için yapıyorlar. Ukrayna Başkanı Zelenski’nin Washington’da yaptığı konuşmalar var

“Rusya’nın bize saldıracağını tahmin etmiyorum, bizim Rus ordusunda yetişmiş subaylarımız var, söylüyorlar” diyor ama Ukrayna Başkanı’na, Amerika “saldıracak” diyor. Birkaç bomba patlatıp Rusya saldırmış gibi göstererek cevap veriyoruz da diyebilirler.

- Türkiye’yi, Suriye savaşına sokmak için yaptıkları gibi.

Doğru, aynen o rolleri var. Çünkü Amerikan özel kuvvetleri Ukrayna’nın içinde. Rusya’nın oraya asker koyması, Ukrayna’nın Amerikan ve İngiliz silahlarıyla kendi bölgelerine saldırmasından korktukları için. Bütün Rus belgelerinde bunu söylüyor. Bir olay daha var Çin, Tayvan’a gözünü dikmiş durumda, savaş çıktığı anda Amerika Rusya’yla uğraşırken Tayvan’ı alır.

Rusya saldırır, ABD karşılık verirse dünya savaşı çıkar

- NATO üyesi ülkelerin liderleri Rusya-Ukrayna gerilimiyle olağanüstü toplantı yaptılar, ABD, Avrupa ülkeleri, Kanada, herkes katıldı ama Türkiye ve Erdoğan davet edilmedi. Ahmet Davutoğlu “Bedelini en çok bizim ödeyeceğimiz krizde davet edilmedik” dedi. Sizce neden edilmedik?

Türkiye’nin hem Rusya’yla kötü olmadan, hem NATO içinde kalarak hareket etmeye çalıştığını biliyorlar. Şundan da eminler, herhangi bir olay olduğunda Türkiye NATO’nun dediklerini yapacaktır. Yalnız burada Türkiye’nin kaybı çok büyük, eğer savaş çıkarsa Rusya’da yüzlerce Türk şirketi var, Rusya’dan gelen turistlerin turizme katkısı çok önemli ve Kuzey Türk Akımı var, Karadeniz’den geçip Avrupa’ya gidiyor, Ruslar Türkiye’ye parasını ödüyor, Rusya onu da kesecek. Rus doğal gazıyla geçiniyoruz, İran vermiyor. Enerji açısından zaten zor durumdayız ve böyle bir durum var. Böyle bir olay çıkarsa Türkiye’nin büyük kayıpları olacak. NATO ne yaparsa yapsın, PKK’yı desteklediğinde bile Türkiye yanlarında. O yüzden Türkiye’nin denge içerisinde kalacağını tahmin ediyor ve çağırmıyor ama savaş çıkarsa Türkiye’nin kayıpları büyük olacak. Putin, Biden ile görüşmesinde savaş çıkmayacağını söylemiş olabilir, “Biz saldırmıyoruz” demiştir, daha önce Lavrov da söylemişti. Bunlar yalan söyleyecek ülkeler değil. Rusya’nın Afganistan olayından tecrübesi var, ekonomisi yeterli değil.

ÇOK AĞIR BEDELİ OLUR

- Savaş çıkarsa tam olarak Türkiye’ye ne olur?

Ermenistan ve Suriye kartı başta olmak üzere savaşın çok farklı cephelere yayılması söz konusu olur. Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşta Yunanistan, Ege ve Kıbrıs için harekete geçer. Güney’de Suriye meselesi, Doğu’da Ermenistan-Azerbaycan, Ege’de Yunanistan ve Kuzeyde Ukrayna-Rusya krizi ile Türkiye ateş çemberi içinde kalan ülke olur. Karadeniz’e en büyük sahili olan ülke Türkiye, Rus donanması da orada. NATO ile Rusya arasında kalacağız. Karadeniz’de bir olay çıktığı anda güneyimizde fırtınalar oluşur, YPG-PKK bu durumdan önemli ölçüde faydalanır. Türkiye’nin Rusya’yı karşısına alması Kafkaslar ve Ortadoğu’da yeni sıcak çatışma demektir. Tekstil, turizm, tarım ve enerjide dibe vururuz.

- Rusya saldırmayacak derken birdenbire Çarşamba günü saldırırsa ne olacak?

İşte o zaman büyük felaket olur. Saldırdı, Amerika cevap veremedi, Biden Amerika’da kaybeder. Cevap verdi, 3’üncü Dünya Savaşı çıkar.

Amerika, Rusya’dan korkmuyor asıl derdi üretim yapan Çin

- Amerika’nın Suriye’de PYD’ye devlet kurdurmak için IŞİD’i aniden ortaya çıkarması gibi şimdi de bütün dünyayı aldatıyor.

Bizim kuzey hattından geçen Yol ve Kuşak Çin Projesi var, Türkiye’den geliyor, bir hat da  Ukrayna’dan geliyor, Polonya, Romanya oradan Avrupa’ya gidiyor. Böyle bir çatışma çıktığında ABD o projenin de önünü kesmiş oluyor. Yani bir taşla iki kuş vuruyor.

- Hem Rusya’ya karşı zafer kazanmış görünecek, hem de Çin’in işini engelleyecek.

Evet, çok akıllı oynuyorlar, yanında çok iyi yetişmiş danışmanlar var. Aslında Rusya’dan korkmuyorlar, asıl korktukları Çin, üretim yapan Çin’den korkuyorlar.