Rusya’nın Ukrayna’ya savaş açmasıyla birlikte ortaya çıkan iki temel konu var: Biri Avrupa’nın enerji arz güvenliği, diğeri küresel dolar sisteminin geleceği...

★★★

Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’nın Donbass’a askeri müdahalesi başlar başlamaz ilk hamle Almanya’dan gelmiş, yaklaşık 55 milyar metreküp Rus gazını Avrupa’ya taşımak üzere inşa edilen Kuzey Akım 2 projesini dondurduğunu açıklamıştı.

★★★

AB ülkeleri 2020 yılında tükettiği 541 milyar metreküp doğalgazın yüzde 40’ını (yaklaşık 216 milyar metreküp) Rusya’dan tedarik ediyor.

Amerikan yaptırımları yanlısı tutum alan Avrupa Komisyonu, Rusya doğalgazına olan bağımlığını aşamalı olarak azaltarak, 2030 yılına kadar sıfırlama hedefi koydu.

★★★

Rusya Batı’nın yaptırımlarına karşı enerji kartını açtı ve dost olmayan ülkelere “ruble” ile ticaret şartı getirdi.

Rusya’nın çağrısına “şimdilik” Hindistan ve Vatikan olumlu yanıt verdi.

ABD Doları’na karşı hamle yapan Irak’ta Saddam’ın, Libya’da Kaddafi’nin sonunu hatırlarsak, “Dünya tehlikeli sulara girdi” demek yanlış olmaz.

★★★

TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası üyesi ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPOA) Arama Grubu Başkanlığı ve Yurt Dışı Projeler Grup Başkanlığından emekli Yüksek Jeoloji Mühendisi Özer Balkaş, Avrupa’nın dünyanın en yüksek doğalgaz rezervlerine sahip Rusya ile gaz ticaretini kesmesinin mümkün olmadığını savunuyor.

★★★

Balkaş, Türkiye açısından ise 2002’de devreye alınan Mavi Akım Boru Hattı’ndan gelen yıllık 16 milyar metreküp Rus gazında arz güvenliğine dikkat çekiyor.

Rusya’ya yönelik yaptırımlarda Amerika’dan yana tutum alan İtalyan enerji şirketi ENI, Türkiye’ye yılda 16 milyar metreküp Rus gazını taşıyan Mavi Akım projesinde Gazprom’un ortağı.

ENI, bu projedeki yüzde 50 hissesini satacağını açıkladı.

★★★

Doğu ile Batı arasında enerji köprüsü konumunda olan Türkiye, Azerbaycan ile devreye alınan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) projesi vesilesiyle de pazarlıkların içinde.

Azerbaycan’ın TANAP üzerinden TAP’a bağlanarak Avrupa’ya giden gaz miktarını 10 milyar metreküpe çıkaracağını açıklaması; Türkiye’nin alacağı geçiş ücretleri ve ülkede kalacak gaz miktarı da masanın üzerine konular arasına girdi.

Balkaş; Azerbaycan’ın Rusya ile yakın ilişkilerinden dolayı Rusya Devlet Başkanı Putin’e karşı bir tutum alamayacağı görüşünde.

★★★

Yıllık 60 milyar metreküp gaz taşıma kapasitesi olan Baltık Denizi’nin altından Almanya’ya ulaşan Kuzey Akım-1 boru hattı devrede.

Balkaş, Avrupa’nın bu hattan doğalgaz tedariğini sürdüğünün altını çiziyor.

★★★

Batı’nın yaptırımlarından etkilenmesi olası diğer iki projeden birisi de Türkiye üzerinden Rus gazını Avrupa’ya ulaştıran TürkAkım Boru Hattı.

Bu hattın bir bölümü önceki yıl devereye alındı ve Macaristan’a ve Hırvatistan’a gaz akış sağlandı.

Yaptırımlardan etkilenmesi olası hatlardan bir ise Yamal-Europe...

Belarus üzerinden Rus gazını Almanya’ya taşıyan hat, çift yönlü kapasiteye sahip.

Rusya’dan tedarik kesildi.

Ancak Almanya tarafı bu hattan Polonya’ya gaz akışını sağlamayı sürdürüyor.

Türkiye-İsrail boru hattı kurulur mu?


Yukarıdaki bu soruya Balkaş ve Türkiye’nin Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) eski Daimi Temsilcisi Mithat Rende farklı açılardan yanıt veriyor.

Rende’nin görüşlerinin ana fikri şu:

İsrail’in doğalgazı Türkiye’ye taşıyacak bir boru hattı ancak ABD ve Avrupa’nın siyasi desteği ile mümkün olur. Bu konuyla Türk şirketleri de dahil olmak üzere küresel enerji şirketleri ilgileniyor.”

Rende, Doğu Akdeniz’de yeni keşiflerle 1 milyar metreküpe ulaşan İsrail gaz rezervinin sıvılaştırarak (LNG) taşınmasındaki yüksek maliyetin, boru hattı fikrini öne çıkaracağı görüşünde.

İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’un Türkiye’ye yaptığı ziyareti, iki ülke ilişkilerinde buzları çözülmesi yönünde atılan kuvvetli bir adım olarak kayda geçiliyor.

Balkaş, Rende’den biraz farklı düşünüyor; Doğu Akdeniz’e yeni bir boru hattı talebinin olmadığını vurguluyor.

Mısır ve Yunanistan’da küresel şirketlerinin yatırım atağının Türkiye-İsrail boru hattı seçeneğini “an itibarıyla” dışladığını iddia ediyor.

Küresel enerji mimarisini etkileyecek birden çok unsur var. ABD’nin İran, Irak ve Venezuela’da süren görüşmeleri; Norveç ve Danimarka’nın yol haritası...

Batı yaptırımları ile uluslararası para transfer sistemi SWIFT’den çıkarılan Rusya’nın kendi para transfer sistemini (SBFS), Çin’in CIPS’i devreye almasından, Avrupa’da verimlilik ve yenilenebilir enerji teknolojilerine yönelişe kadar...