“Millet İttifakı’nı oluşturan 6 siyasi partinin genel başkanları önceki gün İYİ Parti Lideri Meral Akşener’in konuğuydular. Yaklaşık 9 saat süren toplantının ardından imzalanan ortak metinde liderler, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın adaylığını kabul etmeyeceklerini açıkladılar ve “Anayasa”ya göre Türkiye Büyük Millet Meclisi yenileme kararı almadıkça, 14 Mayıs’ta yapılacağı ilan edilen seçimlerde, Sayın Erdoğan bir kez daha aday olamaz” dediler.

★★★

Şimdi sizi gerilere götürüyor ve 11 Temmuz 2020 tarihinde bu köşe için İYİ Parti Genel Başkan Başdanışmanı ve İzmir Milletvekili Dr. Aytun Çıray’la yaptığımız söyleşiyi hatırlatıyorum.

Dr. Aytun Çıray


Zira Sayın Çıray, bu konu hiç konuşulmazken, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 3. kez aday olamayacağını gündeme getiren ilk siyasetçilerden biriydi.

★★★

AYTUN ÇIRAY (A.Ç.): Gazetecilik deyimiyle “bomba olay” tam da burada... Milletimiz referandumda yüzde 70 oranında “evet” diyerek, 1982 Anayasası’nın Cumhurbaşkanı’nın seçilmesi ile ilgili 101. Maddesi’ni şöyle değiştirmiştir:

“Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş ve yükseköğrenim yapmış Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.” 

Sayın Dündar, Türk Milleti’nin yüzde 70’inin onayını almış bu madde, bir anayasa maddesine yakışan, şüphe götürmez bir hukuki açıklıkla yazılmıştır. Sayın Erdoğan ilk kez Sayın Abdullah Gül’ün görev süresini tamamlamasını takiben başlamak üzere 28 Ağustos 2014’te yüzde 51.79’luk bir oy oranıyla seçilmiştir. Birinci dönemini normal şartlar altında 2019 Ağustos ayında tamamlayacaktı. Ancak bildiğiniz gibi 16 Nisan referandumuna göre; 24 Haziran 2018’de genel seçimlerle birlikte Cumhurbaşkanlığı seçimleri de tekrarlandı ve Sayın Erdoğan ikinci kez seçildi.

UĞUR DÜNDAR (U.D.): Bu durum, ilk dört yıllık dönemini bir bakıma sıfırlayan Cumhurbaşkanı açısından yeni bir anayasal başlangıç sayılamaz mı? Biliyorsunuz Putin’in iki dönemdir yürüttüğü Rusya Federasyonu Başkanlığı, Temmuz başında Rus halkı tarafından onaylanan yeni anayasayla sıfırlandı. Aynı yorum, 17 Nisan 2016 referandumuyla yapılan değişiklik için de geçerli olamaz mı?..

(A.Ç.): Örnek ilk bakışta ikna edici görünüyor. Ancak maalesef hiçbir benzerlik yok. Putin çok uyanık. Rus halkının onayladığı yeni Anayasa’nın 81/1 maddesi, Putin’in önceki ve halihazırdaki başkanlık dönemlerini sıfırlıyor ve ona başkanlık seçimlerinde hiçbir sınırlama koymuyor. Oysa 17 Nisan Anayasa’sının 101. maddesinde hiçbir değişiklik yapılmadı ve o haliyle referandumda milletten onay aldı. Nedense her şeyin inceden inceye düşünüldüğü 17 Nisan anayasa değişiklikleri yapılırken“Yeni cumhurbaşkanlığı süresinin bu anayasa ile birlikte başlayacağının” yazılması çok açık anayasal bir gereklilik olduğu halde atlandı!..

(U.D.): Sizce bu atlanmada bir kasıt mı vardı?..

(A.Ç.): Bunu Sayın Cumhurbaşkanı’nın değerlendirmesi gerekir. Çünkü her şey çok açık: Eğer dediği gibi cumhurbaşkanlığı ve milletvekili genel seçimleri normal zamanında, yani 25 Haziran 2023 tarihinde yapılırsa, bu onun cumhurbaşkanlığının anayasal bitim noktası olacak. Nokta.

(U.D.): Peki ya sosyal, siyasi ve ekonomik bir dizi tatsız gelişme yüzünden Meclis’i feshedip genel seçimlere gitmeyi tercih ederse, etmek durumunda kalırsa...

(A.Ç.): Bunu yaptığı an Cumhurbaşkanı olarak siyasi hayatına da son noktayı koymuş olacak. Bu çok açık. Çünkü kendi iradesi ile kendi görev dönemini sonlandırmış oluyor. Halen 2’nci dönemini yürüttüğü için bir daha aday olamaz. Bu, Cumhurbaşkanı’na siyasi hayatına onun asla aklından geçirmediği erken bir dönemde son vermek olur.

(U.D.): Peki sizce Sayın Cumhurbaşkanı’na yeniden
aday olma hakkı tanıyan bir seçenek yok mu?

(A.Ç): Kendisi değil de Meclis erken seçim kararı alırsa, o takdirde mümkün olabilir. Çünkü Anayasa’nın net hükmü şöyle: “Cumhurbaşkanının ikinci döneminde, erken seçime Cumhurbaşkanı tarafından karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı tekrar aday olamaz.” Değişikliği kaleme alanlar sadece 116. maddede bu şansı tanımışlar. Ama maalesef kompozisyon Cumhur İttifakı’na böyle bir erken seçim kararı alabilmeleri için gereken beşte üçlük çoğunluk olan 360 sayısını vermiyor. Düşünüyorum da; 17 Nisan anayasasını hazırlayanlar bazı tuzakları da içine yerleştirmişler!..

(U.D.): Peki bu konuda YSK’nın bir oldubittisi ile karşı karşıya kalınır veya Anayasa Mahkemesi kendisine yapılacak bir tedbir başvurusunu reddederek Cumhurbaşkanı’nın Meclis’i feshetmesi durumunda yeniden aday olmasına cevaz verirse?..

(A.Ç.): YSK asla kendisini Anayasa Mahkemesi yerine koyamaz. Anayasa Mahkemesi de Türk Milleti’nin yüzde 70 gibi çok yüksek bir onay verdiği ve çok açık bir dille yazılmış, hiçbir müphemliğin gölgesinin düşmediği 101. madde değişikliğine aykırı bir karar alamaz. Bu şartlarda erken seçim nasıl olacak? Hodri meydan! Tayyip Bey bulsun gelsin 360’ı tekrar aday olsun. Zor!..”

★★★

Engin devlet adamlığı birikimine sahip bulunan deneyimli siyasetçi Dr. Aytun Çıray’ın hiç kimsenin sözünü etmediği bir tarihte, Anayasa’ya göre Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 3.kez aday olamayacağını çok net biçimde söylediği bu tarihi söyleşinin yorumunu sizlere bırakıyorum.