Zammetreye bağlanan gıda fiyatlarına erişemeyecek kadar yoksullaşan Türkiye’nin tarımı buharlaşmıyor, yabancıların, tekellerin eline geçiyor.

Tarımsal üretimin ilk halkası gübreden, tohuma kadar uluslararası tekellerin “doğal alanı” olduk...

★★★

Tarım sanayicisi, gübre başta olmak üzere tarımsal girdilerde yerlilik oranını artırıp maliyet odaklı çalışıyor.

Küresel güçlerin “şirketler” sütununda silah sanayine eşlik eden ilaç ve gıda sanayi olduğunu hatırda tutarak bir örnek vermek isterim.

★★★

Türkiye’de en yüksek nişasta bazlı şeker kotasına sahip Amerikan firması Cargill, 2019 yılında başlattığı çiftçi eğitim programıyla; 12 ilde mısır, ayçiçeği ve kanola üreticisi 4 bin çiftçiye ulaşmış.

2030 yılına kadar 10 milyon çiftçiye dokunmayı hedefliyorlar. Eğitimli çiftçilerle yapılan tarımsal üretim sayesinde, geçen yıl yaşanılan kuraklığa rağmen yüzde 25 verim artışı sağladıklarını belirtiyorlar.

Cargill Gıda Orta Doğu, Türkiye, Afrika ve Hindistan Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO’su Murat Tarakçıoğlu, bir görüşmemizde Trakya’nın verimli tarım arazilerinde ayçiçek ekimi yapacaklarını söylemişti.

Türk çiftçisinin geleceği belli; topraksız tarım işçisi  olacak!

★★★

Nevzat Demir’in sahip olduğu Ziya Organik Tarım’ın da Trakya bölgesinde 516 bin dönüm arazide tohum üretim çiftliği kuracağı iddia ediliyor.

★★★

OYAK’ın iştiraklerinden Hektaş Gübre 5 bin çiftçiye “organomineral gübre” kullanım eğitimi veriyor.

Türkiye’de tarım topraklarında organik madde oranı olması gerekenin 3’te 1’ine düşmüş durumda.

Çiftçi verimi arttıracak diye kimyasal gübreyi basmış toprağa...

Türkiye’de tarımsal toprakta  yüzde 2-3 olması gereken organik madde yoğunluğu yüzde 1’ken, Sudan’da yüzde 6 civarında...

★★★

Tarımda üretim maliyetini motorin (mazot) gübre/ilaç ve tohum fiyatları belirliyor.  Motorine son bir yılda gelen zamlar yüzde 235’e ulaştı.

2022 Ocak fiyatı 12 bin lirayı geçen gübre fiyatlarında son bir yılda yüzde 300’e varan oranda artış oldu.

Rusya ve Ukrayna’ya bağımlı olduğumuz buğday ve hayvan yeminde kullanılan arpa fiyatlarına bakalım.

Hasat zamanı ton başına 2 bin 250 lira olarak açıklanan ekmeklik buğday fiyatı iki katından daha fazla artarak 5 bin liraya kadar yükseldi. Arpada 1750 lira olarak açıklanan alım fiyatı 4 bin liranın üzerine çıktı.

Çiftçi satarken zarar etti.

Yoksulluk kent-kır ayrımı gözetmiyor.

★★★

İç pazarda üretilen tarım ilaçlarının hammaddesi yüzde 85 Çin’den, yüzde 12 Hindistan’dan geliyor.

Çin çevreyi kirleten sanayi üretimini kısıyor ve bu nedenle  üretimini yüzde 50 düşürüp, fiyatını arttırmayı tercih ediyor.

Tedarik zincirinde yeni bir kriz bu alanda da kapıda.

★★★

İşin özü şu ki milli tohumculuk, organomineral gübre  gelişmeli; ithalata bağımlılık azalmalı. Tohum pazarının yüzde 70’i yabancı şirketlere geçmiş durumda.

Dev bir pazar. Düşünün ki Alman ilaç devi Bayer, tohum ve tarım ilaçları üreticisi Amerikan firması Monsanto’yu 2016 yılında 66 milyar dolar gibi dev bir rakama satın almıştı...

Tohum pazarı ilaç devlerinin tekelinde...

Örnek vermek gerekirse; Türkiye’de de üretim yapan Syngenta Tohumculuk; 2000 yılında İsviçre merkezli Novartis ve İngiliz firması Astra-Zeneca’nın zirai ilaç ve tohumculuk bölümlerinin birleşmesiyle ortaya çıktı.

Türkiye’de mısır, ayçiçeği ve kanola tohumluk üretim tesisine sahip olan Astra-Zeneca, dünya pazarlarına sattığı ayçiçeği tohumunun yüzde 25’ini Türkiye’deki fabrikadan sağlıyor.

★★★

2006’da çıkarılan 5553 sayılı Tohumculuk Yasası ile yerel tohumların satışı yasaklandı.

Tarımsal üretimde “Sertifikalı tohum kullanılacak” dendi ve pazar yabancı tekellerin eline geçti. İzmir Torba ve Seferihisar’ın 2010 yılında düzenlenmeye başladıkları “Tohum Takas Şenlikleri” yerli meyve ve sebze tohumları için mücadele fitilini ateşledi.

★★★

CHP Trakya Milletvekili Dr. İlhami Özcan Aygun, tarımsal kalkınmada Güney Kore’deki kooperatifçilik modelini örnek aldıklarını belirtiyor. Aygun, Türkiye’nin yıllık ayçiçek üretimi ile ilgili eldeki 4 ayrı rakamı vurguluyor:

Yağ sanayicileri- 1 milyon 700 bin ton

TÜİK- 2 milyon 400 bin ton

Tarım Bakanlığı-1 milyon 900 bin ton

ABD Tarım Bakanlığı-1 milyon 800 bin ton

Birbirini tutmaz veriler, tarımsal planlamadan ne denli uzak olduğumuzu gösteriyor.

★★★

Enerji maliyetleri artmaya devam edecek. Rusya-Ukrayna savaşının etkileri malum, ondan bağımsız olarak Türkiye tarımda yüksek oranda dışa bağımlılık sorunu yaşıyor. TL’deki erime tarlaları çürütüyor.

Çiftçi artan maliyetler karşısında 100 dönüm arazisine 600 ton yerine, 150 ton gübre kullanabilecek.

Verim düşecek.

Kazanç olmayacak.

Çiftçi sayısı azalacak.

Dışa bağımlılık artacak.

Fiyatlar daha da yükselecek.