Türkiye, 100 yılı aşkın süredir Anayasa’yı tartışmaya devam ediyor. Kurucu Anayasa 1921’de kabul edildi ve 1924’te daha geniş kapsamlı bir Anayasa devreye girdi. Ardından 1961 yılında halen de “Uygulamada kalsaydı demokrasi daha doğru bir eksende olurdu’’ tartışmalarına neden olan Anayasa benimsendi. Türkiye bugün de yeni Anayasa’yı tartışıyor ama basın özgürlüğü, toplantı ve gösteri hakkı, sendikal haklar, düşünce özgürlüğü, ailenin korunması gibi Anayasal hakların uygulanmasındaki sorunlar da devam ediyor.

İLK 4 MADDE

Bugün AKP iktidarı tarafından “Başörtüsüne anayasal güvence ve aileyi koruma’’ olarak gündeme getirilen Anayasa değişikliği tartışması önümüzdeki günlerde tekrar “Yeni Anayasa’’ olarak karşımıza çıkacak. Değişiklikler arasında Cumhurbaşkanının seçilme barajı olan yüzde 50+1’in, yüzde 40’a indirilmesi de yer alabilir. Ayrıca, “Yeni ve sivil Anayasa” adı altında baştan sona yenilenen bir anayasa teklifi ve ‘’Değiştirilmesi teklif dahi edilemeyen’’ ilk dört madde de yine tartışma konusu olacak.

2011’de tüm siyasi partilerin eşit temsiliyle oluşturulan Anayasa Komisyonunda 60 madde değişikliği üzerinde uzlaşı sağlandı. MHP’nin hazırladığı ve AKP’ye ilettiği 100 maddelik anayasa değişikliği önerisi de bulunuyor. Getirilecek yeni Anayasa teklifinin temelini de bu çalışmalar oluşturacak. Muhalefetin elinde ise ‘altılı masanın’ hazırladığı ve liderlerinin altına imza attığı güçlendirilmiş parlamenter sistemi öneren Anayasa önerisi bulunuyor. Bu paket, temel olarak parlamenter sisteme dönülmesini ve Cumhurbaşkanlığı sistemine son verilmesini öngörüyor.

İŞTE ANAYASA’NIN İLK 4 MADDESİ


MADDE 1- Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.

MADDE 2- Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir.

MADDE 3- Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Milli marşı “İstiklal Marşı”dır. Başkenti Ankara’dır.

MADDE 4- Anayasanın 1’inci maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile 2’nci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3’üncü maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez.

1921’DEN BU YANA ANAYASA SERÜVENİ


1921 Anayasası: 1924 Anayasası’nın ilkelerini belirleyen bu Anayasa, 20 Ocak 1921’de kabul edildi ve Teşkilat-ı Esasiye Kanunu hükümlerinin üstünlüğünü savundu.

1924 Anayasası: 20 Nisan 1924’te yürürlüğe girdi, Devletin dininin İslam olduğu ibaresi çıkarıldı, kadınlara seçme ve seçilme hakkı getirildi. ‘’Devletin yönetim şekli Cumhuriyettir. Dili Türkçe, başkenti Ankara’dır. Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. Bu egemenliğin tek temsilcisi TBMM’dir’’ hükümleri, ilk maddeler olarak yer aldı.

1961 Anayasası: 9 Temmuz halkoylaması ile kabul edilen Anayasa, erkler ayrılığı ve klasik parlamenter rejim öngördü. Anayasa, yaptırımı olan bağlayıcı kural özelliğine kavuşturuldu.

1971 değişikliği: “Anayasa, topluma bol geldi” sloganı ile sıkıyönetim ortamında hak ve özgürlükleri sınırlandırmak ve yürütmeyi güçlendirmek amacıyla değiştirildi.

1982 Anayasası: 7 Kasım halkoylaması ile kabul edilen Anayasa, parlamenter rejimin temel düzeneklerini korumakla birlikte, ‘güçlü yürütme’ ve ‘sınırlı özgürlük’ anlayışını yansıttı.

1987 değişikliği: Siyasal yasakların kaldırılması ve siyasal hakların genişletilmesi yönünde ilk adım oldu.

1995 değişikliği: Toplu özgürlükler alanında kayda değer iyileştirmeler yapıldı, demokratikleşme adımları pekiştirildi.

2001 değişikliği: Hak ve özgürlük güvenceleri pekiştirildi, yönetim mekanizmasında askerlerin yeri sınırlandı.

2004 değişikliği: İnsan hakları uluslararası hukukuna somut açılım sağlandı.

2007 değişikliği: Cumhurbaşkanını seçme yetkisi, TBMM’den alındı ve halka verildi.

2010 değişikliği: AKP iktidarının ‘kandırıldık’ dediği değişiklikle AYM ve HSYK yeniden yapılandırıldı. AYM’ye bireysel başvuru hakkı geldi.

2017 değişikliği: Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçildi. Yedi yıldan beş yıla düşürülen görev süresinde kararname yetkisi ile donatılan Cumhurbaşkanı, OHAL ilanı ve düzenlemeleri konusunda da tek yetkili oldu.