TL’de son yıllarda belirginleşen değer kaybı eğilimi, Merkez Bankası’nın (TCMB) enflasyon artışına rağmen sert faiz indirimlerine gitmesiyle hızlandı ve dün çift haneye ulaşıldı.
Peki bugüne nasıl gelindi? 1 doların 1 TL olduğu günlerden bu güne kurun seyri nasıl gelişti? İşte kurun 20 yıllık yolculuğu…
2001 KRİZİNDE 1 TL’Yİ AŞMIŞTI
1990 yılları, yüksek enflasyon, yüksek bütçe açıkları, IMF programları, siyasi ve ekonomik çalkantılarla geçiren Türkiye, Şubat 2001’de büyük bir krizle sarsıldı.
19 Şubat 2001 Çarşamba tarihli Milli Güvenlik Kurulu toplantısında dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in dönemin Başbakanı Bülent Ecevit'e anayasa kitapçığını fırlatması ile tetiklenen krizle birlikte kur politikasında rejim değişimi yaşanmıştı.
22 Şubat 2001 tarihinde TCMB, sabit kur rejiminden dalgalı kur rejimine geçmiş ve 23 Şubat 2001 tarihinde ilk kez 1 TL’yi görmüştü. Dönemin parasıyla 1 doların değeri 1 milyon TL’yi aşmıştı.
TCMB verilerine göre, 20 Şubat 2021’de 691 bin TL olan dolar, 23 şubat 2021’de 1 milyon 78 bin TL olmuştu.
27 AĞUSTOS 2013: 1 DOLAR 2 TL
2001 krizinin ardından Türkiye’de hükümet değişirken, IMF’nin kemer sıkma ve özelleştirme politikaları devreye sokuldu.
Yabancı sıcak para girişimleri ve özelleştirmelerle birlikte enflasyonda düşüş ve TL’de geçici bir istikrar dönemi yakalandı. Ancak ithalata, yüksek cari açığa ve yüksek dış borçlanmaya dayalı bu geçici istikrar dönemi önce 2008 küresel finans krizi, ardından da 2013’te küresel para musluklarının kısılacağı işaretleriyle son buldu.
Dolar/TL, 27 ağustos 2013’te 2 TL’yi gördü. Doların 1 TL’den 2 TL’ye yükselişi 4549 gün aldı.
20 AĞUSTOS 2015: 1 DOLAR 3 TL
2015 yılı iki seçime sahne oldu. 7 Haziran 2015'teki seçimden tek başına hükümet kurmaya yetecek milletvekili sayısıyla çıkamayan AKP, 1 Kasım 2015'te ülkeyi tekrar seçime taşıdı.
Hem siyasi hem de ekonomik risklerdeki artış, dolar/TL’de artışı beraberinde getirdi. 20 Ağustos 2015’te dolar, 3 TL’ye ulaştı.
2015 aynı zamanda Fed'in uzun süre ilk kez faiz artışına gittiği yıl oldu.
2 TL’den 3 TL’ye yükseliş, 723 günde oldu.
23 Mart 2018: 1 DOLAR 4 TL
2018 yılı, Türkiye ekonomisindeki biriken sorunların krize dönüştüğü yıl oldu.
Türkiye’de siyasi rejim değişikliğiyle parlamenter sistemden cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçilen bu yılda, kur hızla arttı.
Yoğun seçim takviminde ekonomiyi canlandırma gerekçesiyle yüksek enflasyona rağmen düşük faizde ısrar edilen yılda döviz kurları patladı.
1 doların 3 TL’den 4 TL’ye yükselişi 946 gün sürdü. Ancak sonrası çorap söküğü gibi geldi.
1 AĞUSTOS 2018: 1 DOLAR 5 TL
24 Haziran 2018 seçimleri ile birlikte Türkiye, ‘cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi’ne geçiş yaptı. 10 Temmuz’da Hazine ve Maliye Bakanlığı koltuğuna Berat Albayrak oturdu.
Zaten var olan sorunlara ABD ile yaşanan Rahip Brunson geriliminin eklenmesiyle kurda artış hızlandı. 10 Ağustos 2018’de 1 dolar 5 TL oldu.
10 AĞUSTOS 2018: 1 DOLAR 6 TL
Hem düşük faiz ısrarı hem de Rahip Brunson gerilimiyle kurda adete fırtına yaşanmaya başlandı.
Dolar/TL’de 4’ten 5’e yükseliş 131 gün sürerken, 5’ten 6’ya yükseliş sadece 9 gün sürdü.
14 AĞUSTOS 2018: 1 DOLAR 7 TL
Dönemin ABD Başkanı Donald Trump’ın Türkiye’ye dönük yaptırım kararları kurdaki ateşi yükseltti ve sadece 4 gün içinde 1 doların değeri 6 TL’den 7 TL’ye sıçradı.
Rahip Brunson’ın ABD talebi doğrultusunda tahliye edilip ülkesine gönderilmesi ve faizlerdeki artışla birlikte kurun ateşi bir süreliğine söndürüldü.
26 EKİM 2020: 1 DOLAR 8 TL
Türkiye, 8 Temmuz 2019 sabahına dönemin Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya’nın görevden alınıp yerine Murat Uysal’ın atandığına dair Cumhurbaşkanı Kararı ile uyandı.
2019’daki yerel seçimlerde ağır bir mağlubiyet alan iktidar, hızla faizi indirip ekonomiyi canlandırmayı hedefliyordu.
Görev değişikliği sonrasında TCMB hızla faiz indirimlerine başladı ve Ağustos 2019 ile Mayıs 2020 arasındaki dönemde politika faizi, yüzde 24’ten yüzde 8,25’e kadar çekildi.
Zaten durgunluk yaşanan ekonomide bir de pandemi şoku yaşanıyordu.
Faiz indirimleri ve kredi patlamasıyla ekonomi canlandırılırken, döviz kurlarının patlaması, yaklaşık 128 milyar dolarlık TCMB döviz rezervi örtülü şekilde harcanarak bir süre önlendi ancak 2020’de TL’de değer kaybı hızlandı.
26 Ekim 2020’de dolar/TL’de 8 seviyesi görüldü ve kasım ayının ilk haftasında dolar/TL 8,50 seviyesindeyken ekonomi yönetimindeki görev değişiklikleri ve sert faiz artışıyla bir kez daha kurdaki yangın geçici olarak söndürüldü.
Dolar/TL’de 7’den 8’e çıkış, 128 milyar dolarlık rezervin harcanmasıyla ötelendi ve 804 gün sürdü.
11 EKİM 2021: 1 DOLAR 9 TL
Türkiye 20 Mart 2021 sabahına bir kez daha TCMB Başkanı değişikliği ile uyandı. Naci Ağbal’ın yerine Yeni Şafak yazarı Şahap Kavcıoğlu atanırken, dolar/TL’de 22 Mart’ta 7,20’den 8,48’e sert sıçrama yaşandı.
“Enflasyonun üzerinde faiz” vaadi verilmesi ve bir süre faizlerin sabit tutulmasıyla kurda tansiyon belirli bir seviyede tutundu.
Ancak enflasyonun faizin üstüne çıkmasına rağmen TCMB’nin Cumhurbaşkanı’nın isteği doğrultusunda eylülde faiz indirimlerine başlamasıyla TL’de değer kaybı hızlandı ve 11 Ekim 2021 günü kurda 9 seviyesi görüldü.
Kurda 8’den 9’a yükseliş, 350 gün sürdü.
12 KASIM 2021: 1 DOLAR 10 TL
Resmi enflasyon yüzde 20’ye dayanırken ve küresel enflasyonla birlikte küresel faiz oranları artarken TCMB’nin faiz indirimlerine devam etmesiyle TL’de değer kaybı hızlandı.
18 Kasım’da faiz indirimlerinin devam edeceği beklentisiyle yabancı sıcak para kaçışı hızlanırken, 12 Kasım akşamı 1 dolarda 10 TL seviyesi görüldü.
Kurda 9’dan 10’a yükseliş sadece 32 gün sürdü.
[old_news_related_template title="TRT'nin vatandaşa 11 yıllık faturası: 6.6 milyar dolar" desc="Kamuoyunda tarafsız yayın yapmadığı ve yandaşlık yaptığı gerekçesiyle sürekli eleştirilen, muhalefetin yayınlarına yer vermeyen TRT için vatandaştan toplanan elektrik enerji payı ve bandrol ücretlerinin 11 yıllık bilançosu ortaya çıktı." image="https://sozcuo01.sozcucdn.com/wp-content/uploads/2021/11/13/iecrop/06-trt1_1588954_16_9_1626389331_16_9_1636794238.jpg" link="https://www.sozcu.com.tr/2021/ekonomi/trtnin-vatandasa-11-yillik-faturasi-6-6-milyar-dolar-6766480/"]
[old_news_related_template title="Faiz indirimlerini fırsat bilip konuta zam yaptılar" desc="İstanbul Emlak Komisyoncuları Odası Başkanı Nizamettin Aşa, 'Konut kredi faizlerindeki indirimden sonra talebin biraz arttığını gören fırsatçılar konut fiyatlarına yüzde 5-10 aralığında yeni zamlar yaptı' dedi. Aşa, 'Eski, çok kaliteli olmayan ve merkeze uzak evlere talep geldi' diye konuştu." image="https://sozcuo01.sozcucdn.com/wp-content/uploads/2021/11/13/iecrop/shutterstock_1546344731_16_9_1636797199.jpg" link="https://www.sozcu.com.tr/2021/ekonomi/faiz-indirimlerini-firsat-bilip-konuta-zam-yaptilar-6766444/"]
[old_news_related_template title="LPG'ye bir zam daha" desc="2 Kasım'da 49 kuruş zamlanan otogaza 25 kuruş daha zam geliyor. Zam pazartesi gecesi yürürlüğe girecek. Otogazda yıl başından bu yana yapılan zam yüzde 71'e ulaştı." image="https://sozcuo01.sozcucdn.com/wp-content/uploads/2021/11/12/iecrop/otogaz-iha_16_9_1599148230_16_9_1628521667_16_9_1635751328_16_9_1636722083.jpg" link="https://www.sozcu.com.tr/2021/ekonomi/lpgye-bir-zam-daha-2-6765133/"]
