Pek çok sektöre yayılan grev dalgasının ardından son olarak Birleşik Otomotiv İşçileri Sendikası (UAW) üyesi işçiler, üretimi ve kârlılığı kısıtlayan bir grevin ardından bu hafta Ford ve Stellantis'ten yüklü bir maaş artışı aldı.
Grevin 40. gününde Ford ile “tarihi” bir anlaşmaya vardıklarını söyleyen UAW Başkanı Shawn Fain, “Ayağa Kalk” olarak adlandırdıkları grevde “büyük bir zafer” kazandıklarını duyurmuştu.
Grevin 40. gününde Ford ile anlaşmaya varan sendika gelecek 4,5 yılda son 22 yılın toplamından daha fazla ve genel ücret artışı elde ederken anlaşma onaylandıktan hemen sonra ise işçilerin ücretleri yüzde 11 yükselecek.
Sendika Ford'un ardından grevin 44’üncü gününde de Stellantis ile geçici bir anlaşma sağlandığı açıkladı. Ford ile yapılan anlaşma gibi Stellantis ile yapılan anlaşmanın da sendikanın 2019’daki sözleşmede elde edilen kazanımların “dört katından daha değerli kazanımları” içerdiği aktarıldı.
Anlaşma, Stellantis işçilerinin son 22 yılda aldığı taban ücret artışlarından daha fazlası sağlarken, Nisan 2028’e kadar taban ücretin yüzde 25 oranında artırılmasını içeriyor.
UAW Sendikası'nın Ford, General Motors ve Stellantis ile yaklaşık 150 bin işçinin yeni sözleşmesine yönelik görüşmelerinden, mevcut sözleşmenin bitiş tarihi olan 14 Eylül itibarıyla anlaşma çıkmaması sonrasında greve gitme kararı almıştı.
Böylece 3 büyük otomobil üreticisini hedef alan otomotiv işçilerinin grevi, 15 Eylül’de başlamış ve sendikanın 88 yıllık tarihinde ilk defa 3 otomobil fabrikasının işçileri birlikte greve gitmişti. Ford ve Stellantis'te anlaşmaya varılırken General Motors'ta grevler sürüyor.
SENDİKALI İŞÇİLERİN DİKKAT ÇEKEN ÜCRET ARTIŞLARI
Pandeminin ardından işçi eylemlerinin yeniden canlandığı ABD'de, havayollarından demiryollarına kadar pek çok işveren ücret artışlarını içeren yeni sözleşmeleri kabul etti.
Çalışma İstatistikleri Bürosu'na göre, sendika üyeleri için yıllık ücret artışı ikinci çeyrekte yüzde 4,6'ya ulaşarak 2021'den bu yana sendikasız işçilerin yararlandığı daha yüksek ücret artışlarını yakaladı.
Bloomberg Law'a göre, bu yılın ilk iki çeyreğinde onaylanan sendika sözleşmelerinde, ücret artışları sırasıyla yüzde 7 ve yüzde 6,1'e ulaşarak önceki 10 yıldaki ortalama yüzde 3'lük artışın çok üzerinde oldu.
California Los Angeles Üniversitesi'nde sözleşme müzakerelerinin başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından altı haftalık greve katılan 48 bin öğretim görevlisi, geçen yıl vergiler hariç aylık 2 bin 600 dolar maaş alırken sendikasının yeni sözleşmesinin yürürlüğe girmesiyle ayda 4 bin dolar kazanıyor.
Ağustos ayında, UPS kargo grubundaki 340 bin işçiyi temsil eden Teamsters sendikası da, şofölerin yıllık brüt maaşlarının 145 bin dolardan 170 bin dolara çıkaran bir anlaşmayı onaylamıştı.
KAMOUOYUNUN SENDİKALARA DESTEĞİ ARTTI
W E Upjohn İstihdam Araştırmaları Enstitüsü ekonomisti Aaron Sojourner, emek örgütlenmesi koşullarının "on yıllardır hiç olmadığı kadar iyi" olduğunu söyledi.
Global araştırma şirketi Gallup'un ağustos ayında yayınlanan bir anketine göre, kamuoyunun sendikalara desteği 2009'daki yüzde 48'lik düşük seviyeden geçen yıl yüzde 71'e çıktı. Bu yıl bu oran yüzde 67'ye düştü ancak uzun vadeli ortalamaların üzerinde kaldı.
Anket ayrıca, Amerikalıların dörtte üçünden fazlasının sendikaların çoğunlukla sendika üyelerine zarar vermediğini ve yardım ettiğine inandığı sonucunu ortaya çıkardı.
Diğer bir yandan rekor düzeydeki yüzde 47'lik kesim ise sendikaların sendikasız işçilere zarar vermek yerine yardım ettiğini düşündüğünü belirtti.
GREV SAYISINDA 20 YILIN REKORU
Bloomberg Law tarafından derlenen verilere göre geçen yıl ABD'de düzenlenen grev sayısı 317'ye ulaşarak son 20 yılın en yüksek sayısına ulaştı. 2023'te ise 250'den fazla grev ilan edildi.
Bloomberg Hukuk analisti Robert Combs konuya ilişkin yaptığı açıklamada, "2020'deki ekonomik kapanmadan bu yana işçiler müzakere masasında sahip oldukları gücün farkına vardılar" dedi.
Ekonomistler, işçilerin işverenler üzerindeki baskısını güçlendiren çeşitli faktörlerin rol oynadığını söylüyor. Kârların tarihsel olarak yüksek seviyelerde kalması da işçi liderlerinin işverenlere daha fazla ücret baskısı yapmasında etkili oluyor. Diğer bir yandan yüksek enflasyon da işçilerin yüksek maaş talebinde önemli etkiye sahip.
AKP İKTİDARINDA 20 YILDA 20 GREV ERTELENDİ
Diğer bir yandan Türkiye verilerine bakıldığında sendikalaşma oranının düşüklüğü ve grevlerin engellenmesi dikkat çekiyor.
Çalışma Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de kayıtlı işçilerin yüzde 85’i sendikasız çalışırken yüzlerce sendika işkolu barajı yüzünden toplu sözleşme imzalayamıyor.
Türkiye’de 20 iş kolunda toplam 227 sendika bulunuyor. Ancak yüzde 1'lik işkolu barajını geçebilen sendika sayısı yalnızca 59. Ülkede faaliyet gösteren 168 sendika ise işkolu barajının altında. Bu verilere bakıldığında sadece bu 59 sendikaya üye işçilerin toplu iş sözleşmesi yapabilme hakkı bulunuyor.
AKP’nin iktidara gelmesinin ardından Ocak 2003'te 4 milyon 686 bin 618 kayıtlı işçiden 2 milyon 717 bin 326 işçinin sendika üyeliği bulunuyordu. Bir diğer değişle sendikaya üyelik oranı yüzde 58’di. Aradan geçen 20 yılda bu oran dramatik bir şekilde düşerek yüzde 15’e kadar geriledi.
Öte yandan AKP döneminde toplamda 20 grev milli güvenlik gerekçesi ile yasaklandı. Son olarak Ocak 2023’te Kocaeli'de metal sektöründe engellenen grevle birlikte 20 yılda 20 grev engellenmiş oldu.
Bu yasakla birlikte AKP yönetiminde geçen 20 yılda yaklaşık 195 bin işçinin grev hakkı elinden alındı. AKP döneminde en çok grev yasağı metal sektöründe gerçekleşirken grevi en çok yasaklanan sendika ise Birleşik Metal İş oldu.
167 ülkedeki sendikaları temsil eden Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu tarafından yayımlanan raporda Türkiye'de grevlerin bastırıldığı, sendikacıların tutuklandığı ve sendikal faaliyetlerin engellendiği belirtilmişti. Ayrıca raporda çeşitli şirketlerde işçilerin sendikal faaliyet yüzünden işten atıldığı da kaydedilmişti.
