Dış politika öngörüleri daima doğru çıkan bilge diplomat Şükrü Elekdağ’ın önderlik ettiği derneğin büyük başarısı:

“Soykırım olduğuna siyasiler değil mahkemeler hükmeder”

Sev­gi­li okur­la­rım,
Bu­gün 24 Ni­san... Bu ta­rih, söz­de Er­me­ni soy­kı­rı­mı id­di­ala­rı­nın yıl­dö­nü­mü...
I. Dün­ya Sa­va­şı­’n­da Os­man­lı Dev­le­ti­’-nin Ça­nak­ka­le ve di­ğer üç cep­he­de ölüm ka­lım sa­va­şı ver­di­ği bir dö­nem­de Er­me­ni­ler, Mos­ko­va­’nın, Os­man­lı top­rak­la­rı üze­rin­de ba­ğım­sız bir Er­me­ni dev­le­ti­nin ku­ru­la­ca­ğı va­adi­ne ka­pı­la­rak is­yan et­ti­ler. Ana­do­lu­’yu iş­gal eden Rus­ya ile iş­bir­li­ği ya­pıp Rus Or­du­su saf­la­rın­da ken­di dev­let­le­ri­ni ar­ka­dan vur­du­lar.
1915 teh­ci­ri “Os­man­lı 3. Or­du­-su­’nun ar­ka­sı­nı em­ni­ye­te al­ma as­ke­ri zo­run­lu­lu­ğun­da­n” kay­nak­lan­dı. Bun­da din­le­ri, et­ni­si­te­le­ri ne­de­niy­le Er­me­ni nü­fu­su­nu kır­mak, soy­kı­rım yap­mak gi­bi bir ka­sıt as­la söz ko­nu­su de­ğil­di. Bun­la­rı ben de­ğil, ta­ri­hi bel­ge­ler söy­lü­yor. Zi­ra Os­man­lı ar­şiv­le­rin­de bu söy­le­dik­le­ri­mi ka­nıt­la­yan bin­ler­ce bel­ge bu­lu­nu­yor.
Emek­li Bü­yü­kel­çi Sa­yın Elek­da­ğ’­la bu söy­le­şi­miz­de, ko­nu­yu hu­kuk­sal açı­dan ele ala­cak ve Fran­sa Ana­ya­sa Kon­se­yi­’nin söz­de Er­me­ni soy­kı­rım id­di­ası­nı çü­rü­ten hü­küm­ler içe­ren son ka­ra­rı­na odak­la­na­ca­ğız.

*  *  *

UĞUR DÜN­DAR (U.D.): Sa­yın Elek­dağ, söy­le­şi­mi­ze, bu ta­ri­hi ka­ra­rın alın­ma­sın­da çok önem­li bir rol oy­na­yan Türk Ta­ri­hi Eği­ti­min­de Ta­raf­sız­lık Der­ne­ği­’ni (TTETD) okur­la­rı­mı­za ta­nıt­mak­la baş­la­ya­lım.
ŞÜK­RÜ ELEK­DAĞ (Ş.E.): Bu der­nek 2015’te Pa­ri­s’­te oluş­tur­du­ğum “hu­kuk da­nış­man­la­rı eki­bi­ni­n”, Türk kö­ken­li bir Fran­sız olan “F­ran­sa Türk Kül­tür Der­nek­le­ri Bir­li­ği Baş­ka­nı Dr. De­mir Ön­ger ve yar­dım­cı­sı Lüt­fi Bil­-ge­n’­in or­tak gi­ri­şi­miy­le ku­rul­du. Bu iki fe­da­kâr dos­tu­mu­zun el­le­ri­ni ta­şın al­tı­na koy­ma­la­rıy­la baş­la­yan pro­je­mi­ze dev­le­tin en ufak bir kat­kı­sı ol­ma­dı! Ben de der­ne­ğin hu­ku­ki gi­ri­şim­le­rin­de da­nış­man­lık, reh­ber­lik gö­re­vi üst­len­dim. Bu gö­re­vim de­vam edi­yor.
(U.D.): Türk Ta­ri­hi Eği­ti­min­de Ta­raf­sız­lık Der­ne­ği han­gi amaç­la ku­rul­du?

AMAÇ YA­SA­YI İP­TAL ET­TİR­MEK

(Ş.E.): Türk ta­ri­hi eği­ti­min­de ta­raf­sız­lık için mü­ca­de­le ve­ren ve okul ki­tap­la­rın­dan Er­me­ni soy­kı­rı­mı id­di­ala­rı­nın çı­ka­rıl­ma­sı­nı Fran­sız Hü­kü­me­ti­’n­den ta­lep eden der­ne­ğin ana amaç­la­rın­dan bi­ri de; Fran­sız Par­la­men­to­su­’nun 2001 yı­lın­da ka­bul et­ti­ği “F­ran­sa 1915 olay­la­rı­nı soy­kı­rım ola­rak ta­nı­r“ içe­rik­li ya­sa­nın ip­ta­li­dir. Bu ya­sa, Tür­ki­ye­’yi soy­kı­rım­la suç­la­mak is­te­yen ül­ke­le­rin ya­sa­ma or­gan­la­rı için ör­nek teş­kil et­miş­tir. Ay­rı­ca Fran­sa­’nın, Er­me­ni lo­bi­si­nin bas­kı­sıy­la söz­de Er­me­ni soy­kı­rı­mı­nın in­kâ­rı­nı ce­za­lan­dı­ran ya­sa­la­rı ge­çir­me gi­ri­şim­le­ri­ne te­mel oluş­tur­muş­tur. Di­ğer ba­zı Av­ru­pa ül­ke­le­rin­ce de be­nim­se­nen bu tür ya­sa­lar, Tür­ki­ye­’nin Av­ru­pa­’dan dış­lan­ma­sı­nı ön­gö­ren amaç­la­ra hiz­met et­ti­ği gi­bi, ül­ke­mi­ze kar­şı si­ya­si şan­taj ara­cı ola­rak da kul­la­nıl­mak­ta­dır. Önem­li olan bir nok­ta da, 2001 ta­rih­li ya­sa­nın, hem Fran­sız Ana­ya­sa­sı­’nı, hem de Bir­leş­miş Mil­let­ler Soy­kı­rım Söz­leş­me­si hü­küm­le­ri­ni ih­lal eden sa­kat bir ya­sa ol­ma­sı­dır. Bu ne­den­le, Fran­sa gi­bi AB için­de li­der ko­nu­mun­da­ki bir dev­le­tin yar­gı­sı­nın 2001 ta­rih­li ya­sa­yı ip­tal et­me­si, par­la­men­to­la­rın ken­di­le­ri­ni yar­gı ye­ri­ne ko­ya­rak ta­ri­hi olay­la­rı soy­kı­rım ola­rak ta­nım­la­ya­ma­ya­ca­ğı­nı or­ta­ya ko­yan bir ka­rar ola­rak di­ğer Av­ru­pa ül­ke­le­ri için de ör­nek teş­kil ede­cek­tir.
(U.D.): Fran­sa Par­la­men­to­su­’nun Er­me­ni lo­bi­si­nin bas­kı­sıy­la ka­bul et­ti­ği Tür­ki­ye­’yi soy­kı­rım­la suç­la­yan bu ya­sa­yı Türk Dev­le­ti ip­tal et­ti­re­me­di!.. Dev­le­tin ya­pa­ma­dı­ğı­nı siz der­nek ola­rak na­sıl ba­şa­ra­cak­sı­nız?

TÜRK DEV­LE­Tİ BA­ŞA­RA­MA­DI

(Ş.E.): Üç aşa­ma­lı bir stra­te­ji oluş­tur­duk. Ba­sit an­la­tım­la bu aşa­ma­lar şun­lar :
1) Der­ne­ği­miz, Fran­sa Mil­li Eği­tim Ba­kan­lı­ğı (MEB) aley­hi­ne ida­ri bir da­va aça­rak okul­lar­da Er­me­ni soy­kı­rı­mı der­si oku­tul­ma­sı ta­li­ma­tı­nı ve­ren ka­rar­na­me­nin ip­ta­li­ni is­te­ye­cek.
2) MEB bu ta­le­bi 2001 ta­rih­li ya­sa­yı ge­rek­çe gös­te­re­rek reddede­cek.
3) Bu­nun üze­ri­ne der­nek, bi­rey­sel baş­vu­ru hak­kı­nı kul­la­na­rak Ana­ya­sa Kon­se­yi­’-ne baş­vu­ra­cak ve 2001 ta­rih­li ya­sa­nın ana­ya­sa­ya ay­kı­rı­lı­ğı ne­de­niy­le ip­ta­li­ni is­te­ye­cek. Ge­çen yıl bu stra­te­ji­yi uy­gu­la­ma­ya koy­duk, an­cak, der­ne­ğin Kon­se­y’­e baş­vu­ru­su, Da­nış­tay ta­ra­fın­dan en­gel­len­di. Da­nış­tay, der­ne­ği­mi­zin baş­vu­ru­su­nu, 19 Ekim 2015’te­ki du­ruş­ma­sın­da, mev­cut iç­ti­ha­dı ha­ta­lı bir şe­kil­de yo­rum­la­ya­rak, ret et­ti ve önü­mü­zü kes­ti.
(U.D.): Ama, bu nok­ta­da der­ne­ğe baş­ka fır­sat doğ­du!..
(Ş.E.): Evet... Ya­hu­di soy­kı­rı­mı­nın (Ho­lo­kost) in­kâ­rı­nı suç sa­yan ve ce­za­lan­dı­ran Gays­sot Ya­sa­sı­’nın de­ğiş­ti­ril­me­si ta­le­biy­le bir ne­o-Na­zi ta­ra­fın­dan açı­lan da­va, Yük­sek Tem­yiz Mah­ke­me­si ta­ra­fın­dan Ana­ya­sa Kon­se­yi­’ne ha­va­le edil­di. Ya­sa­da­ki kı­sıt­la­yı­cı hü­küm, sa­de­ce bir ulus­la­ra­ra­sı yet­ki­li mah­ke­me ve­ya Fran­sa mah­ke­me­si ta­ra­fın­dan ve­ri­len ka­rar­la­ra da­ya­nan “in­san­lı­ğa kar­şı su­ç” (Ho­lo­kost) ve­ya soy­kı­rı­mın in­kâ­rı­nı suç fii­li sa­ya­rak ce­za­lan­dır­ma­yı ön­gö­rü­yor. An­cak, da­va­cı­nın ta­le­bi uya­rın­ca bu kı­sıt­la­yı­cı hü­küm kal­dı­rıl­dı­ğı tak­dir­de, ulus­la­ra­ra­sı bir mah­ke­me ka­ra­rıy­la sap­ta­nan Ho­lo­kost ile Er­me­ni soy­kı­rı­mı gi­bi ya­say­la ka­bul edi­len soy­kı­rım­lar ara­sın­da hu­ku­ki eşit­lik sağ­la­na­cak ve her iki ka­te­go­ri su­çun in­kâ­rı da ce­za­lan­dı­rı­la­cak­tı. Ta­bi­i, Fran­sa­’da­ki iki Er­me­ni ak­ti­vist gru­bu der­hal da­va­ya üçün­cü ta­raf sı­fa­tıy­la mü­da­hil ol­du­lar. Er­me­ni ta­ra­fı, Kon­se­y’­e baş­vu­ru­sun­da, Ho­lo­kost ile Er­me­ni soy­kı­rı­mı­nın eş­de­ğer ol­ma­la­rı ne­de­niy­le, her iki­si­nin in­kâ­rı­nın da suç sa­yı­la­rak ce­za­lan­dı­rıl­ma­sı­nı ta­lep et­ti.
(U.D.): Pe­ki der­ne­ğin ta­le­bi ney­di?
(Ş.E.): Der­nek da­va­ya mü­da­hil ol­ma baş­vu­ru­sun­da şu hu­sus­la­rı di­le ge­tir­di:
1) 2001 ta­rih­li ya­sa Fran­sa Ana­ya­sa­sı­’-nı ih­lal et­me­si ne­de­niy­le ip­tal edil­me­li­dir.
2) Da­nış­ta­y’­ın 19 Ekim 2015 ka­ra­rı ana­ya­sa’ya uy­gun mu­dur? Fran­sa ve Av­ru­pa­’da ta­nın­mış ırk­çı­lık ve an­ti-Se­mi­tizm kar­şı­tı iki si­vil top­lum ku­ru­lu­şu da da­va­ya mü­da­hil ol­du.
(U.D.): Pe­ki Kon­sey ka­ra­rı­na ge­lir­sek...

ANA­YA­SA KON­SE­Yİ RED­DET­Tİ

(Ş.E.): Ana­ya­sa Kon­se­yi, Gays­sot Ya­sa­sı­’nın ana­ya­saya uy­gun­lu­ğu­nu te­yit ede­rek da­va­cı­nın id­di­ası­nı red­det­ti. Kon­sey, Er­me­ni ta­ra­fı­nın, Ho­lo­kost ile “Er­me­ni soy­kı­rı­mı­nı­n” ta­rih­sel açı­dan eş­de­ğer ol­duk­la­rı, bu ne­den­le her iki­si­nin de in­kâ­rı­nın ce­za­lan­dı­rı­la­cak fi­il­ler oluş­tur­du­ğu id­di­ası­nı ise Ho­lo­kos­t’­un “in­san­lı­ğa kar­şı suç ola­ra­k” ulus­la­ra­ra­sı bir mah­ke­me­nin ka­ra­rı­na da­ya­nan bir ger­çek ol­du­ğu­nu, bu­na mu­ka­bil Er­me­ni te­zi­nin bir mah­ke­me ka­ra­rı­na da­yan­ma­dı­ğı­nı vur­gu­la­ya­rak red­det­ti. (Kon­sey ka­ra­rın­da kul­la­nı­lan “in­san­lı­ğa kar­şı su­ç” te­ri­mi, soy­kı­rım su­çu­nu kap­sa­mak­ta­dır).
(U.D.): Hiç bek­le­me­dik­le­ri bu ka­rar sa­nı­rım Er­me­ni ak­ti­vist­le­ri şo­ke et­miş­tir!..
(Ş.E.): Ka­rar­da Er­me­ni ta­ra­fı­nı sar­san baş­ka ez­ber bo­zan hü­küm­ler de var. Şöy­le ki: Kon­sey, bir soy­kı­rım fi­ili­nin iş­le­nip iş­len­me­di­ği­ne sa­de­ce yet­ki­li bir mah­ke­me­nin ka­rar ve­re­bi­le­ce­ği­ni be­lirt­miş ve ya­sa­ma or­gan­la­rı ile hü­kü­met­le­rin bir ola­yı soy­kı­rım ola­rak ta­nım­la­ma yet­ki­si­ne sa­hip ol­ma­dık­la­rı­nı vur­gu­la­mış­tır. Bu ka­ra­rıy­la Kon­sey, ta­rih ve hu­ku­kun si­ya­si sa­ik ve amaç­lar­la is­tis­mar edil­me­si­ne kar­şı çık­mış, par­la­men­to­la­rın ve hü­kü­met­le­rin ken­di­le­ri­ni as­la yar­gı or­ga­nı ye­ri­ne ko­ya­ma­ya­cak­la­rı­nı ilân et­miş­tir. Kon­sey, ay­rı­ca, bir soy­kı­rı­mın in­kâr edil­me­si­nin suç sa­yı­la­rak ce­za­lan­dı­rıl­ma­sı için, söz ko­nu­su soy­kı­rı­mın bir yet­ki­li mah­ke­me ka­ra­rıy­la sap­tan­mış ol­ma­sı­nı şart ko­şa­rak, der­ne­ği­mi­zin en önem­li ku­ru­luş he­def­le­rin­den bi­ri­ni ka­bul et­miş ol­du. Bu­nun so­nu­cu ola­rak, bun­dan böy­le Fran­sız Par­la­men­to­su, Tür­ki­ye­’yi soy­kı­rım­la suç­la­yan 2001 ta­rih­li ya­sa­ya da­ya­na­rak, Er­me­ni soy­kı­rım id­di­ası­nın in­kâ­rı­nı suç sa­yıp ce­za­lan­dı­rıl­ma­sı­nı ön­gö­ren ya­sa­lar çı­ka­ra­ma­ya­cak­tır.
(U.D.): Na­sıl olur? Cum­hur­baş­ka­nı Hol­lan­de ip­tal edi­len Er­me­ni soy­kı­rı­mı­nın in­kâ­rı­nın ce­za­lan­dı­rıl­ma­sı ya­sa­sı­nın re­vi­ze edi­le­rek par­la­men­to­ya ye­ni­den su­nu­la­ca­ğı­nı söy­le­ye­rek seç­men­le­re söz ver­di!..
(Ş.E.): Doğ­ru, Hol­lan­de bu re­viz­yon gö­re­vi­ni es­ki AİHM Baş­ka­nı Je­an Pa­ul Cos­ta­’ya ver­di. Ka­nım­ca, Hol­lan­de, Ana­ya­sa Kon­se­yi ka­ra­rı ne­de­niy­le ye­ni bir in­kâr ya­sa­sı­nın geç­me­ye­ce­ği­ni çok iyi bi­li­yor, ama bu­nun Je­an Pa­ul Cos­ta ta­ra­fın­dan açık­lan­ma­sı işi­ne ge­li­yor.

YA­SA­ ET­Kİ­SİZ HA­LE GE­Tİ­RİL­Dİ

(U.D.): Ya­ni, 2001 ta­rih­li ya­sa ip­tal edil­miş de­ğil ama, tam an­la­mıy­la et­ki­siz ha­le ge­ti­ril­miş olu­yor.
(Ş.E.): Ta­ma­men öy­le... Önem­li olan bir baş­ka nok­ta da; Ana­ya­sa Kon­se­yi ka­ra­rı­nın, der­ne­ği­mi­zin 2001 ta­rih­li ya­sa­nın ip­ta­li için yap­mış ol­du­ğu ve Da­nış­tay ta­ra­fın­dan önü ke­si­len ana­ya­sal baş­vu­ru ta­le­bi­nin can­lan­dı­rıl­ma­sı­na im­kân ve­ren bir hü­küm içer­me­si­dir. Der­nek bu­na da­ya­na­rak Da­nış­ta­y’­a mü­ra­ca­at­la red­de­di­len baş­vu­ru­su­nun ye­ni­den in­ce­len­me­ye alın­ma­sı ta­le­bin­de bu­lun­du. Ya­ni 2001 ta­rih­li men­fur ya­sa­nın ip­tal edil­me­si için baş­la­tıl­mış olan hu­ku­ki sü­reç de­vam edi­yor.
(U.D.): Fran­sa­’da­ki Türk top­lum ön­der­le­ri, si­zin reh­ber­li­ği­niz­de bü­yük bir ba­şa­rı­ya im­za at­mış­lar. Bu­nu okur­la­rı­mız­la pay­laş­mak­tan bü­yük mem­nu­ni­yet du­yu­yo­rum.