Barzani’nin Kerkük’ü de içine alan referandum inadı, Kürt koridoru açılmak istenmesi Türkiye, İran ve Irak’ı yakınlaştırdı. Ülkelerin önünde birlikte hareket edecekleri yeni alanlar da açıldı. Kuşkusuz her ülke kendi çıkarını öne alıyor ama ortak çıkarlar konusunda da birleşiyorlar.
İran Dışişleri Bakan Yardımcısı İbrahim Rahimpur, Tahran’da Saygı Öztürk’e konuştu.EŞ ZAMANLI OPERASYONLAR
Genelkurmay başkanlarının bir araya gelmesinin ardından yakın bir gelecekte Türkiye, İran ve Rusya Genelkurmay Başkanları yine buluşacak. Gündemde, bölücü terör örgütü PKK ve onun uzantılarına dönük sınır ötesi harekatlar, ortak operasyonlar var. Bunun belki resmi açıklamaları olmayacak ama “eş zamanlı” operasyonlar planlanıyor. Siyasetçiler bunun ortamını hazırladı, şimdi sıra askerlerde...
Tahran’da bölgeyle ilgili gelişmeleri hem Dışişleri Bakan Yardımcısı İbrahim Rahimpur’a, hem de Dışişleri Bakanlığı Türkiye ve Kafkaslardan Sorumlu Genel Müdürü Rıza Bagheri’ye sordum. Kuşkusuz sorularım arasında Kuzey Irak’ta “referandumun dondurulması”yla ilgili Barzani’nin açıklamaları da vardı. Barzani’nin bu adımını “olumlu” buluyorlar ama asla “yeterli” demiyorlar.
Rahimpur’un söyledikleri:
“Referandum sonucunu dondurma, referandumun iptalinin başlangıcıdır. Biz bunu böyle değerlendiriyoruz.”
KANDİL’E OPERASYON OLUR MU?
Kuzey Irak’ta Kandil’e, Sincar’a yerleşen PKK’ya karşı ortak operasyonlar konuşulurken, İran Dışişleri Bakanlığı’nın görüşünü Rahimpur SÖZCÜ’ye şöyle anlattı:
“PKK’ya karşı ortak operasyon konusunda İran ile Türkiye’nin ortak sınırları var. Bir de, Irak’la olan üçlü sınırlar var. İran ve Türkiye sınırlarında her zaman işbirliği yaptık, yapıyoruz ve PKK’nın bizim sınırlarımızdan operasyon yapmasına hiçbir zaman izin vermedik. Biz, Suriye ve Irak konusunda her zaman, hem Suriye hem de Bağdat hükümetleriyle beraber çalıştık ve gerçekleştirilecek operasyonlara beraber karar verdik.”
İran Dışişleri Bakanlığı’nın Ortadoğu’dan Sorumlu Genel Müdürü Büyükelçi Rıza Bagheri’ye İdlib operasyonunu soruyorum. Çatışmasızlık bölgesi oluşturmak için Türkiye, İran ve Rusya’nın ortak hareket edeceğini belirtiyor. Bugüne kadar şehir merkezinde Türkiye, çevresinde Rusya’nın görev alacağını biliyorduk. Bu açıklamayla İran’ın da İdlib etrafındaki kordonda askerlerini bulunduracağını Tahran’da öğrendik.
Bagheri, bölgede türlü türlü terör örgütlerinin bulunduğunu, ülkelerin bu nedenle mutlaka işbirliğini geliştirip bu örgütlerin gidiş geliş yollarını kapatmasının önemini vurguluyor: “Bölge ülkeleri teröristlerin üzerine birlikte gitmeli... Eğer birlikte hareket ederlerse, diğer ülkeler fazla bir şey diyemez. Kararlı bir mücadele sürdürülür. Suriye bölgenin derin bir yarasıdır. Bu yara kapanmadan güvenlikten söz etmek hayalperestlik olur.”
TÜRKİYE İLE SURİYE BARIŞIR MI?
Bir zamanlar Erdoğan-Esad dostluğu zirvedeydi. Sonra, bilinen gelişmeler ve büyük ayrışmalar yaşandı. İki ülkenin liderlerini bugüne kadar bir araya getirmek mümkün olmadı. Türkiye-İran yakınlaşmasıyla acaba Ankara-Tahran hattında eski günlere dönüş için bir yol bulunabilir mi? Bunu 36 yıllık diplomat Rahimpur’a soruyorum. Cevabı şöyle oluyor:
“Biz ilk günden beri böyle bir düşünce içerisindeydik. Türkiye ve Suriye’yi yakınlaştırmak önceliğimizdi. Ancak daha sonra IŞİD’le mücadele ortaya çıktı. Bu hedefte de güzelce buluştuk. Biz her zamanki gibi iki devlet arasında bir sıkıntı kalmaması gerektiğini düşünüyoruz.”
TİCARETTE YENİ YOL
İran ile Türkiye arasında hedef ticari hacmi 30 milyar dolara çıkarmak. Oysa 2 yıl öncesine kadar 20 milyar dolar olan bu hacim, petrol fiyatlarının düşmesi ve altın ticaretinin kısıtlanması nedeniyle 10 milyar dolara inmiş durumda... İki ülke de, ticareti artırmayı hedefliyor. Bunun için Türk Lirası ve İran Riyali üzerinde alışveriş yapılması amaçlanıyor. Bunun için neler yapılabileceğini Rahimpur şöyle anlatıyor:
“Şu anda ticari işlemler konusunda çok ciddi kapasitemiz var. Biz Türkiye şirketlerine petrol kuyuları çevresinde yatırım yapsın ve karşılığında petrol alsın teklifi yaptık. Beraber ortak üçüncü ülkelerde yatırım yapmamızı da destekliyoruz. Rus pazarı ve piyasası ortak ticaretimiz için büyük bir piyasa.”
Tahran’da ilginç gelişmeler var. O da başka bir güne...
