Erdoğan SÜZER/SÖZCÜ
Cumhuriyetin ilk yıllarında sermaye desteği sağlamak amacıyla varını yoğunu satıp Halkbank hissesi alan 14 binden fazla küçük ortak 77 yıl sonra tüm haklarını kaybetti. Halkbank’a ortaklığını yitirenler arasında belediye ve valilikler bile var. 1938’de büyük servet değerinde olan hisseler, 2014 sonunda adeta ‘kesekağıdı’na dönüştü.
DEDELER HİSSE ALDI
1933 yılında kurulan Halkbank’ın sermaye yapısının güçlendirilmesi için 1938 yılında halktan para toplanmasına karar verildi. Bu yolla, halktan toplanacak kaynak esnaf ve ticarete aktarılacak, bu sektörler geliştirilecekti. Kanun çıkarılıp Halkbank’ın ticarileştirilmesinin önü açıldı. Hisse senetleri satışa çıkarıldı. O dönemin şartlarında evini, tarlasını, bağını, bahçesini, altınlarını satıp nakte çeviren çok sayıda vatandaş Halkbank hissesi aldı. Vatandaşa örnek olması için belediyeler ve valilikler dahi hisse alımına katıldı. Alınan değerli kağıt şeklindeki devasa hisse senetleri katlanıp sandıklarda saklandı. Benzer hisse satışı Merkez Bankası için de yapıldı. Ancak aradan geçen süre içerisinde Halkbank düzenli olarak sermaye artışına gitti. Halkbank’a ortak olup hisse senedini yastık altında saklayan dönemin küçük yatırımcıların büyük bölümü ise bu sermaye artışlarına katılamadı. Aradan geçen yıllar içerisinde ortaklar öldü, hisseler saklı sandıklarda unutuldu. Ortaklık hakları miras yoluyla varislere geçenler ise zaman içerisinde geniş bir sülale halinde hisse senedini paylaşmak zorunda kaldı.
14 BİN 286 ORTAK BUHAR OLDU
Sonunda, Sermaye Piyasası Kanunu’na eklenen bir maddeyle tüm şirket ortaklarının ellerindeki fiziki hisse senetlerini Merkezi Kayıt Kuruluşu’na (MKK) kaydettirmeleri şartı getirildi. Düzenleme Halkbank ortaklarını da vurdu. Düzenlemeye göre 31 Aralık 2014 tarihine kadar kaydileştirme yaptırmayan Halkbank senetleri değerini yitirip kesekağıdına dönüşecek, ortaklar da ortaklık haklarını kaybedecekti. Süre 3 ay önce doldu. Halkbank’ın toplam 15 bin 500 olan bu şekildeki ortaklarından sadece 214’ü kaydileştirme yaptırabildi. Halkbank yönetimi, kaydileştirme yaptırmayan 14 bin 286 ortağın hakkını, borsada satılmak üzere Yatırımcı Tazmin Merkezi’ne devretti. Böylece 14 bin 286 ortağın elindeki senetler pula döndü, ortaklıklar tarihe gömüldü.
