ERDOĞAN SÜZER/ANKARA
Ekonomist Bartu Soral, TÜİK’in açıkladığı yüzde 3,8’lik büyümenin ekonomik gerçeklerle örtüşmediğini, gerçeklerin gizlenerek Yunanistan benzeri “cinlik” yapıldığını iddia etti.
EKONOMİ LİTERATÜRÜNE UYMUYOR
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye Program eski Müdürü ve ’Tünelin Sonu Kriz’ kitabının yazarı Ekonomist Soral, 2.Çeyrek GSYİH büyüme verisi ve bu büyümeyi oluşturan nedenlerin tutarsız olduğunu söyledi. Soral, borcu giderek artan vatandaşın harcamalarının artırmış gibi görünmesinin kuşkulu; 3 yıldır yatırım yapmayan özel sektörün yatırımlarındaki artış ile kamu harcamalarında ciddi veri yanlışları olduğunu ileri sürdü. Büyümede ekonomi literatürüne uymayan hatalar olduğunu belirten Soral, şu 3 kuşkuya dikkat çekti.
1-Borcumuz artarken nasıl harcadık?
“Büyümeye en önemli katkıyı özel tüketim harcamalarındaki artış vermiş. Demek ki hane halkı harcamalarını arttırmış. Ancak BDDK raporuna göre tüketici kredilerinin takibe dönüşüm oranı mart ayından itibaren yüzde 16 oranında arttı. Bugün 100 liralık gelirinin 55 lirasını borçlu olan hane halkı artık borcunu bile ödeyemezken harcamalarını nasıl artırmış olabilir? Üstelik o dönemde ülke seçime gidiyor. Belirsizlik artmış, güven azalmış, vatandaş borcunu ödeyemez hale gelmiş ama hane halkı harcamalarını arttırıyor! Bu, ekonomi pratiğinde yeri hiç olmayan bir durumdur.”
2- Üç yıldır duran yatırım neden birden arttı?
“TÜİK’e göre büyümeye ikinci büyük katkı özel yatırımlardan gelmiş, ikinci çeyrekte yatırımlar yüzde 11,4 artmış. Bu inanılmaz bir oran. Çünkü, özel yatırımlar 2012’nin başından beri çok zayıf gitti, hatta 2013’ün ortasına kadar hep negatif oldu. Bu süreçte reel sektörün döviz açık pozisyonu 185 milyar doları buldu. Kur arttığı için kambiyo zararı da yılbaşından bu döneme yaklaşık 37 milyar dolar oldu. Üç yıldan beri hemen hiç yatırım yapmayan özel sektör, kur artışından zarar ettiği, seçim belirsizliği yaşadığı bir dönemde nasıl oldu da bir anda rekor denecek oranda yatırıma girişti? Bunu ekonomi bilimi ile açıklamak zor. Yüzyılı aşkın sürede oluşan ekonomi literatüründe böyle bir davranış biçimi hiç yazılmamıştır.”
3- Kamu harcadı mı, harcamadı mı?
“TÜİK verilerine göre yılın ilk yarısında kamu yatırım harcamalarında yüzde 5’lik bir küçülme var. Birinci çeyrekte bu oran yüzde 9,5’ti. Ancak ne gariptir ki aynı dönem için yani yılın ilk yarısında kamu yatırımları için bütçeden yapılan harcamalardaki artış yüzde 20 oranına ulaşmış. Yani GSYH’de kamu yatırımları reel olarak yüzde 5 oranında küçülürken, bütçede kamu yatırım harcamaları reel olarak yüzde 20 oranında büyüyor. Böyle bir çelişkinin ekonomi bilimiyle örtüşmesi mümkün değil.”
Yunanistan benzeri cinlik yapılmış Soral, büyüme verilerine yönelik çelişkili durumu, “cinlik” olarak niteledi. “Büyümede bir cinlik yapıldığı görülüyor” diyen Soral, “Cinliklerle ekonomiyi yönetmek, bu verileri ilahı nihayet çarptırmak mümkün değil. Yunanistan da benzer cinliklere başvurmuş, gemiyi yüzdürmeye çalışmış sonra topyekûn bir batış yaşamıştı” değerlendirmesinde bulundu.
