Hani yüksek yüksek tepelere ev kondurmakla yetinmeyip, olanları da yıkıp yenilerini yapıyoruz ya... Denilen o ki, bunun ekonomiye pozitif etkileri oluyor. Büyüme artıyor, ekonomi canlanıyor. Doğru!
İyi de ortaya yeni bir şey koymuyoruz ki, var olanı yıkıp yapıyoruz. Yine de inşaat sektörü hareketleniyor, büyümenin lokomotifi oluyor. Peki, gerçekten işe yarıyor mu?
Ana fikir bu! Bundan sonrası biraz üniversite ekonomiye giriş dersi gibi olacak. Güzel tarafı ne vizede ne sınavda sorulacak. Gönül rahatlığıyla savsaklayabilirsiniz.

Giriş

Ekonomi alanında, bir eylemin, tek bir etkisi yoktur, bir dizi etkisi vardır. İlk etki hemen görünen sonuçtur. İlk bakışta görünmeyen diğer etkiler ise zamanla kendini gösterir.
Fransız ekonomist Bastiat’ın hikâyesi durumu iyi anlatır.
Top oynayan çocuklar bir esnafın pencere camını kırar. Bunun ekonomi için iyi bir şey olduğunu söyleyebilir miyiz? İlk etapta, evet!
Esnafın camı kırılınca, bunu yaptırmak camcıya para verecek. Camcının geliri artacak ve böylece eline geçen parayı, başka şeyler almak için, hatta belki de işini büyütmek için kullanacak. Camcının harcadığı para da başka esnafa gidecek ve bu zincir sayesinde ekonomi canlanacak.

Gelişme

Eylemin ekonomiye görünen etkisi bu olacak.
Diğer taraftan; Esnafın camı kırılmasaydı, camı tamir ettirmek için harcayacağı parayı başka bir şey için harcayacaktı. Belki bir çift ayakkabı alacaktı. Cam kırıldığı için ayakkabı için ayırdığı parayı camcıya vermek zorunda kaldı. Dolayısıyla, camcının geliri arttı ama ayakkabıcı da elde edeceği gelirden oldu.
Camın kırılması, camcı cephesinde canlanma yaratırken, ayakkabıcı cephesinde durgunluğa sebep oldu. Üstelik esnaf camı tamir ettirerek sadece olanı yerine koydu, refahında bir değişiklik olmadı. Hâlbuki camı kırılmasaydı, yeni bir ayakkabı alacaktı.

Sonuç

Bakın, bu eylem sonucu bir büyüme söz konusu. Ancak birinde sadece camcının refah payı artarken, diğerinde hem esnafın hem de ayakkabıcının refahı artıyor.
Refah bir eşiktir. Ancak kısa dönemli çıkarların yerine uzun dönemli çıkarları düşünenler bu eşiği geçebilir. Nasıl?
Ekonomide her eylemin karşılığı vardır. İlla direkt karşılığı olacak diye de bir şey yok. Hukukun üstünlüğü, demokrasi, özgür ve özgün düşünce, eğitim... Bu kavramların hiçbiri cebinize para koymaz. Ancak bunlara sahipseniz zenginleşme kendiliğinden gelir.